Een muziekinstrument leren bespelen kost tijd. Zeker als je noten wilt leren lezen of complexe stukken wilt kunnen spelen. Gelukkig kun je online een heleboel gratis informatie vinden. Wil je gewoon wat pingelen en snel muziek maken? Dan zijn er genoeg apps voor je smartphone of tablet te vinden.

Tip 01: Muziek maken

Iedereen die een instrument wil leren spelen, loopt tegen dezelfde twee obstakels aan. Ten eerste moet je je lichaam trainen om op de juiste manier geluid uit een instrument te halen. Om te drummen moet je je beide armen en benen onafhankelijk van elkaar in de maat kunnen bewegen. Wil je gitaar leren spelen, dan zul je de eerste weken veel eelt op je vingers hebben voordat je vingers gewend zijn om de snaren goed in te drukken. Daarnaast ontkom je niet aan een beetje theorie, je moet weten hoe je een C-akkoord speelt of hoe je verschillende ritmes uit elkaar kunt houden. Gelukkig hoef je hiervoor niet naar de muziekschool, op internet zijn genoeg gratis cursussen of workshops te vinden. In de appstore van je smartphone zijn bovendien erg leuke apps verkrijgbaar die je helpen bij het leren spelen van je instrument. Wil je muziek maken met behulp van je pc of smartphone, dan zijn er tientallen goede programma’s om je eerste track te maken. En kun je al een beetje pingelen, dan is het een fluitje van een cent om je liedjes op te nemen met je pc of smartphone.

©PXimport

Tip 02: Pianospelen

Vrijwel iedereen heeft weleens geprobeerd om een fatsoenlijk geluid uit een piano of keyboard te krijgen. Op www.zebrakeys.com vind je maar liefst vijftig gratis lessen. Het mooie van Zebra Keys is dat je geen piano nodig hebt, via een Flash-toepassing heb je een klavier in je browser. De cursus begint met het bekend worden met het pianoklavier en via de toetsen van je toetsenbord krijg je geluid uit de virtuele piano. Vanaf les drie leer je al een simpel liedje, dat je vervolgens op het eerstvolgende familieweekend kunt laten horen. Uiteraard leer je ook een beetje theorie. Handig om te begrijpen wat nou precies akkoorden zijn en waarom er tussen sommige witte toetsen geen zwarte toetsen zitten. Heb je de basislessen gedaan en wil je nieuwe songs leren, kijk dan eens naar de app Flowkey. Aan de hand van video’s aan de bovenkant en een notenbalk aan de onderkant, kun je vrij snel een simpel liedje leren spelen. Acht songs zijn gratis, daarna moet je een abonnement op de dienst nemen. Via video’s kun je natuurlijk ook piano leren spelen, een paar handige Nederlandstalige video’s vind je op het kanaal van

.

©PXimport

Tip 03: Gitaar spelen

Een gitaar is een totaal ander instrument dan een piano en vereist ook een andere aanpak. Ook genoteerde muziek voor gitaar wordt vaak anders weergegeven dan voor een piano, tenminste als het over popmuziek gaat. Voor een piano vind je online akkoordenschema’s die worden aangegeven met letters. Zo staat G voor een G-akkoord en Em voor een E-mineur akkoord. Voor gitaren vind je vaak tabs, dit zijn kleine tabelletjes waar de vingerzetting op wordt weergegeven. Om te leren hoe je deze tabs moet lezen, neem je hier een kijkje. Een ontzettend goede app is die Justin Guitar (Beginner Song Course). Met de gratis app voor Android en iOS zie je hoe je snaren moet vastpakken, hoe je akkoorden vormt en leer je eveneens verschillende speelstijlen. De eerste lessen zijn gratis, wil je meer leren dan kun je voor 35 euro een jaar lang alle lessen volgen, een stuk goedkoper dan de muziekschool. Op de website www.justinguitar.com vind je bovendien honderden gratis lessen en tutorials.

©PXimport

Akkoorden en tabs zoeken

©PXimport

Tip 04: Drums spelen

Om drums te leren spelen, kun je ook prima online beginnen. Belangrijk is dat je ritmes kunt lezen en een onafhankelijkheid in je armen en benen ontwikkelt. Voor de basics neem je een kijkje op de uitgebreide website www.freedrumlessons.com. Je vindt hier tientallen gratis lessen en video’s. Naast speeltechnieken en het lezen van drumpartituren wordt er ook op een goede houding en het juist vasthouden van je stokken gehamerd. Klik op Legacy Lessons voor de gratis lessen. De site heeft ook een nieuwere serie met geüpdatete informatie, maar voor deze serie moet je je portemonnee trekken. Ben je door de gratis informatie heen, kijk dan eens op www.drumeo.com. Hier vind je honderden video’s van gerenommeerde drummers. Een abonnement kost je zo’n 200 euro per jaar. Een fors bedrag, maar daarvoor krijg je dan ook hoogwaardige video’s met duidelijke instructies.

©PXimport

Tip 05: Samenwerken

Als je je eerste piano-, gitaar- of drumlessen achter de rug hebt, wil je misschien met andere muzikanten samen werken. Een briefje bij de Albert Heijn achterlaten is natuurlijk een optie, maar er zijn slimmere opties. Op www.muzikantenbank.eu kun je een advertentie plaatsen of klikken op Advertentie zoeken. Geef aan in welke stad of regio je woont (Nederland en België) en kies of je zelf op zoek bent naar een band of ensemble of dat je iemand voor jouw band nodig hebt. Andere opties zijn www.muzikantenbank.net of de muzikanten-afdeling van Marktplaats. Wil je online met andere muzikanten samenwerken, ga dan naar www.kompoz.com en maak een gratis account aan onder Register. Je kunt een opname van jezelf uploaden en een oproep plaatsen voor een gitaarsolo, een vocale bijdrage of een mooie pianopartij voor het intro van je song. Uiteraard moet je hiervoor wel de mogelijkheid hebben om je eigen songs op te nemen.

©PXimport

Tip 06: Pingelen met apps

Je hoeft natuurlijk geen instrument te leren spelen. Als je liever op je smartphone een beetje wilt stoeien met loops, beats en melodieën, dan is er een ruime keuze. Met Magic Piano by Smule kun je op een Guitar Hero-manier songs spelen. Je hoeft alleen maar de gekleurde rondjes te volgen en deze op het juiste tijdstip te raken om een simpel liedje te spelen. Music Maker Jam is een stuk serieuzer en met deze app voor Android en iOS maak je je eigen tracks met behulp van ingebouwde audioloops. Leuk is dat je naderhand je eigen vocalen met de app kunt opnemen. Drum Machine is een gratis app voor Android waarmee je via de pads ritmes kunt maken. Deze ritmes kun je vervolgens in een loop afspelen. Een complexere app voor Android is Caustic, hiermee maak je niet alleen je eigen beats, de app bevat ook synthesizers, effecten en kost slechts 99 cent.

Tip 07: Andere leuke apps

MorphWiz-Play is een app voor Android en iOS die is ontwikkeld door Jordan Rudess, toetsenist van de band Dream Theater. Via je touchscreen kun je melodieën op een soort virtuele gitaar spelen. Vanuit de app zijn meerdere geluiden te kiezen en ook zonder enige muzikale ervaring krijg je al snel een leuk geluid uit de app. Ethereal Dialpad is een Android-app waarmee je met een vinger over je scherm kunt glijden en zo geluiden kunt maken. Heb je iets minder met new-age-geluiden en wellicht aspiraties als beatboxer, download dan de app Looper voor Android. Hiermee kun je loops van je eigen stem opnemen en deze vervolgens afspelen en nieuwe loops eroverheen opnemen. Voor iOS zijn de apps Figure, Shyne! en DM1 erg goede keuzes. Wil je graag karaoke zingen met vrienden, download dan de app Sing! Karaoke van Smule, deze app is voor Android en iOS verkrijgbaar.

©PXimport

Tip 08: Dj met Spotify

Als je echt professioneel dj wilt worden, dan moet je wel even oefenen. Maar om een simpele dj-set op een feestje van wat vrienden neer te zetten, heb je niet zoveel kennis nodig. Als je Spotify gebruikt, kun je een afspeellijst maken met een selectie van nummers die je wilt gaan draaien. Een nummer voeg je toe door op de drie stipjes achter een nummer te klikken en voor Aan afspeellijst toevoegen te kiezen. Je kunt een nieuwe afspeellijst aanmaken of het nummer aan een bestaande lijst toevoegen. Als je een betaald abonnement hebt, kun je een afspeellijst naar je pc downloaden en op de feestlocatie zonder wifi-netwerk je nummers selecteren en afspelen. Dit doe je door links op de naam van de afspeellijst te klikken en bovenaan de schuif naast Downloaden aan te zetten. Je kunt bij de voorkeuren ook nog even op Geavanceerde instellingen weergeven klikken en de optie Nummers in elkaar over laten lopen aanzetten. Tijdens het feestje klik je op de drie stipjes en kies je In wachtrij zetten. Het geselecteerde nummer wordt nu pas afgespeeld als de huidige track is afgelopen.

©PXimport

Tip 09: Muziek opnemen

Het opnemen van je muziek hoeft niet moeilijk te zijn. Je kunt natuurlijk een muziekprogramma hiervoor gebruiken, maar als je simpelweg je gitaar en zang wilt opnemen, kan dit gewoon met je smartphone. Op de iPhone open je de app Dictafoon en op Android download je de gratis app Smart Voice Recorder. Voor iOS is er overigens ook een relatief nieuwe gratis app die speciaal gericht is op singer-songwriters: Muziekmemo’s is een dictafoon-app voor muzikanten. Hier neem je nieuwe ideetjes mee op en geef je akkoordenschema’s of songteksten als notitie aan. Ook heb je een ingebouwde virtuele drummer en bassist zodat je als singer-songwriter meteen een band op zak hebt. Op de pc kun je het gratis programma MuLab downloaden. Dit programma is een zogenaamd DAW (Digital Audio Workstation) en kun je gebruiken om muziek mee op te nemen, te mixen en te produceren.

©PXimport

Tip 10: Audiotool

Wil je elektronische muziek maken zonder dat je al te veel kennis hebt van produceren, kijk dan eens naar Audiotool op www.audiotool.com. Als je voor de eerste keer op het gratis platform inlogt, dan kun je een korte video kijken om te zien hoe de dienst werkt. Klik vervolgens op App om de applicatie te starten. Het handigste is om één van de sjablonen te gebruiken door onder Get Started een muziektrack te selecteren. Onderin vind je een tijdlijn met verschillende sporen onder elkaar. Eén spoor kan bijvoorbeeld een drumcomputer zijn, het spoor eronder is bijvoorbeeld een synthesizer of keyboard. Aan de rechterkant vind je verschillende instrumenten. Zodra je een instrument naar het grote scherm sleept, wordt er automatisch een nieuw spoor aan de tijdlijn toegevoegd. Audiotool is zeker niet binnen een paar minuten te doorgronden, maar als je de tutorial-video’s bekijkt, heb je vrij snel door hoe je een eigen track maakt.

©PXimport

Tip 11: Muziektheorie

Niet het meest interessante van het leren spelen van een instrument, maar helaas hoort muziektheorie er ook bij als je een instrument echt wilt begrijpen. Het is niet altijd noodzakelijk om noten te leren lezen, maar als je dit onder de knie wilt krijgen, kun je dit prima online doen. De goede gratis opties zijn echter alleen in het Engels. Op www.musictheory.net/lessons vind je veel informatie over toonladders, akkoorden en hoe je noten kunt leren lezen. Voor iOS is er zelfs een app beschikbaar. Als je liever video’s kijkt, ga dan eens hiernaartoe. Deze afspeellijst bevat vijf video’s van elk ongeveer een halfuur waarin instructeur Ethan Winer zaken als harmonie, akkoorden en ritme behandelt. Wil je liever een Nederlandse cursus, ga dan naar www.virtuelelesruimte.nl. Hier krijg je voor vijf euro per maand toegang tot een uitgebreid programma waar je alles over muziektheorie kunt leren. Klik op Live Demo om een voorproefje van de lessen in te zien.

©PXimport

Tip 12: Investeren in hardware

Ben je serieus van plan om je pianospel, gitaarspel of zang op te nemen, dan is de kwaliteit van de ingebouwde microfoon van je laptop of smartphone niet voldoende. Gelukkig zijn microfoons tegenwoordig voor weinig geld verkrijgbaar en heb je geen dure kabels of interfaces nodig. Je kunt namelijk gewoon een usb-microfoon aanschaffen en deze op je pc aansluiten. Vanaf een paar tientjes heb je een microfoon waarmee je prima je eigen stem of akoestische gitaar kunt opnemen. Een goede koptelefoon is ook handig als je meerdere tracks na/over elkaar wilt opnemen. Stel, je hebt een gitaarpartij opgenomen en je wilt hier je stem overheen opnemen. Je moet dan de gitaarpartij afspelen en tegelijkertijd in de microfoon zingen. Als je geen koptelefoon hebt, dan neemt de microfoon de weergegeven gitaarpartij via de luidsprekers ook weer op. Daarom is een koptelefoon in zo’n situatie onontbeerlijk. Investeren in betere luidsprekers voor je pc is ook aan te raden, een goed setje pc-speakers heb je vanaf een paar tientjes. Goede opties zijn de Bose Companion, Harman Kardon Soundsticks of de Logitech Z313 met subwoofer.

©PXimport

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.