Ontgoogelen betekent het verwijderen van ongewenste informatie van de zoekmachine Google, maar in dit artikel gaan we een veel verder. Je bent het beu om overal door Google gevolgd te worden en je wilt je (zoveel mogelijk) losrukken uit dat alomtegenwoordige ecosysteem. Hoe pak je zo’n ‘detox’ aan?

Van ‘Don’t be evil’ tot ‘Competition is just a click away’: Google heeft de afgelopen jaren verschillende marketingslogans gelanceerd om zijn gebruikers ervan te overtuigen dat het bedrijf alleen maar goede bedoelingen heeft en dat je op elk moment Google ook weer makkelijk kunt verlaten. Dit laatste mag dan misschien kloppen voor Googles zoekmachine (het volstaat te surfen naar een alternatief als DuckDuckGo), maar dan ga je helemaal voorbij aan wat Google écht is: een compleet ecosysteem. Anders gezegd, een gecentraliseerd geheel van software en hardware waarmee al je apparaten zich kunnen verbinden en je data en apps kunt synchroniseren. Met de slogan ‘All together now’ wil Google vooral benadrukken hoe comfortabel zo’n ecosysteem is. Dat Google via dit ecosysteem ook naar wens je data kan verzamelen en je digitale ervaring verregaand kan manipuleren, laat Google wijselijk onvermeld.

In deze workshop laten we zien hoe je uit dit monolithische machtsblok kunt stappen, onder meer via opensource-alternatieven. Oplossingen die je in de armen drijven van andere ecosystemen, zoals Microsoft en Apple, proberen we zoveel mogelijk te vermijden. Je zult helaas merken dat dit geen eenvoudige opgave is.

 Datacollectie

Voor we proberen Googles houdgreep wat te verminderen, is het een goed idee na te gaan hoeveel informatie Google over ons verzamelt. Ga hiervoor naar https://myactivity.google.com en meld je aan. Je kunt nu doorklikken naar onder meer de geschiedenis van je zoektermen, je locaties (van je Android-smartphone bijvoorbeeld) en het gebruik van allerlei Google-apps, zoals YouTube, Google Maps, Assistent, Play en Translate.

Je kunt ook op een andere manier en in realtime merken hoezeer Google aanwezig is. Installeer maar eens de extensie Google Surveillance Detector (www.googledetector.org) in een Chromium-browser. Een teller houdt ieder bezoek bij aan een site die aan Google is gelinkt. Je zult merken: deze loopt aardig snel op.

Googles honger naar data raakt nooit gestild.

Archiveren

Voordat je daadwerkelijk besluit om Google in de ban te doen, doe je er verstandig aan eerst alle nuttige informatie te back-uppen die Google over jou heeft verzameld. Google Takeout maakt dit makkelijk. Ga naar https://takeout.google.com/takeout/download en meld je aan. Klik op Nieuwe export maken en zet een vinkje bij de apps waarvan je de bijbehorende data wilt exporteren. Bij sommige apps tref je Meerdere indelingen aan: klik hierop om te weten te komen welke gegevens in welk formaat zullen worden bewaard. Bevestig met Volgende stap en geef aan hoe of waar je het exportbestand (standaard in zip-formaat) wilt ontvangen, bijvoorbeeld via de opties Downloadlink verzenden via e-mail of Toevoegen aan Drive.

Standaard voert Google de export maar één keer uit, maar je kunt eventueel een frequentie instellen. Bevestig met Export maken. Houd er rekening mee dat het archiefbestand erg omvangrijk kan worden, afhankelijk van welke data je allemaal in de export hebt gestopt. Het kan bovendien enkele dagen duren voor je dit ontvangt.

Je Google-data exporteren is niet zo moeilijk, maar je moet wel wat geduld hebben.

Derde partijen

De kans is groot dat ook apps en diensten van derde partijen aan je Google-account zijn gekoppeld. Zo kan een app bijvoorbeeld toegang tot je Google Agenda vragen om zo geschikte tijdstippen voor afspraken met vrienden voor te kunnen stellen.

Ben je van plan dit Google-account daadwerkelijk te verwijderen (zie paragraaf ‘Accountverwijdering’), ga dan eerst na welke apps en diensten hieraan zijn gekoppeld, zodat je niet voor verrassingen komt te staan. Ga hiervoor naar https://myaccount.google.com/security en klik op Apps van derden met accounttoegang. Er verschijnt een pagina met zowel Apps van derden met accounttoegang (klik op zo’n app voor details) als Inloggen met Google (afbeelding 3). In dit laatste geval gaat het om diensten waarbij je inlogt met je Google-account.

Heb je weleens gecontroleerd hoeveel andere apps verbonden zijn aan jouw Google-account?

Selectief uitschakelen

Verderop in deze workshop laten we zien hoe je je Google-account daadwerkelijk opzegt, maar misschien wil je niet zover gaan, bijvoorbeeld omdat er diensten van derde partijen aan je account zijn gekoppeld.

Wat je dan wel nog kunt doen, is de hoeveelheid data die Google over jou verzamelt zoveel mogelijk beperken. Een goed vertrekpunt hiervoor is opnieuw https://myaccount.google.com, waar je in het linkermenu de rubriek Gegevens en privacy opent. Hier kun je dan voor diverse onderdelen aangeven dat Google deze niet langer mag volgen of bijhouden.

Ook kun je hier reeds bijgehouden data (je ‘geschiedenis’) verwijderen. We beperken ons tot een paar voorbeelden. Klik op Web- en app-activiteit, selecteer de gewenste app of dienst bij Activiteit bekijken en verwijderen, druk op de knop Verwijderen en kies bijvoorbeeld Alle activiteit verwijderen. Of je kiest hier Automatisch verwijderen en bij Automatisch activiteit verwijderen die ouder is dan selecteer je bijvoorbeeld 3 maanden.

Zowel bij Web- en app-activiteit als bij Locatiegeschiedenis en YouTube-geschiedenis kun je telkens ook Uitzetten selecteren, zodat deze activiteiten niet langer worden bijgehouden. Scrol op deze pagina ook wat verder naar beneden, ook bij Gepersonaliseerde advertenties en Persoonlijke resultaten in Zoeken vind je telkens een uitknop. Houd er rekening mee dat Google je voor deze diensten dan mogelijk geen gepersonaliseerde aanbevelingen en dergelijke meer aanbiedt, maar dat is wellicht juist je bedoeling.

Na deze selectieve verwijderingen of uitschakelingen meld je je weer af bij je Google-account. Mocht het ooit weer nodig zijn, dan kun je je tijdelijk alsnog weer aanmelden.

Je kunt je Google-account behouden, maar de dataregistratie zoveel mogelijk beperken.

Browser

Een browser als Chrome speelt heel wat gegevens over je internetactiviteiten direct aan Google door, zeker wanneer je standaard bij Google bent aangemeld. Welke en hoeveel gegevens wordt mede bepaald door je instellingen in je Google-account (zie paragraaf ‘Selectief uitschakelen’). Je kunt je weliswaar afmelden door rechtsboven op je profielicoon te klikken en Uitloggen te selecteren, maar zelfs dan kan Google een profiel samenstellen op basis van onder meer je ip-adres, locatie, cookies van partnerdiensten en via allerlei fingerprinting-technieken.

Er zijn gelukkig browsers die meer oog voor je privacy hebben, zoals LibreWolf (https://librewolf.net). Dit is een aangepaste versie van Firefox die geen telemetrische gegevens doorstuurt, standaard gebruikmaakt van zoekmachine DuckDuckGo en naast een strenge traceerbeveiliging en anti-vingerafdrukfuncties, ook advertentieblokker uBlock Origin inzet.

Geef je de voorkeur aan een op Chromium gebaseerde browser, kijk dan eens naar Brave (www.brave.com). Deze blokkeert trackingcookies, andere trackers en advertenties. Je kunt hier zelfs een incognitomodus oproepen die het anonimiserende Tor-netwerk als een webproxy inzet. Je browseverkeer loopt dan via een keten van drie verschillende computers (nodes), op zo’n manier dat alleen de eerste je ip-adres kent en enkel de laatste weet welke webserver je precies wilt bezoeken.

Als het inderdaad je bedoeling is vooral zo anoniem mogelijk te browsen, dan is de op Firefox gebaseerde Tor Browser (www.torproject.org) een goed alternatief. Of nog beter: je gebruikt Tor via een VPN, waarbij je je eerst met een VPN-dienst verbindt en vervolgens je Tor Browser opent. Tot de betere ‘zero-log’ VPN-diensten horen NordVPN (www.nordvpn.com) en Proton VPN (www.protonvpn.com).

Browser Brave met een ingebouwde functie Tor-als-webproxy.

Zoekmachine

Browsers met oog voor de privacy van hun gebruikers zullen standaard zelden de zoekmachine van Google gebruiken. In de meeste gevallen werken ze met DuckDuckGo (www.duckduckgo.com), die ook als extensie beschikbaar is voor diverse browsers. Deze zoekmachine volgt zijn gebruikers niet, en bewaart of deelt geen gebruikersinformatie. Ook probeert deze zoekmachine je standaard te verbinden met de https-versie van een website wanneer je op de bijbehorende link klikt. Handig zijn ook de zogenoemde ‘bangs’ waarmee je snel op specifieke websites zoekt (uit een lijst van duizenden). Op www.duckduckgo.com/bangs vind je hierover meer informatie.

Een andere zoekmachine die je privacy respecteert, is het Franse Qwant (www.qwant.com). Gebruik je toch liever de Google-zoekmachine, maar dan zonder je privacy prijs te geven, dan kun je StartPage overwegen (www.startpage.com). Dit is een metazoeker die je zoekopdrachten doorstuurt naar (onder meer) Google, maar wel geanonimiseerd en zonder gebruikersinformatie bij te houden.

De Franse zoekmachine Qwant heeft meer oog voor je privacy dan Google.

Gmail en Google Documenten

Google de rug toekeren houdt natuurlijk ook in dat je op zoek moet gaan naar een goed alternatief voor Gmail en voor Google Documenten. Als het enigszins kan, het liefst door een en dezelfde dienst. Om niet zomaar in een ander ecosysteem van bijvoorbeeld Microsoft of Apple te belanden, kun je alternatieven overwegen als het Belgische Mailfence (www.mailfence.com) of het Zwitserse Kolab Now (www.kolabnow.com). Beide ondersteunen end-to-end-encryptie (E2EE) en bewaren je e-mails ook versleuteld op hun Europese servers. Dit maakt dat uitsluitend de zender en de beoogde ontvanger de inhoud van de berichten kan lezen.

Beide bieden trouwens meer dan alleen een e-mailservice. Je kunt tevens documenten online bewaren, deze delen en bewerken met anderen, en ook afspraken in een online agenda opnemen (Kolab Now). Voor een compleet pakket kun je bij Mailfence terecht vanaf circa 2,50 euro per maand (5 GB mail, 10 aliassen, 12 GB documentopslag). Er is ook een gratis versie met beperkte opslag (500 MB voor zowel e-mail als documenten) (afbeelding 7). Kolab Now is wat prijziger met circa 10 euro per maand (5 GB documentopslag).

Een alternatief is nog Zoho Mail (www.zoho.com/mail), maar deze van oorsprong Indiase dienst richt zich voornamelijk op de zakelijke gebruiker. Wil je toegang tot de Zoho Workplace-suite, dan betaal je 2,40 of 5,40 euro per maand, afhankelijk van de gewenste opties.

Mailfence schermt met sterke privacy- en beveiligingsopties.

YouTube

Wil je YouTube-video’s bekijken, dan heb je in principe YouTube nodig, een dienst van Google dus, maar er zijn wel uitwegen. Een ervan is FreeTube (https://freetubeapp.io), een YouTube-client voor diverse desktop-platformen. Deze software bewaart alle gebruikersdata uitsluitend lokaal en laat je tevens bij YouTube-kanalen aanmelden zonder Google-account. Handig meegenomen is dat er ook geen storende advertenties opduiken tijdens het bekijken van video’s.

Overigens is het ook wel mogelijk je via een rss-reader te abonneren op YouTube-kanalen, zodat je via deze weg op de hoogte blijft van nieuwe uploads. We tonen even hoe je dit doet vanuit browser Brave. Open een nieuw tabblad en klik rechtsonder op Aanpassen. Ga naar Brave News en tik de gewenste rss-feed in. Dit doe je voor YouTube als volgt. Kopieer de code die je aantreft in de YouTube-url achter channel/ of user/ en vul als rss-feed in: https://www.youtube.com/feeds/videos.xml, onmiddellijk gevolgd door ?user=<code> of door ?channel_id=<code>, naargelang het om een gebruikers-ID of een kanaal-ID gaat. Kik op Ontvang feeds van <url> en op Volgen. De feed wordt toegevoegd en kun je bekijken wanneer je op een nieuw tabblad naar beneden scrolt.

Gebruikte je YouTube vooral als een uploadplatform voor je eigen video’s, dan kun je eventueel uitwijken naar een alternatief als Vimeo (www.vimeo.com, het goedkoopste abonnement kost zo’n 8 euro per maand). Wil je ook videobeelden streamen, dan is een dienst als Twitch (www.twitch.tv) wellicht een optie.

FreeTube: een flexibele YouTube-desktopclient (multiplatform) zonder Google-account.

Je kunt ook YouTube-kanalen volgen met behulp van rss-feeds (hier in Brave).

Android

Een heikel punt voor wie zich uit de greep van Google wil bevrijden, is de stevige verankering in het Android-besturingssysteem. Een iPhone aanschaffen is een optie, maar daarmee belandt je dan volledig in Apples greep.

In principe kun je een Android-apparaat wel gebruiken zonder Google-account, maar een aantal apps zal dan niet langer (betrouwbaar) functioneren. Veel apps vereisen tevens Google Play Services en laten zich alleen downloaden vanuit het officiële Google Play, en voor beide heb je helaas een Google-account nodig. Je kunt wel een alternatieve app-store gebruiken, zoals F-Droid, Amazon Appstore en Aptoide, maar je vindt hier niet alles.

Om je huidige telefoon los te koppelen van je Google-account is bovendien een reset nodig. Deze verwijdert alle gegevens evenals reeds gedownloade apps van je telefoon, dus zorg dan eerst voor back-ups. Vervolgens open je Instellingen / Info telefoon / Resetten / Fabrieksgegevens herstellen en volg je de instructies.

Je kunt ook een alternatief besturingssysteem installeren, zoals LineageOS (www.lineageos.org) of MicroG (www.microg.org). Dit is helaas een vrij complexe en technische operatie en ook hier moet je nog afwachten in welke mate bepaalde (Google-)apps zich laten installeren. Zogeheten Google Apps Packages, kortweg GAPPs, bieden eventueel wel een uitweg en verder heeft MicroG de nodige componenten ingebouwd zodat ook apps kunnen draaien die Google Play Services vereisen.

Tot slot, voor wie ChromeOS gebruikt op een tablet of laptop: hier zijn Linux-gebaseerde alternatieven beschikbaar die zich iets makkelijker laten installeren, waaronder de opensource-variant ChromiumOS (www.chromium.org).

F-Droid is een degelijk alternatief voor Googles officiële Play Store.

Accountverwijdering

Heb je het écht gehad met het Google-ecosysteem en wil je daar zo goed mogelijk mee stoppen, dan zit er weinig anders op dan je Google-account te verwijderen. Je moet er dan natuurlijk zeker van zijn dat je álle Google-data hebt bewaard (zie ‘Archiveren’) en dat je eventuele derde partijen van je Google-account hebt losgekoppeld (zie ‘Derde partijen’).

Ben je helemaal zeker, ga dan naar https://myaccount.google.com, open Gegevens en privacy en scrol naar Meer opties. Hier klik je op Je Google-account verwijderen of je gaat rechtstreeks naar https://myaccount.google.com/deleteaccount.

Je krijgt nu een lijst te zien met items die allemaal zullen worden verwijderd als je verder gaat. Plaats een vinkje bij de twee voorwaarden en druk op Account verwijderen.

Heb je toch spijt van je beslissing, dan vind je hier nog de knop Account herstellen, maar dan moet je wel snel zijn, want Google zegt letterlijk: “Als het al een tijdje geleden is dat je je account hebt verwijderd, kun je mogelijk niet de gegevens in je account herstellen.”

Je Google-account verwijderen is een ingrijpende beslissing!

Wist je dat je met een staafmixer veel meer kunt dan alleen soepen en sauzen maken? Met een beetje creativiteit vorm je je staafmixer om tot een echte alleskunner in de keuken. Wij geven je alvast wat inspiratie.

Lees ook: Hier moet je op letten bij de aankoop van een staafmixer

Een staafmixer is klein maar fijn: hij neemt nauwelijks ruimte in in je keukenkastje, is licht en makkelijk in gebruik én je bereidt er een breed scala aan gerechten mee. Voor het maken van soepen en sauzen wordt de staafmixer veruit het meest gebruikt, maar ook voor onder andere dressings, smoothies, babyvoeding en zelfs desserts haal je deze veelzijdige keukentool uit de kast. Met de juiste opzetstukken vervangt een staafmixer zelfs de blender én keukenmachine. Krijg je al zin om aan de slag te gaan? Dit kun je allemaal met een staafmixer maken. 

Soepen 

Soep maken met een staafmixer: veel makkelijker wordt het niet. Het enige wat je nodig hebt is gesnipperde ui, fijngemalen knoflook en wat grof gesneden groenten. Fruit alles even aan in de pan, doe er bouillon bij en laat het een kwartiertje of langer koken, afhankelijk van hoe hard de groenten zijn die je gebruikt. Als de groenten zacht zijn, pureer je het geheel direct in de pan tot een fluweelzacht mengsel. Voeg wat zout en peper toe en klaar is je verse soep. 

Sauzen 

Net zo makkelijk als dat je met een staafmixer soep maakt, heb je ook in een handomdraai een zelfgemaakte saus klaarstaan — bijvoorbeeld voor in de pasta of curry. Ook hier hoef je niets ingewikkelds voor te doen: je bakt alle ingrediënten even aan in de pan en de staafmixer maakt er vervolgens een gladde saus van. Ideaal, want zo weet je precies wat er in je saus gaat en het is vaak nog goedkoper dan kant-en-klare sauzen ook. 

©karepa

Dips en dressings 

Met een staafmixer maak je ook de allerlekkerste dips: van hummus en pesto tot tapenade en guacamole. Avocado's prakken en tomaten fijnsnijden is dus verleden tijd: dat doet de staafmixer voortaan voor je. Wist je trouwens dat de staafmixer ook een kei is in emulgeren? Zo maak je met een staafmixer heel makkelijk je eigen mayonaise of klassieke vinaigrette. Of wat dacht je van een heerlijke Hollandaisesaus voor bij asperges, vis of Eggs Benedict? 

Smoothies en milkshakes

Het klinkt misschien gek om een smoothie te maken met een staafmixer. Daar heb je toch een blender voor? Nou, met een staafmixer gaat dit in principe net zo makkelijk. Je hebt dan wel een krachtige staafmixer nodig, bijvoorbeeld met een vermogen van boven de 700 watt of een toerental hoger dan 10.000, zodat hij ook harde groenten en bevroren fruit kan pureren. Een smoothie maken met een staafmixer is simpel: gooi wat fruit en groenten bij elkaar en doe er water of yoghurt bij. Voor een wat zoetere smaak kun je een kneepje honing toevoegen. Je kunt met een staafmixer ook milkshakes maken. Dat doe je met melk, vanille-ijs (of een andere smaak) en eventueel extra smaakmakers, zoals vers fruit, chocola of karamel. 

©VI Studio

Babyvoeding

Voor je baby wil je natuurlijk alleen het gezondste van het gezondste. Kant-en-klare babyvoeding bevat vaak onnodige suikers, zout en conserveringsmiddelen. Gelukkig is babyvoeding heel makkelijk zelf te maken, bijvoorbeeld met een staafmixer. Kook of stoom hiervoor eerst wat groenten tot ze zacht zijn, voeg wat water of melk toe en pureer het geheel vervolgens tot de gewenste structuur. Tip: maak grote porties in één keer en vries ze in ijsblokvormpjes in. Zo heb je altijd verse babyvoeding bij de hand. 

Desserts en ijskoffie

Je verwacht het niet meteen, maar met een staafmixer zet je ook de lekkerste desserts op tafel. Je kunt hiermee werkelijk alle kanten op: denk aan een luchtige chocolademousse, een romige pudding, cheesecake, taartvulling en sorbetijs. Er zijn online talloze recepten te vinden van desserts die je met de staafmixer maakt. Toe aan een verfrissende energieboost na de maaltijd? Maak dan ijskoffie met je staafmixer. Giet hiervoor koffie, melk en ijsblokjes in een maatbeker en mixen maar. Check van tevoren wel even of jouw staafmixer krachtig genoeg is om ijsblokjes te crushen. 

Beslag

De staafmixer is ook meester in het bereiden van glad beslag, bijvoorbeeld voor pannenkoeken, muffins en cake. Meng hiervoor eerst de natte ingrediënten in een hoge maatbeker en voeg vervolgens geleidelijk de droge ingrediënten toe, zodat er geen klonten in het mengsel ontstaan én de droge ingrediënten bij het mixen niet door de keuken vliegen. Zet de staafmixer ook niet te hard en beweeg hem rustig op en neer: zo krijg je een glad en gelijkmatig beslag. 

Slagroom  

Voor het kloppen van slagroom heb je echt niet per se een luxe keukenmachine nodig. Een staafmixer klaart dit klusje net zo goed. Je hebt dan wel een garde-opzetstuk en een hoge maatbeker nodig, omdat de slagroom door de kracht waarmee een staafmixer draait wel wat gaat spetteren. Zet de staafmixer daarom ook eerst op de zachtste stand, en voer de snelheid geleidelijk op tot je een stevige en luchtige slagroom hebt. 

Veel mensen weten dat je binnen Word ook tekst kunt dicteren. Er staat op het tabblad Start een duidelijke knop voor: Dicteren. Maar onder deze knop zit nog een andere interessante functie: transcriberen. Dit schrijft niet alleen de tekst uit, maar voegt ook tijdcodes toe én stelt de geluidsopname ter beschikking.

Stap 1: Taalkeuze

De optie Transcriberen vind je in de Windows-versie van Word, maar niet in de macOS-variant. Dat betekent niet dat de Apple-gebruiker deze functie niet kan gebruiken, want in de onlineversie van Word lijkt de transcriptie-functie zelfs nog beter te werken. Wanneer je op het tabblad Start op het pijltje onder Dicteren klikt, vind je de opdracht Transcriberen. Als je die functie aanklikt, verschijnt er rechts een zijbalk waar je de taal selecteert. Standaard staat daar Engels (Verenigde Staten), maar in de keuzelijst staat ook Nederlands (onder Deens).

De opdracht Transcriberen staat onder de knop Dicteren.

Stap 2: Opname starten

Daarna heb je de keuze. Of je start een opname die je onmiddellijk laat transcriberen, of je kiest een bestaande audio-opname die uitgeschreven moet worden. In het eerste geval klik je op de knop Audio starten. Laat het deelvenster tijdens de opname open. Je kunt zo vaak als nodig starten en stoppen door op de microfoonknop of op de pauzeknoppen te tikken. Ben je klaar, dan klik je op de knop Nu opslaan en transcriptie maken. Word zal de opname opslaan. De tijd om de audio te verwerken is afhankelijk van de duur van de opname. Het resultaat kun je in de zijbalk zowel beluisteren als lezen. Met de knop Toevoegen aan document plaats je de tekst in het Word-document.

De opname wordt opgeslagen op OneDrive.

Stap 3: Opname transcriberen

Transcriberen lukt ook met een bestaand audiobestand. Voor de gelegenheid hebben we een stukje dialoog uit een theatertekst laten voorlezen door twee stemmen. Voor de opname gebruikten we het programma Geluidsrecorder dat standaard in Windows zit. In de zijbalk Transcribe van Word gebruik je dan de knop Audio uploaden. Word verdeelt de tekst per spreker en plaatst zelfs de tijdstempels. Op die manier kun je de tekst beluisteren en tegelijk lezen. Af en toe zijn er wel wat foutjes, maar je krijgt toch een meer dan behoorlijke indruk van wat er gezegd is.

De transcriptie onderscheidt de sprekers en plaatst tijdscodes.