Googles zoekmachine heeft bij ons een marktaandeel van meer dan 90 procent. Eigenlijk jammer, want er zijn nog heel wat andere zoekmachines en openbare bronnen die meer oog hebben voor je privacy. Ook vinden deze specifieke informatie die je via Google niet of nauwelijks te pakken krijgt. In dit artikel maak je kennis met enkele alternatieve zoekmachines.

Sommige gebruikers zetten meerdere zoekmachines in. Ze proberen het bijvoorbeeld eerst bij Google en als ze daar niet vinden wat ze zoeken, spreken ze ook een zoekmachine als Bing aan. Zogeheten metazoekmachines, oftewel search aggregators, doen dat zelf. Ze geven je zoekterm automatisch door aan meerdere zoekmachines, waarna ze de resultaten ophalen om die opgeschoond in de resultatenlijst te presenteren.

Dogpile is een Engelstalige metasearcher, met een wat woelige geschiedenis van zo’n vijfentwintig jaar. Deze site speelt je zoekterm door aan onder meer Google, Bing en Yahoo. Er zijn zoekrubrieken voor het web, afbeeldingen, video’s en nieuwsberichten. Afgezien van een filter voor expliciete content, zijn er helaas nauwelijks opties om in te stellen. 

Ook Excite bestaat al vele jaren, maar heeft al wel flink aan populariteit ingeboet. De webdienst maakt onder meer gebruik van Bing, maar het is niet zo duidelijk uit welke andere vaatjes de zoekmachine tapt. Net zoals bij Dogpile kun je ook hier zo goed als geen voorkeuren instellen.

©PXimport

Wetenschappelijk

Zoekmachine WolframAlpha heeft zich onmiskenbaar toegelegd op wiskundige en wetenschappelijke berekeningen. Er is zelfs een tooltje beschikbaar waarmee je gemakkelijker wiskundige formules kunt invoeren. Vul je bijvoorbeeld de zoekterm world population growth in, dan krijg je naast een interactieve tabel ook diverse andere demografische data te zien, zoals levensverwachting, jaarlijkse geboortes en verdeling man/vrouw. Je kunt de gebruikte bronnen raadplegen en meteen doorklikken. Op www.wolframalpha.com/examples kun je terecht voor inspirerende voorbeelden.

Beschik je over een Pro-account (vanaf 5,50 dollar per maand), dan heb je meer mogelijkheden tot je beschikking, zoals het aanpassen van de weergave of het downloaden van de onderliggende data in diverse formaten.

Heb je meer met academische publicaties, dan kun je moeilijk buiten Google Scholar, met meer dan tweehonderd miljoen artikelen in de database. Voorheen was er ook nog Microsoft Academic, met een vergelijkbare hoeveelheid artikelen, maar helaas heeft Microsoft eind 2021 de stekker uit het project getrokken. Europese tegenhangers zijn onder meer CORE (200 miljoen documenten) en het Duitse BASE (280 miljoen documenten). Alle databases staan het toe de documenten te exporteren naar onder meer het BibTeX-formaat en bieden links aan naar de volledige tekst in pdf-formaat.

Figshare is ook nog het noemen waard, want in deze database zijn de meeste documenten, verslagen, foto’s en video’s beschikbaar gesteld volgens CC0 of CC BY (zie het kader ‘Creative Commons’). Je kunt hier ook zelf data uploaden.

©PXimport

Creative Commons

In dit artikel vermelden we verschillende vrij openbare bronnen. Dat houdt in dat iedereen daar gratis terecht kan om allerlei informatie te raadplegen. Maar: lees de licentievoorwaarden goed door voordat je gevonden documenten of mediamateriaal zelf gaat gebruiken. 

Om materiaal zonder meer zelf te mogen gebruiken, moet het bijvoorbeeld tot het publieke domein behoren. Denk hierbij aan werken waarvan de auteurs meer dan zeventig jaar geleden zijn overleden. Of het moeten werken zijn die zijn vrijgegeven via een licentie, zoals GFDL (GNU-licentie voor vrije documentatie), CC0 1.0 of CC BY(-SA) (4.0).

CC staat voor Creative Commons, met verschillende licentietypes. Na CC0, waarbij er geen enkele rechten op het werk zitten, zijn de meest ‘vrije’ types CC BY (voor eigen gebruik is alleen een naamsvermelding vereist) en CC BY-SA (hierbij zijn zowel naamsvermelding als ‘gelijk delen’ vereist, wat zoveel betekent als: verspreiden onder dezelfde licentievorm). Meer informatie vind je op www.creativecommons.nl/uitleg.

©PXimport

Artistiek

Bijna elk museum dat zijn naam waardig is, heeft een digitale collectie. Om slechts twee indrukwekkende voorbeelden te geven: het Louvre heeft bijna 500.000 werken opgenomen in zijn digitale collectie en het Museum of the City of New York heeft vele tienduizenden objecten gedigitaliseerd waarmee je het stadsverleden kunt verkennen.

Ben je op zoek naar een kunstwerk? Dan is een goed algemeen vertrekpunt het Canadese Artcyclopedia. Deze zoekmachine oogt niet bepaald artistiek, maar je kunt hier wel terecht voor zo’n 9.000 kunstenaars, verzameld uit bijna 3.000 kunstsites en musea. Je kunt onder meer zoeken op naam (van kunstenaar of museum) en op titel van het werk.

Vergelijkbaar van opzet, maar dan met de focus op Europese (schilder)kunst, is het Hongaarse The Web Gallery of Art, met circa 51.000 werken, geproduceerd door zo’n 4.000 kunstenaars. Je mag de afbeeldingen gratis gebruiken voor persoonlijke en educatieve doeleinden.

Een must om te bekijken, is het Google Arts & Culture Project, met een onlinecompilatie van afbeeldingen van kunstwerken uit musea over de hele wereld. Niet zelden gebeurt dit in verhaalvorm, inclusief virtuele tours.

©PXimport

Literair

Ben je op zoek naar literaire werken, dan kun je niet buiten Google Books. Voor dit project, opgestart in 2004, heeft Google inmiddels wereldwijd onvoorstelbare hoeveelheden boeken gescand en gedigitaliseerd, vooral uit universitaire bibliotheken. Momenteel zouden er uit Nederland alleen al meer dan 600.000 boeken online zijn te raadplegen.

Voor e-books moet je zijn bij Project Gutenberg. Dat bestaat inmiddels uit een collectie van meer dan 60.000 gratis e-books in epub- en mobi-formaat (Kindle). De focus ligt hierbij wel op oudere werken, vooral Amerikaans, die inmiddels tot het publieke domein behoren. 

Wie meer geïnteresseerd is in de klassieke Nederlandstalige literatuur, kan terecht bij de onlinebibliotheek van het Project Laurens Jz. Coster. Alle beschikbare werken zijn vrij van copyright. Er zijn sinds 2001 geen teksten meer toegevoegd, maar de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren heeft de digitalisering van deze oude werken voorgezet.

Voor de meer hedendaagse e-books en luisterboeken kun je natuurlijk aankloppen bij de onlinebibliotheek, onderdeel van de Koninklijke Bibliotheek.

©PXimport

Visueel

Heb je een afbeelding nodig voor je document of website? De zoekmachines van zowel Google als Bing beschikken weliswaar over een rubriek Afbeeldingen, maar veel van de gevonden resultaten zijn beschermd door copyright. Je moet dan zelf nog filteren op gebruiksrecht of licentie. Dat werkt het best met Bing: via Licentie kun je namelijk een specifiek Creative Commons-type selecteren, zoals Openbaar Domein of Mag worden aangepast, gedeeld en commercieel worden gebruikt.

Slimmer is het om in de onlinecollecties van Pixabay (zo’n 2,5 miljoen foto’s) of Pxhere (zo’n 1,25 miljoen foto’s) naar stockbeeld in hoge resoluties te zoeken. Beide sites bieden namelijk uitsluitend gratis foto’s aan die je commercieel mag gebruiken en zelfs mag bewerken. Op beide websites kun je de resultaten filteren op criteria als type, afdrukstand, thema, afmetingen en kleur. Om een geschikte foto te kunnen downloaden, moet je je wel gratis registreren.

Heb je al een afbeelding, maar ben je op zoek naar iets wat daarop lijkt, dan kan TinEye goed van pas komen. Je uploadt de afbeelding op de website of je verwijst naar de url van de foto en TinEye gaat meteen op zoek naar vergelijkbare exemplaren.

Zowel Bing als Google bieden eveneens zo’n reverse search-functie aan. Bij Bing druk je hiervoor op het knopje Zoeken met behulp van een afbeelding, bij Google is dat Zoeken op afbeelding. Het zal geen verrassing zijn dat zo’n functie ook handig kan zijn om eventuele copyrightovertredingen op te sporen.

©PXimport

Openbaar

Veel informatie bevindt zich in het deepweb (zie het kader onderaan dit artikel ‘Darkweb’) en daar horen vaak ook allerlei openbare en al dan niet vrij te raadplegen databases toe. Een typisch voorbeeld hiervan is het Kadaster. Op basis van een adres kun je tegen betaling allerlei informatie opvragen, zoals van wie het eigendomsobject is, wat de koopsom en hypotheek is, het woningrapport en de kadastrale kaart. Je vindt hier tevens een link naar een topografische tijdreis van zo’n tweehonderd jaar.

Op de website van de Rijksoverheid vind je talloze informatie van de diverse ministeries. Tenzij anders vermeld, is hier de CC0-licentie van toepassing op de aangeboden documenten. Interessant is ook de website van het NGR (Nationaal Georegister). Vul op deze website een zoekterm en de beoogde locatie in waarover je informatie zoekt of open een van de categorieën, zoals natuur en milieu, economie, maatschappij of gezondheid. Je kunt vervolgens de informatie verder verfijnen op bijvoorbeeld Licenties (waaronder Public Domain, CC0 en CC-BY). Alle geselecteerde onderdelen kun je als afzonderlijke lagen aan een landkaart toevoegen.

In België kun je het kadastrale percelenplan gratis raadplegen via CadGIS. Voor gedetailleerdere informatie over je eigen eigendommen, meld je je aan bij MyMinfin. Daarna kun je Mijn woning / Mijn onroerende gegevens raadplegen selecteren. Je kunt ook andere kadastrale uittreksels aanvragen, maar daarvoor moet je betalen.

©PXimport

Darkweb

In dit artikel bespreken we zoekmachines en diensten waarmee je ook het deepweb kunt doorzoeken. Dat zijn informatiebronnen als onlinedatabases, die normaal gesproken alleen via een directe url of ip-adres bereikbaar zijn.

Nog dieper verborgen is het darkweb. Dit bestaat uit een hele reeks hidden services met complexe url’s in het zogeheten .onion-domein. Op www.thehiddenwiki.org vind je een lijst met zoekmachines die binnen het darkweb opereren.

Met Tor2web-proxy’s kun je ook met een gewone browser door het darkweb struinen. Het volstaat hiervoor om in de adressen het domein .onion te vervangen door bijvoorbeeld .onion.ly, .onion.pet of .onion.ws, of door de url te plakken op de webpagina van 4everproxy. Helaas werken zulke omgeleide verbindingen meestal tergend traag en garanderen ze evenmin enige anonimiteit.

Wil je écht het darkweb op, dan heb je de speciale Tor Browser nodig (beschikbaar voor Windows, macOS, Linux en Android). Hiermee kun je zoekmachines als Torch, Ahmia of Haystak aanspreken. Je bent wel gewaarschuwd: illegale of dubieuze websites bevinden zich vaak maar een muisklik van je vandaan.

©PXimport

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een grote televisie voor een scherpe prijs? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

Philips 75PUS7009/12

Voor een Philips-televisie van 75 inch is dit 2024-model erg goedkoop. Je kunt als alternatief ook een kleiner maatje overwegen, namelijk 65 inch of 55 inch. In tegenstelling tot duurdere televisies van het bekende elektronicamerk ondersteunt dit exemplaar geen Ambilight. Wie toch niet op deze achtergrondverlichting zit te wachten, haalt een prima led-tv in huis. Met een resolutie van 3840 × 2160 pixels en een beelddiagonaal van 1,89 meter zie je in films, series en documentaires volop details.

Als je de 75PUS7009/12 met wifi of een bekabeld netwerk verbindt, heb je toegang tot diverse bekende apps. Het relatief nieuwe smartplatform Titan OS is hiervoor verantwoordelijk. Je kunt onder meer NLZiet en Videoland installeren. Verder bevat de afstandsbediening rechtstreekse knoppen voor Disney+, Netflix, Amazon Prime Video en YouTube. Uiteraard sluit je net zo makkelijk allerlei externe apparaten aan, zoals een soundbar, gameconsole en/of tv-ontvanger. Deze televisie bevat onder meer drie HDMI-ingangen, twee usb-poorten en een optische aansluiting. Tot slot heeft de 75PUS7009/12 een lage invoervertraging, zodat je snelle (multiplayer)games kunt spelen.

Hisense 75U79KQ

Hisense hanteert voor deze 75inch-televisie een adviesprijs van 1799 euro, maar enkele webwinkels vragen minder dan de helft van dit bedrag. Ondanks de relatief lage aanschafprijs heeft de 75U79KQ een aantal interessante pijlers. Zo is de maximale vernieuwingsfrequentie van 144 hertz voor fervente gamers een pluspunt. De geanimeerde beelden verschijnen hierdoor vloeiend op het scherm. Verder maakt deze smart-tv gebruik van minileds. Die zijn zo groot als een rijstkorrel. Duizenden minileds zijn verdeeld over honderden dimzones. Het resultaat van deze techniek is een natuurgetrouwe kleurenweergave met realistische contrasten.

Voor het gebruik van streamingdiensten is de ondersteuning voor Dolby Vision (IQ) en HDR10+ een uitkomst. Geschikte films en series hebben een gedetailleerder kleurverloop. De 75U79KQ kiest op basis van het omgevingslicht automatisch de beste beeldinstellingen. Daarnaast is de Filmmaker-modus een interessante optie. Daarmee kijk je naar een film zoals de regisseur dat oorspronkelijk bedoeld heeft. Als smartplatform is VIDAA U 7 op deze televisie aanwezig. Hiervoor zijn alle bekende (inter)nationale video-apps beschikbaar. Dankzij AirPlay-ondersteuning kun je vanaf een Apple-apparaat ook nog eigen beeldmateriaal streamen. Naast deze 75inch-uitvoering is de smart-tv ook in een kleinere versie van 55 inch te koop.

Samsung UE85DU7100KXXN

Met een indrukwekkend beelddiagonaal van 2,15 meter volg je voortaan sportwedstrijden, tv-programma's en films op de voet. Behalve dit betaalbare 85inch-model is de Samsung-televisie ook in diverse kleinere uitvoeringen te koop. Kies als alternatief bijvoorbeeld een formaat van 75 inch, 65 inch of 55 inch. Zoals we van Samsung gewend zijn, tref je alle bekende videodiensten in het Tizen-smartplatform. Voeg bijvoorbeeld NPO Start, Videoland en Viaplay aan de app-bibliotheek toe. De bekende namen Netflix, Amazon Prime Video en Disney+ kun je bovendien vlot oproepen, want de afstandsbediening heeft hiervoor eigen knoppen.

Het scherm van de UE85DU7100KXXN telt 3840 × 2160 pixels, waardoor je games en video's in de hoogste resolutie kunt afspelen. Er is ook nog ondersteuning voor HDR10+ ingebakken. Moderne videostreams hebben hierdoor een subtieler kleurverloop. Voor het aansluiten van externe bronnen bevat de achterzijde drie HDMI-poorten en een usb-aansluiting. Houd er rekening mee dat een optische uitgang ontbreekt. Sommige audiosystemen kun je om die reden niet aansluiten. Tot slot pas je de hoogte en breedte van de bijgesloten standaard eenvoudig aan. Zo creëer je voldoende plek voor een soundbar.

Lees ook: Dit zijn de beste apps voor jouw smart-tv

LG 65UT73006LA

Deze 65inch-televisie van Samsung heeft een goede prijs-kwaliteitverhouding. Dankzij de Alpha 5 AI Gen7-processor verschijnen er scherpe 4K-beelden op het scherm. De genoemde chipset optimaliseert op eigen houtje de helderheid en audioweergave, zodat je hiervoor niet zelf de instellingen in hoeft te duiken. Voor liefhebbers van films is de zogenoemde Filmmaker-modus een welkome toevoeging. Daarnaast ondersteunt de televisie ook HDR10, zodat je onder meer in de beste kwaliteit naar Netflix- en Disney+-streams kunt kijken.

Speel je graag videospellen, dan komen de Game Optimizer en het Game Dashboard goed van pas. Je wijzigt daarmee onder andere rap de verversingssnelheid, waarna je zonder haperingen kunt spelen. In het overzichtelijke webOS-smartplatform voeg je alle bekende apps toe. Nuttig om te weten is dat LG voor de 65UT73006LA de komende vijf jaar vier verse webOS-upgrades uitrolt. Ook na aanschaf gaat deze smart-tv dus met zijn tijd mee. Als je 65 inch te groot vindt, kun je een kleiner formaat van 55 inch, 50 inch of 43 inch overwegen.

LG OLED65B42LA

Voor oled-begrippen is deze 65inch-televisie van LG scherp geprijsd. Daarnaast kun je de smart-tv ook in een kleinere of grotere versie van respectievelijk 55 inch of 77 inch kopen. Het voordeel van een oled-tv is dat iedere pixel individueel wordt aangestuurd. De Alpha 8 AI-videoprocessor kan de pixels ook tijdelijk uitschakelen. Ten opzichte van andere schermtechnieken toont dit oledpaneel zo nodig pikzwarte beelden (en niet donkergrijs). Zeker in combinatie met de HDR-formaten Dolby Vision en HDR10 zien films en series er zéér realistisch uit.

De OLED65B42LA is een ideale televisie voor het kijken van sportwedstrijden en spelen van games. Wegens een hoge vernieuwingsfrequentie van 120 hertz heb je geen last van hinderlijke schokjes. Zelfs de snelste actiebeelden verschijnen vloeiend op het scherpe oledscherm. Ook op het gebied van connectiviteit is er geen reden tot klagen. Zo sluit je aan de hand van vier HDMI-ingangen en twee usb-poorten allerlei externe apparaten aan. Ten slotte is de aanwezigheid van het gebruiksvriendelijke webOS-smartplatform met vijf ondersteuning een pluspunt. Benieuwd naar ervaringen van andere gebruikers? Lees dan deze reviews. De breed gewaardeerde smart-tv scoort een gemiddeld cijfer van een 8,6!

Of je nu houdt van gourmetten met pannetjes of alles direct op de grillplaat klaarmaakt: als iedereen klaar is en de plaat is afgekoeld, maak je hem in een paar stappen weer grondig schoon.

Lees ook: 🧀 Ze smelten de kazen! Waarom raclette dé topper is voor de feestdagen

Vroeger gebruikten we een gourmetstel vooral met de pannetjes. Tegenwoordig kun je meer: op de bovenplaat kun je vlees en groenten grillen, terwijl je op de verdieping daaronder bijvoorbeeld kleine omeletten of pannenkoekjes bakt in de pannetjes. Beide oppervlakken zijn gelukkig vrij makkelijk schoon te maken. Dat is niet alleen hygiënisch, maar houdt je gourmetstel ook netjes. Ingebrande vetvlekken of etensresten zien er tenslotte niet zo fris uit.

©Patrick

Pannetjes schoonmaken

Na het gourmetten kunnen de pannetjes er flink gebruikt uitzien. Vul de gootsteen of een teiltje met warm water en een scheutje afwasmiddel. Leg de pannetjes erin en laat ze 5 tot 10 minuten weken. Maak ze daarna schoon met een zachte doek, zoals een microvezeldoekje. Droog de pannetjes goed af en laat ze nog even aan de lucht drogen, bij voorkeur met de handvatten omhoog. Let op: hebben je pannetjes houten handgrepen? Die mogen vaak niet volledig onder water. Reinig deze pannetjes voorzichtig in een sopje, waarbij de handgrepen uit het water blijven steken. Zo voorkom je dat het hout beschadigt.

Bakplaat schoonmaken

Begin met schoonmaken als de bakplaat nog handwarm is. Met keukenpapier verwijder je eenvoudig de vettige resten die nog niet zijn gestold. Neem daarna een vochtige doek om het oppervlak helemaal schoon te maken. Vermijd schuursponsjes, schoonmaakspray of staalwol, want die kunnen de coating beschadigen of krassen veroorzaken.

Als het apparaat volledig is afgekoeld, kun je de buitenkant en randen schoonmaken met een licht vochtige doek. Vergeet het snoer niet, want daar zitten vaak vetspetters op. Spray een dubbelgevouwen stuk keukenpapier licht in met een ontvetter en veeg het snoer daarmee schoon. Zorg ervoor dat de stekker droog blijft om risico op kortsluiting te voorkomen..

©Lukassek

Eettafel schoonmaken

Als je gourmetstel schoon is en je goed hebt geventileerd om de gourmetlucht uit huis te krijgen, is er misschien nog één klusje: de eettafel inspecteren. Bij gourmetten komen er altijd vetspetters vrij. Idealiter heb je een werptafelkleed gebruikt, want dat kan meteen na het eten de vuilnisbak in. Hoe je vetvlekken kunt verwijderen uit stoffen tafelkleden en servetten, lees je hieronder. Heb je verlichting boven de eettafel hangen? Die lampen kunnen dan ook behoorlijk vet worden, dus vergeet ze niet af te nemen met een vetoplossende spray en keukenpapier.