ID.nl logo
Handige toetscombinaties
© Reshift Digital
Huis

Handige toetscombinaties

Een toetsenbord is uiteraard voornamelijk een invoerapparaat, onmisbaar voor het typen van e-mails, Word-documenten, enzovoort. Daarnaast is het toetsenbord echter ook een heel handig hulpmiddel om sneller door Windows en de daarop geïnstalleerde programma's te navigeren. Wij zetten de handigste sneltoetsen voor u op een rij.

1. Windows-sneltoetsen

1. Algemene systeemshortcuts

Het is uiteraard onmogelijk om in dit artikel alle sneltoetsen te bespreken, daarvoor bestaan er simpelweg te veel. We vissen er dan ook de juweeltjes uit, waar u daadwerkelijk iets aan hebt en die u mogelijk vaak zult gebruiken. Wanneer u veel vensters open hebt, en direct het bureaublad tevoorschijn wilt toveren, drukt u op de Windows-toets+D. Wilt u iets zoeken op de computer, dan drukt u op de toetscombinatie Windows-toets+F. Het kan ook zijn dat u naar computers in het netwerk wilt zoeken, dan geldt dezelfde toetscombinatie, maar voegt u daar nog de Ctrl aan toe. Moet u snel even weg, en wilt u de pc op slot zetten, druk dan op de Windows-toets+L, waarna de pc direct wordt vergrendeld (hetgeen u met uw accountwachtwoord weer op kunt heffen). Een van de handigste sneltoetsen in Windows is van oudsher de multitask-shortcut. Door de toetscombinatie Alt+Tab in te drukken, kunt u snel overspringen naar een ander venster dat u open hebt staan. Houdt u de Alt-toets ingedrukt en drukt u herhaaldelijk op de tab-toetsen, dan bladert u visueel door de openstaande vensters heen. Wilt u snel een venster sluiten, druk dan op Alt+F4. Kijkt u in een willekeurig venster naar de taak- of adresbalk, dan ziet u dat bepaalde letters onderstreept zijn. Als u de Alt-toets ingedrukt houdt en één van de onderstreepte letters indrukt, verschijnt het bijbehorende menu.

©PXimport

Een zeer efficiënte shortcut in Windows is de functie multitasken.

2. Mappen en tekstprogramma's

Verderop in dit artikel bespreken we een aantal handige sneltoetsen uit veelgebruikte programma's, maar er zijn ook programmaoverstijgende sneltoetsen die voor vrijwel alle programma's hetzelfde werken. Een mooi voorbeeld daarvan is de toetscombinatie Ctrl+A, waarmee u bijvoorbeeld in tekstprogramma's alle beschikbare tekst selecteert. Wanneer u iets hebt geselecteerd, kunt u dat kopiëren met de toetscombinatie Ctrl+C, of knippen met Ctrl+X en vervolgens plakken met Ctrl+V (dat is dus een stuk sneller dan klikken met de muis op Bewerken / Kopiëren, enzovoort). De toetscombinatie Ctrl+F stelt u in staat om een document of programma te doorzoeken. Met Ctrl+N maakt u een nieuw document of opent u een nieuw venster. Wilt u een nieuw bestand openen, dan drukt u daarvoor op Ctrl+O, voor printen drukt u op Ctrl+P en wilt u een bestand opslaan, dan drukt u op Ctrl+S. Tot slot een toetscombinatie die al vele carrières gered heeft: Ctrl+Z. Met deze snelkoppeling kunt u de laatste handeling (en afhankelijk van het programma ook die daarvoor) ongedaan maken. Met Ctrl+Y voert u de ongedaan gemaakte handeling meestal weer opnieuw uit.

©PXimport

De opties Kopiëren, Knippen en Plakken zijn ook op te roepen met een toetscombinatie.

3. Mappen en bestanden

Een groot deel van uw activiteiten in Windows heeft doorgaans te maken met bestanden en mappen, of dat nu in de Windows Verkenner is, of bij het bladeren in Word. Daar heeft Windows gelukkig ook een uitgebreid aantal sneltoetsen voor. Drukt u op F2 terwijl u een bestand of map geselecteerd hebt, dan kunt u deze hernoemen. F3 opent de zoekoptie, vaak gelijk aan de eerder beschreven functie Ctrl+F. Door de Shift-toets in te drukken terwijl u een bestand verwijdert, slaat u de prullenbak over en verwijdert u het document permanent. F5 is de algemene toets voor vernieuwen. Dit werkt niet alleen in programma's waarin u door bestanden en mappen bladert, maar bijvoorbeeld ook in Internet Explorer en Firefox. Wanneer u een bestand of map selecteert en u drukt op Shift+F10, dan verschijnt het contextmenu (dat u normaal krijgt als u rechtsklikt op het bestand of de map).

©PXimport

De toetscombinatie Shift+F10 laat u het contextmenu van een bestand of map oproepen.

2. Sneltoetsen in Windows 7

4. Vensters

Windows 7 heeft een reeks zeer handige sneltoetsen die u helpen vensters op handige wijze te manipuleren. Zo kunt u tegelijkertijd de Windows-toets en het pijltje naar boven indrukken om een venster te maximaliseren. Wilt u het venster minimaliseren, dan drukt u op de Windows-toets en het pijltje naar beneden. Is het venster reeds gemaximaliseerd, dan drukt u op de Windows-toets en het pijltje naar beneden om het venster naar z'n oorspronkelijke grootte terug te brengen (pas daarna werkt het minimaliseren met het pijltje naar beneden). Drukt u op het pijltje naar links of rechts terwijl u de Windows-toets indrukt, dan plaatst u het venster in de linker- of rechterhelt van het scherm (net als bij de 'Snap'-functie waarover u leest in het kader). Drukt u op de Windows-toets in combinatie met Home, dan worden alle vensters, met uitzondering van het actieve venster, geminimaliseerd. Door de Windows-toets in te drukken in combinatie met de spatiebalk, worden alle vensters transparant, zodat u op het bureaublad kunt spieken. Gebruikt u twee beeldschermen, dan is er nog een uitermate handige shortcut, namelijk Shift+Windows-toets+pijltje naar links of rechts. Met deze shortcut kunt u het actieve venster direct naar het linker- of rechterbeeldscherm laten verspringen.

©PXimport

Met behulp van de Windows-toets en het pijltje naar links of rechts deelt u een venster eenvoudig in op die helft van het scherm.

5. Taakbalk

De taakbalk speelt een prominentere rol in Windows 7, nu u programma's daarop kunt vastpinnen (enigszins vergelijkbaar met de Dock van Mac OS X). Dit betekent dat er ook meer taakbalkspecifieke sneltoetsen aanwezig zijn (naast de sneltoetsen die we reeds bespoken hebben in tip 1, 2 en 3 uiteraard). Wanneer u bijvoorbeeld drukt op de Windows-toets in combinatie met één van de cijfers 1 tot en met 9 op het toetsenbord, dan opent u een van de programma's die u hebt vastgepind op de taakbalk (waarbij 1 uiteraard de eerste opent, 2 de tweede, enzovoort). Hoger dan 9 kunt u helaas niet gaan, drukt u namelijk de Windows-toets in en vervolgens 11, dan opent u eerst het bewuste programma en minimaliseert u het direct. Houdt u bij deze toetscombinatie ook nog de Shift-toets ingedrukt, dan opent u een nieuw venster van het betreffende programma (zo kunt u dus een nieuw venster van de Windows Verkenner openen wanneer u al een venster van de Windows Verkenner open hebt). De toetscombinatie Ctrl+Windows-toets+cijfer (1 tot en met 9), stelt u in staat door open vensters heen te bladeren (ongeveer zoals multitasking Alt+Tab, maar dan met meer controle). Vervangt u de Ctrl door de Alt in deze toetscombinatie, dan opent u de Jump List (lijst met opties) van de applicatie die bij het betreffende nummer hoort.

©PXimport

Met Windows-toets+Alt+cijfer, opent u de Jump List van een geopende applicatie.

6. Algemeen

Naast sneltoetsen voor vensters en de taakbalk zijn er nog meer toetsenbord-snelkoppelingen toegevoegd aan Windows 7, waaronder een aantal zeer handige voor de Windows Verkenner (alleen die van Windows 7 dus). Wanneer u werkt in de Windows Verkenner, dan kunt u met de toetscombinatie Ctrl+Shift+N een nieuwe map aanmaken. Drukt u op Alt in combinatie met het pijltje omhoog, dan gaat u naar een bovenliggende map en met Alt+P tovert u het deelvenster Voorbeeldweergave tevoorschijn. We smokkelen hier nog even drie sneltoetsen bij waar ook de muis voor nodig is, omdat ze zo handig zijn. Klikt u met de rechtermuisknop op een bestand, wanneer u de Shift-toets ingedrukt houdt, dan verschijnen er wat extra opties in het menu Kopiëren naar. Dezelfde toetscombinatie voegt ook de optie Als pad kopiëren toe aan het contextmenu (rechtsklikmenu), zodat u het pad naar het bestand kunt kopiëren naar het klembord. Drukt u met de Shift-toets ingedrukt op een map, dan bevat het contextmenu de optie Opdrachtvenster hier openen, oftewel u opent het Dos-venster in de betreffende map, dat scheelt typwerk. Een andere handige sneltoets buiten de Verkenner is de Windows-toets+P, waarmee u snel kunt aangeven op welk beeldscherm de inhoud moet worden weergegeven (als u meer schermen hebt uiteraard). De Windows-toets in combinatie met het plus- of minteken, laat u in- of uitzoomen met het vergrootglas.

©PXimport

Door met de Shift-toets ingedrukt te rechtsklikken op een bestand of map, verschijnen er meer opties in het menu Kopiëren naar.

3. Specifieke sneltoetsen

7. Microsoft Word

Naast sneltoetsen voor Windows zelf, bestaan er ook sneltoetsen voor de afzonderlijke programma's die daarop draaien. Microsoft Word is een handig programma voor tekstverwerking dat u ongetwijfeld kent. Maar wist u ook dat u een nieuw document kunt maken door op Ctrl+N te drukken? Een document opslaan doet u met behulp van de toetscombinatie Ctrl+S en met Ctrl+W sluit het document weer, allemaal zonder de muis te gebruiken. Met hetzelfde gemak opent u een document door te drukken op Ctrl+O en drukt u het af met behulp van de toetscombinatie Ctrl+P. En het is vooral in dit programma dat de eerderbesproken toetscombinatie Ctrl+Z voor het ongedaan maken van een handeling vele benauwde momenten heeft verholpen. Extra handig in Word zijn de toetscombinaties voor opmaak. Zo kunt een tekst selecteren en drukken op Ctrl+B om de tekst vet te maken, Ctrl+I om de tekst schuin te zetten of Ctrl+U om de tekst te onderstrepen. Deze toetscombinaties kunnen u veel tijd schelen.

©PXimport

Door tekst te selecteren en bijvoorbeeld op Ctrl+B te drukken, maakt u de tekst vet.

8. Windows Media Player

Windows Media Player is een programma met een omvangrijke interface. Om die reden zijn ook hier veel toetsenbordcombinaties ingebouwd die u snel door het programma helpen navigeren. Met behulp van de combinatie Ctrl+de cijfers 1, 2 of 3, kunt u overschakelen op de verschillende modi (bibliotheekmodus, skinmodus, spelermodus). Ctrl+7 laat u een nummer toevoegen aan de afspeellijst, Ctrl+8 voegt een nummer toe aan de lijst met te branden media en kiest u voor Ctrl+9 dan voegt u het nummer toe aan de lijst met media die gesynchroniseerd moet worden. U kunt vooruit of achteruit navigeren in een afspeellijst door te drukken op Ctrl+F (Forward) of Ctrl+B (Back). Ook handige functies als Willekeurige volgorde, kunt u met behulp van een toetscombinatie in- of uitschakelen, de combinatie hiervoor is Ctrl+H. Wilt u een nummer op Herhalen zetten, dan drukt u op Ctrl+T. Windows Media Player bevat een eindeloze lijst met sneltoetsen, maar welke we in ieder geval nog willen noemen is Uitwerpen. Door te drukken op Ctrl+J, werpt u een cd of dvd uit.

©PXimport

De toetscombinatie Ctrl+H of Ctrl+T stelt u in staat om de opties Willekeurige volgorde of Herhalen in te schakelen.

9. Internet Explorer

Een ander programma dat u misschien veelvuldig gebruikt is Inter­net­ Explorer. Uiteraard zijn er nog veel meer goede browsers, zoals Firefox en Chrome, maar omdat Windows standaard komt met Internet Explorer, behandelen we deze browser (daarbij werken veel toetscombinaties ook in Firefox). In de browser zult u snel geneigd zijn de muis te gebruiken, maar toch zijn er veel functies die u ook met het toetsenbord kunt oproepen. Zo gaat u bijvoorbeeld naar uw startpagina met behulp van de toetscombinatie Alt+Home. Bent u te lui om een volledig webadres in te typen, gebruik dan Ctrl+Enter, en www. en .com worden vanzelf aan de website toegevoegd. Wilt u de Download Manager openen om te zien welke bestanden u gedownload hebt of aan het downloaden bent, druk dan op Ctrl+J. Wilt u een url kopiëren, dan hoeft u niet met de muis aan de slag, maar drukt u op Ctrl+L om de url te selecteren, en vervolgens de eerder besproken combinatie Ctrl+C om deze te kopiëren. De toetscombinatie Ctrl+D zorgt ervoor dat u een pagina toevoegt aan uw favorieten en als u deze favorieten wilt ordenen, drukt u op Ctrl+B. Een nieuw venster opent u met Ctrl+N, wilt u alleen een nieuw tabblad, druk dan op Ctrl+T. Wilt u dezelfde inhoud in een nieuw tabblad openen, druk dan op Ctrl+K. Ook voor- en achteruit bladeren kan met toetscombinaties, namelijk Alt+pijltje naar links of naar rechts.

©PXimport

Een url selecteert u eenvoudig met behulp van de toetscombinatie Ctrl+L.

Windows 7 slimme sneltoetsen

In dit artikel bespreken we een aantal toetscombinaties, en noemen daarbij een paar bijzondere nieuwe combinaties in Windows 7. Windows 7 bevat echter ook nog een ander soort sneltoetsen voor vensters, die we toch even moeten noemen. Niet omdat ze iets met het toetsenbord te maken hebben, maar gewoon omdat ze zo handig zijn. Wanneer u klikt op een venster en, met de muisknop ingedrukt, het venster even heen en weer schudt, worden alle vensters, met uitzondering van het venster dat u vast hebt, geminimaliseerd. Ook zeer handig is de 'Snap'-functie. Klik op een venster en houd de muisknop ingedrukt. Sleept u het venster nu naar de bovenkant van het scherm, dan maakt u het beeldvullend. Sleept u het naar de linkerkant van het scherm, dan neemt het venster precies de linkerhelft van het scherm in beslag (en met de rechterkant de rechterhelft). Dit is een zeer handige manier om bijvoorbeeld de inhoud van twee vensters met elkaar te vergelijken.

▼ Volgende artikel
Slimmer overstappen zorgverzekering 2026: pak dubbel voordeel met CashbackXL
© ID.nl
Zekerheid & gemak

Slimmer overstappen zorgverzekering 2026: pak dubbel voordeel met CashbackXL

Naar verwachting stappen dit jaar weer ruim 1,2 miljoen mensen over van zorgverzekering. Verstandig, maar het kan nóg slimmer. Wie overstapt via CashbackXL profiteert namelijk dubbel: je bespaart op de premie én ontvangt cashback-punten die je kunt inwisselen voor keiharde euro's.

We zitten midden in het overstapseizoen. Tot en met 31 december heb je de tijd om je huidige zorgverzekering op te zeggen en een nieuwe te kiezen. De ontevredenheid over de hoge premies is voor velen de belangrijkste reden om te wisselen. Daarnaast kiezen steeds meer mensen voor een minder uitgebreide aanvullende verzekering om de kosten te drukken. Er valt vaak honderden euro's per jaar te besparen door simpelweg te vergelijken. Maar waarom zou je genoegen nemen met alléén een lagere premie?

Punten scoren (en cashen!)

Als je via CashbackXL overstapt, ontvang je voor elke nieuw afgesloten zorgverzekering bij de grote vergelijkers Poliswijzer.nl, Zorgkiezer en Overstappen.nl 2.750 punten. Deze punten zijn geld waard: 1 punt staat gelijk aan € 0,01. Dit betekent dat je per overstap € 27,50 extra voordeel pakt.
Of je nu kiest voor a.s.r., VGZ Bewuzt, OHRA, Zilveren Kruis Ziezo of een van de vele andere verzekeraars uit de lijst: als je via de juiste vergelijker overstapt, pak je die bonus mee. In onderstaand overzicht zie je bij welke vergelijker je moet zijn voor een specifieke verzekeraar.

💡Slimme tip: zo krijg je meerdere cashbacks op één adres

Stappen jij en je partner allebei over? Let dan even goed op. Normaal gesproken geldt de regel: één cashback per vergelijker, per adres/gezin. Maar daar is een slimme oplossing voor. Wil je voor meerdere gezinsleden een cashback ontvangen? Sluit de verzekeringen dan af bij verschillende vergelijkers.

Voorbeeld: Jij sluit je nieuwe verzekering af via Poliswijzer.nl (2.750 punten) en je partner sluit af via Overstappen.nl (ook 2.750 punten). Zo ontvang je op hetzelfde adres twee keer de cashback!

Belangrijk om te weten: geduld wordt beloond

Overstappen doe je vóór 1 januari, maar de controle duurt even. Zorgverzekeraars keuren de aanvragen namelijk pas definitief in april 2026. Het duurt dus even voordat de punten in je account op 'goedgekeurd' staan, maar dat is het wachten waard.

Voorwaarden puntenactie zorgverzekering 2026

Wil je in aanmerking komen voor deze actie, lees dan onderstaande voorwaarden even aandachtig door:

• Je moet 18 jaar of ouder zijn.
• Het moet gaan om een nieuwe verzekering (als je verlengt bij je huidige verzekeraar (ook al sluit je een andersoortige verzekering af) dan geldt dat hier niet als overstappen.
• Alle genoemde cashbacks gelden altijd voor elk eigen risico.

Zo werkt de zorgverzekerings-cashback

Wil jij 2026 financieel goed beginnen? Volg dan deze stappen voor de perfecte tracking:

1. Maak een account aan op CashbackXL.
2. Klik bovenaan in de blauwe balk op Zorgverzekering 2026.
3. Bekijk in het overzicht welke verzekeraar via welke vergelijker (Poliswijzer, Zorgkiezer of Overstappen) beschikbaar is.
4. Klik op de link en start de vergelijking. Let op: accepteer alle cookies op de site van de vergelijker en zet je adblocker uit. Dit is noodzakelijk om de punten te kunnen registreren.
5. Sluit de verzekering af.
6. Je aankoop wordt geregistreerd en na goedkeuring in april 2026 kun je jouw punten verzilveren in euro's.

Waarom je CashbackXL kunt vertrouwen

CashbackXL is de grootste cashback-site van Nederland. De site registreert 97 procent van alle aankopen succesvol en scoort op Kiyoh een klantwaardering van een 9,0. Je ontvangt je uitbetaling maandelijks (of wanneer jij wilt, zonder minimumbedrag), krijgt de hoogste cashback-percentages en kunt terecht bij een toegankelijke klantenservice.

▼ Volgende artikel
Dit wil je weten over tweestapsverificatie, óók zonder je smartphone
© Looker_Studio - stock.adobe.com
Huis

Dit wil je weten over tweestapsverificatie, óók zonder je smartphone

Je inloggegevens alleen met een wachtwoord beveiligen is vragen om problemen. Steeds meer diensten en apps bieden daarom tweefactorauthenticatie (2FA) aan, of ze verplichten dit zelfs. Naast een wachtwoord heb je dan een tweede factor nodig. Vaak gebruik je hiervoor je smartphone, maar wat doe je als je (tijdelijk) geen telefoon hebt?

Dit artikel in het kort

Tweestapsverificatie (2FA) beschermt je accounts beter dan alleen een wachtwoord. Vaak gebruik je hiervoor je smartphone, maar dat hoeft niet. In dit artikel lees je hoe je ook zonder telefoon veilig kunt inloggen. Zo ontdek je hoe desktop-authenticators zoals Proton of KeePassXC werken, hoe je een hardwaresleutel zoals een YubiKey instelt, en hoe je back-upcodes aanmaakt voor noodgevallen. Ook wordt uitgelegd wat een digitale en fysieke token precies doen en hoe toegangssleutels (passkeys) een alternatief vormen voor klassieke wachtwoorden.

Wachtwoorden kun je vergeten, of ze worden gehackt. Daarom is het niet handig om de toegang tot een dienst of app alleen met een wachtwoord te beveiligen. Voor meer veiligheid voeg je daar een tweede authenticatiemethode aan toe. We hebben het over het aanmelden via 2FA (tweefactorauthenticatie oftewel tweestapsverificatie).

Bij 2FA heb je naast iets wat je weet, meestal een wachtwoord, ook iets wat je 'hebt' of 'bent' nodig om in te loggen. Zo'n tweede factor is vaak een unieke, eenmalige code via een authenticator-app op je smartphone. Het kan ook een sms-code, pushmelding, hardwaresleutel of een biometrische beveiliging zijn. Zo kan een aanvaller met je wachtwoord niet binnendringen, want hij heeft ook die tweede factor nodig. Een geraden of gelekt wachtwoord is dus niet meer voldoende, wat de veiligheid verhoogt.

Smartphone

Veel 2FA-oplossingen werken via een smartphone, bijvoorbeeld met de authenticator-app van Authy, Google of Microsoft, of via sms-berichten naar je telefoon. Dit is handig, maar er zijn ook nadelen. Je hebt altijd je telefoon nodig en bij een lege batterij, verlies of diefstal kom je mogelijk niet bij je accounts. Ook al je je in een gebied zonder mobiel bereik bevindt, is het lastig of onmogelijk om een sms te ontvangen.

2FA via sms is bovendien kwetsbaar voor praktijken als sim-swapping. Hierbij zet een aanvaller jouw telefoonnummer om naar een eigen simkaart om zo sms-codes te ontvangen. Je smartphone kan ook besmet raken (via phishing) met malware. Ook daarmee kan een aanvaller andere 2FA-codes onderscheppen.

Het kan ook zijn dat je geen smartphone voor je werk hebt en dat je je privételefoon liever niet gebruikt voor werkgerelateerde 2FA-authenticaties. Je kunt er natuurlijk ook nog bewust voor kiezen om geen eigen smartphone te hebben.

Gelukkig bestaan er veilige alternatieven om je ook zonder smartphone via 2FA aan te kunnen melden, zoals de rest van dit artikel duidelijk maakt.

Lees ook: Waarom je beter geen sms voor tweestapsverificatie kunt gebruiken

Een eenmalige code via een (mobiele) authenticator-app is een van de populairste 2FA-verificatiemethoden.

Desktop-authenticator

Veel mensen gebruiken als tweede factor een eenmalige code via een authenticator-app. Daarvoor bestaan verschillende gratis mobiele apps, maar je kunt ook je desktop of laptop inzetten. Je hoeft geen virtuele Android-omgeving op te zetten met een tool als BlueStacks om zo bijvoorbeeld de mobiele Android-authenticator van Google of Microsoft te kunnen draaien. Installeer gewoon de desktopversies, zoals het Zwitserse Proton of het Zweedse Yubico.

We vertellen je in het kort hoe je hiermee bij Google aanmeldt. De procedure bij andere diensten en apps gaat op een vergelijkbare manier. Surf naar https://myaccount.google.com en open Beveiliging. Kies Tweestapsverificatie en zorg dat deze is ingeschakeld. Klik bij tweede stap op Authenticator en daarna op Authenticator instellen. Er verschijnt een QR-code, maar voor je desktop-app klik je op Kun je de code niet scannen. Je krijgt nu de nodige gegevens om de geheime sleutel (zie kader Werking digitale token) handmatig in te voeren.

Als je dit in je authenticator-app hebt ingesteld (zie de alineaProton Authenticator), klik je op Volgende en voer je de code in die de app genereert. Je kunt nu definitief tweestapsverificatie bij Google aanzetten. Bij de volgende aanmeldingen voer je nu voortaan naast je wachtwoord ook de gevraagde code in.

De tweestapsverificatie bij Google is geactiveerd, met (voorlopig alleen) een authenticatorcode als tweede factor.

Proton Authenticator

We nemen Proton Authenticator voor Windows als voorbeeld (ook beschikbaar voor macOS en Linux). De installatie bedraagt slechts enkele muisklikken. Start daarna de app start op en klik op Create new code. Vul bij Title bijvoorbeeld Google account in en plak de sleutel van 32 tekens in het veld Secret.

Bij Issuer kun je Google opgeven. Via Advanced options pas je eventueel instellingen aan als de dienst specifieke eisen heeft voor het aantal cijfers (standaard 6), tijdsinterval (standaard 30 seconden), algoritme (standaard SHA1) of type (standaard TOTP, maar kies STEAM voor het Steam-gameplatform van Valve). Klik op Save code om de code toe te voegen.

Via het tandwielpictogram kun je onder meer je codes back-uppen, exporteren, importeren en ook synchroniseren tussen apparaten via een gratis Proton-account. Na het aanmaken verschijnt de code in het hoofdvenster, met een geanimeerd pictogram dat de resterende geldigheidsduur toont. Je hoeft deze code nu maar bij de juiste dienst in te vullen als tweede factor, naast je wachtwoord.

Via Proton Authenticator voeg je een TOTP-code toe aan Googles 2FA-verificatieproces.

Werking digitale token

De meeste mensen gebruiken een digitaal token als tweede factor, zoals een pushmelding of een eenmalige cijfercode. Dit laatste wordt ook wel TOTP genoemd (Time-based One-Time Password) en werkt als volgt.

Bij het instellen van 2FA genereert de dienst een unieke geheime sleutel. Deze wordt één keer met je authenticator-app gedeeld via een QR-code of handmatige invoer. Zowel de server van de dienst als je authenticator-app gebruiken deze sleutel samen met het actuele tijdstip om met dezelfde wiskundige formule een code van meestal 6 cijfers te berekenen. Zo'n code blijft standaard dertig seconden geldig. Zodra je deze code invoert, vergelijkt de server deze met zijn eigen berekening. Is er een match, dan weet de server dat jij de juiste geheime sleutel hebt en dat de code actueel is, waarna je kunt inloggen.

©TvD | ID.nl

De achterliggende werking van een TOTP-systeem.

TOTP-wachtwoordmanager

Wachtwoorden zijn vooralsnog niet verdwenen (zie ook kader Zonder wachtwoord) en daarom is een wachtwoordmanager aan te raden. Zo hoef je al je wachtwoorden niet zelf te onthouden, voorkom je dat je ze achteloos noteert en vermijd je te veel dezelfde of simpele varianten.

Enkele wachtwoordmanagers ondersteunen ook TOTP-codes voor 2FA, zodat je geen aparte authenticator-app nodig hebt. Gratis opties voor Windows-desktop zijn onder meer Bitwarden en KeePassXC.

We nemen KeePassXC als voorbeeld, dat ook voor macOS en Linux beschikbaar is. Je installeert de tool met enkele muisklikken. Bij de eerste start klik je op Database aanmaken, voer je een naam en eventueel een omschrijving in. Klik daarna op Doorgaan. Laat de instellingen gerust ongewijzigd en klik op Doorgaan. Geef een sterk hoofdwachtwoord in (twee keer) en bevestig met Gereed. Kies een locatie voor de database en klik op Opslaan.

Voer in het hoofdvenster de accountgegevens in, zoals Titel, Gebruikersnaam, Wachtwoord en URL, en bevestig met OK. Het item wordt toegevoegd. Klik er met de rechtermuisknop op, kies TOTP / TOTP instellen en vul de Geheime sleutel in. Pas via Aangepaste instellingen eventueel de parameters aan en bevestig met OK. Om de TOTP-code te zien, kies je TOTP / TOTP (QR code) weergeven in het contextmenu.

Je kunt ook de KeePassXC-browserextensie downloaden en installeren om je online wachtwoorden en TOTP-codes automatisch in de browser in te vullen.

Ook wachtwoordbeheerder KeePassXC kan TOTP-codes genereren.

Hardwaresleutel

In plaats van een digitale sleutel kun je ook een fysieke hardwaresleutel gebruiken als tweede factor. Zo'n sleutel is extra veilig omdat deze via internet niet kan worden gekopieerd of gestolen. Ook phishers maken nauwelijks kans, want de sleutel is gekoppeld aan de originele website-url van de dienst. Zelfs als iemand je sleutel heeft, blijft je wachtwoord nodig en vaak ook een pincode of biometrie om de sleutel te gebruiken. Bij verlies rest meestal alleen een alternatieve tweede factor, zoals een TOTP-code of back-upcodes (zie hieronder), tenzij je een reservesleutel hebt.

We nemen als voorbeeld een YubiKey 5 NFC USB-A van Yubico (circa 60 euro). Dit kan ook een ander merk of type zijn, zoals Feitian, Nitrokey of SoloKeys. Ga in Windows 11 naar Instellingen, kies Accounts / Aanmeldingsopties en selecteer Beveiligingssleutel / Beheren. Plaats de sleutel in de pc en activeer deze. Klik op Toevoegen bij Pincode voor beveiligingssleutel. Je kunt ook de Yubico Authenticator downloaden die ook beschikbaar is voor macOS en Linux. Ga door met installeren en start als administrator op. Open nu Passkeys, klik op Set PIN, voer tweemaal een pincode in en klik op Save.

We nemen opnieuw Google als voorbeeld, waar je inmiddels tweestapsverificatie hebt ingeschakeld. Op de webpagina van je Google-account open je Beveiliging en klik je op Toegangssleutels en beveiligingssleutels. Kies + Toegangssleutel maken, klik op Ander apparaat gebruiken, selecteer Beveiligingssleutel en klik op Volgende en daarna op OK (twee keer). Voer de pincode van de sleutel in, bevestig met OK en activeer de sleutel. Deze is nu bruikbaar als tweede factor.

Bij Google maak je eenvoudig een toegangssleutel aan.

Werking fysieke token

Je kunt als tweede factor ook een fysieke token gebruiken. Bij banken kan dit een klein kastje zijn dat codes genereert, maar het kan ook een hardwaresleutel zijn zoals een YubiKey. Zo'n sleutel koppel je aan je computer via usb of bij smartphones via bluetooth of NFC. Dit werkt als volgt.


Je koppelt de sleutel één keer aan je account, waarbij een uniek cryptografische sleutelpaar wordt aangemaakt. De publieke sleutel gaat naar de server van de dienst, terwijl de privésleutel veilig in het hardwaretoken blijft en deze nooit verlaat. Na het invoeren van je wachtwoord vraagt de server aan de sleutel om een unieke digitale handtekening te maken voor die specifieke aanmelding.

Jij bevestigt de aanvraag, bijvoorbeeld door het token te activeren. Vervolgens stuurt de sleutel de handtekening naar de server, die controleert of deze overeenkomt met de eerder opgeslagen publieke sleutel. Bij een match weet de server dat jij de echte sleutel bezit en kun je inloggen.

Onder meer Yubico heeft diverse hardwaretokens (YubiKey) in het aanbod.

Back-upcodes

We hebben nu al twee methoden om ons via een desktop-pc of laptop bij 2FA aan te melden: digitale TOTP-codes en een hardwaresleutel. Heb je ook een toegangssleutel, bijvoorbeeld gekoppeld aan je Windows Hello-inlogmethode, dan zijn het er zelfs drie opties. Al is dit eigenlijk geen klassieke 2FA maar een methode zonder wachtwoord (zie kader Zonder wachtwoord).

De meeste diensten die 2FA ondersteunen, bieden ook back-upcodes aan, hoewel deze eigenlijk bedoeld zijn als noodingreep. We raden je in elk geval aan deze te genereren of te downloaden en offline te bewaren, bijvoorbeeld in een kluis of andere water- en brandveilige plek. Laat ze zeker niet rondslingeren en deel ze nooit digitaal.

Voor je Google-account bijvoorbeeld werkt dit als volgt. Meld je opnieuw aan op je accountpagina, open Beveiliging, scrol naar beneden en klik op Back-upcodes en daarna op Back-upcodes genereren. Google maakt direct tien codes aan die je kunt downloaden en/of afdrukken. Dit is meestal voldoende om problematische aanmeldingen op te lossen. Je kunt op elk moment weer tien nieuwe codes aanmaken, waarmee de vorige tien codes automatisch ongeldig worden.

Google genereert tien back-upcodes die je goed dient te bewaren voor het geval er iets misgaat.

Zonder wachtwoord

2FA combineert dus iets dat je 'weet' (wachtwoord) met iets wat je 'hebt' (zoals een code of sleutel) of 'bent' (biometrie). Er komt ook steeds meer concurrentie van een oplossing zonder wachtwoord via zogeheten toegangssleutels (passkeys). Dit systeem is enkel gebaseerd op iets wat je 'hebt' (een hardwarematige of softwarematige sleutel), vaak gecombineerd met een vorm van biometrie.

Je hebt hierbij dus geen wachtwoord meer nodig. Je kunt direct inloggen met zo'n sleutel, meestal na een geslaagde vingerafdruk, gezichtsherkenning of pincode. Onderliggend werkt dit via de FIDO2-standaard met het hardwareprotocol CTAP2 en het webprotocol WebAuthn.

Op www.passkeys.io/ vind je een demonstratie en een lijst van enkele tientallen sites en apps die toegangssleutels als volledig wachtwoordalternatief ondersteunen. Nog meer diensten staan op https://passkeys.directory, een door de community beheerde lijst. De aanduiding MFA (Multi Factor Authenticatie) betekent hier dat toegangssleutels ook inzetbaar zijn als extra beveiligingslaag naast andere inlogmethodes. Zo kun je onder meer bij Google via een toegangssleutel, zoals een pincode, inloggen, zonder zelfs je wachtwoord te hoeven intikken.

Passkeys-directory: ook Google ondersteunt volop toegangssleutels.

Offline dingen veilig bewaren?

Haal een kluis in huis!