Freewaremakers zijn meestal enthousiaste computergebruikers die niet programmeren uit winstbejag, maar hun vaardigheden inzetten om iets te verbeteren. Dankzij de gratis programma’s wordt computeren leuker en handiger! We bespreken de beste freeware van dit moment en nieuwe versies van ‘evergreens’.

Elke maand zetten we de beste freeware voor je op een rijtje. Je vindt de volledige lijst hier!

Tip 01: Geleerd

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

We kennen in het Nederlands het woord ‘boekenwijsheid’, een denigrerende term voor kennis die uit een boek is opgedaan, maar niet aansluit bij de werkelijkheid. Toch valt er uit (studie)boeken heel veel te leren, maar zo nu en dan zijn die teksten onhandelbare bakstenen. Misschien is dat dan ook wel een van de redenen voor de populariteit van de flashcards; kaartjes met op de voorkant een vraag en op de achterkant het antwoord. Ideaal voor allerlei kennis die erin gestampt moet worden, zoals vreemde woorden, vervoegingen, formules, de botten, spieren en pezen in het menselijk lichaam enzovoort.

Het fraaie programma Anki is enorm veelzijdig. De kaartjes die je erin maakt hoeven niet alleen maar tekst bevatten, maar kunnen ook bestaan uit opgemaakte formules en kunnen zelfs beeld en geluid hebben. Al neemt dit niet weg dat het maken van een set kaartjes voor een bepaald onderwerp een flinke klus is. Daarom is het de moeite waard om eerst (vanuit het programma) te kijken welke sets kaarten al door anderen zijn gemaakt, deze te downloaden en zo nodig aan te passen.

©PXimport

Tip 2: Fotogeniek

Geschikt voor: Windows XP, Vista, 7, 8.x, 10

Aan gratis fotobewerkers geen gebrek, maar iedere gebruiker heeft een andere behoefte. Waar de een slechts af en toe een foto hoeft op te lappen en daarvoor een eenvoudig programma zoekt dat zo veel mogelijk automatisch doet, wil de fanatiekere hobbyfotograaf graag de hele gereedschapskist met alle denkbare foefjes op zijn plaatjes kunnen loslaten. Voor die laatste doelgroep is er PhotoDemon. Dit programma biedt een enorme collectie professioneel gereedschap om foto’s handmatig en deels automatisch op te fleuren. Daarvoor bevat het een grote collectie kleurenfilters, een ruim aanbod aan effecten en de mogelijkheid om met lagen te werken en deze op allerlei manieren te mengen. PhotoDemon heeft als voordeel ten opzichte van een aantal concurrenten dat het ook nog op oudere Windows-versies werkt en bovendien is het programma compact en portable. Kortom: een echte aanrader!

©PXimport

Tip 03: Letterlijk

Geschikt voor: elk systeem

Windows wordt standaard geleverd met een flink aantal lettertypen die uitstekend voldoen als je een brief, rapport of andersoortige tekst wilt schrijven. Enkele fonts lenen zich voor het maken van een uitnodiging of affiche, maar heb je een specifieke stijl in je hoofd, dan is de kans niet groot dat je die in Windows terug gaat vinden. Gelukkig zijn er volop websites waar je lettertypen gratis kunt downloaden. Een website waar je ruim 60.000 verschillende lettertypen kunt vinden, is fontspace.com. Ben je op zoek naar ‘iets’, dan is dat in zo’n enorm aanbod onbegonnen werk, ware het niet dat je wel op naam kunt zoeken. Maar eigenlijk kennen alleen drukkers en beroepstypografen veel namen uit hun hoofd. Gelukkig is het kolossale aanbod onderverdeeld in rubrieken. Je vindt ze via het menu Browse. Zoals je kunt zien, heeft elke hoofdcategorie nog een eigen onderverdeling. Zo vinden we bij Decorative stijlen zoals handschrift (Handwriting) en schrijfmachineletters (Typewriter) terug. Zie je de stijl niet waar je naar op zoek bent, scrol dan naar beneden en klik op all font categories. Daar vind je het complete aanbod aan categorieën, zo’n 23.000. Betekent dat dan dat er per categorie maar een paar lettertypen te vinden zijn? Nee hoor, vaak zijn het er meer dan 100, want elk lettertype kun je via meerdere trefwoorden te vinden.

©PXimport

Tip 04: Grootheid

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Wanneer we Windows Verkenner gebruiken in de detailweergave verschijnt achter elk bestand keurig de grootte. Die kolom blijft achter mapnamen echter angstvallig leeg. Gelukkig bestaan er verschillende programma’s om ook hier inzicht in te krijgen. Sommigen gaan daarbij grafisch helemaal los terwijl anderen het visueel wat soberder houden. Tot die laatste categorie behoort MeinPlatz. Soberheid is overigens niet synoniem voor een gebrek aan informatie. MeinPlatz geeft namelijk de relatieve grootte weer in een subtiel staafdiagrammetje, maar wie verder naar rechts scrolt, ziet ook de grootte in bytes, kilobytes, megabytes en gigabytes. Daarnaast toont het programma het aantal bestanden en submappen in een map en gegevens zoals de aanmaakdatum.

Gebruik je het programma bijvoorbeeld om de totale grootte van alle videobestanden te vinden, dan kun je bestandstypen insluiten gescheiden door een komma, bijvoorbeeld *.avi, *.mp4. Ook kun je bepaalde bestandstypen uitsluiten van de telling. Het is helaas niet mogelijk deze criteria voor hergebruik op te slaan.

MeinPlatz kun je downloaden als gewoon installatiebestand of als portable versie in zowel een 32- als een 64bits-versie.

©PXimport

Tip 05: Wakend oog

Geschikt voor: Windows XP, Vista, 7, 8.x, 10

Wanneer je een bestand in een map opslaat of een bestand in een map wijzigt, dan is dat een bewuste handeling en weet je wat er gebeurd is. Maar op elke pc gebeurt ook van alles volautomatisch, of dat nu gewenst is, zoals het maken van een back-up, of niet, wanneer je last hebt van ransomware. Het breed inzetbare FolderChangesView houd in de gaten wat er allemaal op je pc gebeurt.

Zo zou je FolderChangesView (FCV) prima in kunnen zetten om zelf een map met lokbestanden te maken en te monitoren als je vermoedt dat je ransomware op je pc hebt, maar FCV kan ook voor je nagaan of iemand iets op je pc heeft gedaan toen je even weg was, of controleren of een back-up of automatische download klaar is. Ook kan FCV in netwerkmappen (denk aan een nas) snuffelen. Om FCV zijn werk te laten doen, moet je om te beginnen één of meer mappen opgeven die moeten worden bewaakt. Helaas beschikt het programma zelf niet over een dialoogvenster voor het selecteren van een map, maar in Windows 10 kun je in Verkenner naar een map gaan, rechtsklikken in de adresbalk en kiezen voor Adres als tekst kopiëren om de juiste map te selecteren. Je kunt meerdere mappen opgeven en zelfs bestandstypen aangeven die je wel of juist niet wilt volgen.

©PXimport

Tip 06: Ruimtelijk

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Madame Tussauds maakte haar eerste wassen beelden van beroemdheden die als gevolg van de Franse Revolutie onder de guillotine belandden. Later werd het vervaardigen van zulke levensechte figuren een minder lugubere aangelegenheid en lieten de groten der aarde zich vrijwillig vereeuwigen. Wat vroeger het wassen beeld was, is nu het 3D-model. Bij verschillende bedrijven kun je jezelf al voor enkele tientallen tot honderden euro’s laten vereeuwigen. Beetje prijzig wel. Al zijn er tegenwoordig ook opties voor doe-het-zelvers, zoals het uitgebreide, maar complexe Meshroom. De theorie achter Meshroom is simpel: fotografeer een object waarvan je een 3D-model wilt maken van alle kanten (liefst in kleine stapjes), stop die afbeeldingen in het programma en dat levert vervolgens een model dat je kunt importeren in 3D-software en dus ook in programma’s die een 3D-printer kunnen aansturen. De praktijk is uiteraard wel wat ingewikkelder, want het is bepaald geen eenvoudige klus. Wel kun je allerlei instellingen aanpassen om tot het perfecte resultaat te komen. Het programma vergt de nodige studie, maar er zijn op YouTube heel veel video-tutorials te vinden.

©PXimport

Tip 07: Beestachtig goed

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Al sinds het oude dos-tijdperk vinden mensen dat bestandsbeheer met een dubbel venster prettiger werkt dan met een enkel venster. Dat Microsoft zo’n mogelijkheid nooit in Windows heeft gestopt, blijft dan ook een van de grootste mysteries van onze tijd. Wel betekent dit dat er genoeg ruimte is voor alternatieven voor Verkenner, zowel gratis als commercieel. Het grote gratis aanbod heeft er zelfs voor gezorgd dat het aanvankelijk betaalde Atap Salamander tegenwoordig gratis is.

Salamander is een zeer veelzijdige vervanger voor Verkenner. Natuurlijk kun je het programma in eerste instantie gebruiken om bestanden en mappen op een veel overzichtelijkere manier te kopiëren en verplaatsen, maar Salamander heeft veel meer in zijn mars. Zo kun je de inhoud van allerlei bestandstypen zien, bestanden coderen en converteren, op verschillende wijzen hernoemen en vergelijken. Een deel van de geavanceerde functies wordt geleverd door plug-ins en deze collectie kun je via het forum op de site van de makers zelfs nog uitbreiden. Tot slot biedt Salamander een script-functie waarmee je veelvoorkomende taken kunt automatiseren.

©PXimport

Tip 08: 8(8)

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

In Windows 7 hadden we gadgets, kleine programmaatjes die je aan de zijkant van het Bureaublad kon zetten om bijvoorbeeld de tijd of de processorstatus in de gaten te houden. Microsoft is daarmee gestopt, maar wie zoiets toch prettig vindt, kan terecht bij 8GadgetPack. De naam is een beetje misleidend, want waar het ooit begon met acht gadgets, zijn het er ondertussen heel wat meer. Het zijn er nog geen 88, maar dat aantal komt wel in zicht. De collectie bevat naast de al genoemde onderdelen, gadgets om het weer in de gaten te houden, eenheden te converteren, memo’s te maken en mail te checken. 8GadgetPack bevat niet alleen maar serieuze zaken, er zijn ook de nodige onderhoudende gadgets, zoals een radio, een plaatjespuzzel en zelfs een mini-piano. Na installatie verschijnen de drie populairste gadgets aan de rechterkant van het scherm en vervolgens kun je daar je eigen favorieten aan toevoegen. Bovendien heeft elke gadget ook nog zijn eigen instellingen.

©PXimport

Tip 09: Bestandsinfo

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Naast de informatie die standaard in Verkenner getoond wordt, zoals bestandsgrootte en -datum, bevatten bestanden vaak nog veel meer type-afhankelijke informatie. Zo bevatten mp3-bestanden vaak mp3-tags met gegevens over de artiest, het album enzovoort en bevatten foto’s exif-data waarin zaken zoals de gebruikte camera en sluitertijd zijn opgeslagen. Wie met rechts klikt op een van de kolommen in de detailweergave van Verkenner kan uit een groot aantal van deze zogeheten metatags kiezen.

Metadata++ beschikt echter over veel meer tags. Al is het programma niet alleen maar bedoeld voor het bekijken van deze gegevens, je kunt ze er ook mee wijzigen, verwijderen (denk aan het verwijderen van exif-data uit foto’s die je online zet), printen, importeren en exporteren. Naast bekijken en bewerken biedt het programma de mogelijkheid om de metadata van grote groepen bestanden tegelijk te doorzoeken en kun je bestanden op basis van tags sorteren. Tot slot kun je met Metadata++ zelfs bestandstypes van tags voorzien die dat normaliter niet ondersteunen.

©PXimport

Tip 10: Fotogeniek II

Geschikt voor: elk systeem

De fotobewerker PhotoDemon (tip 2) is een uitstekend product, maar er kleven twee nadelen aan voor een gebruiker die maar zelden foto’s bewerkt. Ten eerste heeft het programma zijn eigen manier van werken, en ten tweede moet je het op je pc installeren. Wie slechts zo nu en dan een foto hoeft te bewerken, komt al snel terecht bij een van de vele online diensten. Denk je nu al dat je op termijn vaker foto’s gaat bewerken, bijvoorbeeld omdat je nu nog een beginnend fotograaf bent, dan kom je als vanzelf uit bij Photopea. Deze online fotobewerker heeft namelijk een gebruikersinterface die heel veel lijkt op die van de moeder aller fotobewerkers: Photoshop. Ook veel functionaliteiten komen overeen, voor wie weleens met Photoshop heeft gewerkt. Dat betekent onder andere dat je met aparte lagen voor zowel objecten als bewerkingen kunt werken. Zulke aanpassingslagen maken het zelfs mogelijk om contrast en kleurtonen eindeloos aan te passen, ook al ben je al vele stappen verder in het bewerkingsproces.

©PXimport

Tip 11: Sneltoets

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Windows kent een enorme hoeveelheid sneltoetsen om zonder omwegen allerlei acties uit te voeren. De meeste gebruikers kennen er echter maar een paar uit het hoofd. Wie zelf sneltoetsen bedenkt voor bepaalde taken, zal ze makkelijker onthouden en dat is precies wat je met Lintalist kunt doen. Het aardige is dat je in Lintalist niet alleen sneltoetsen aan acties kunt koppelen, maar ook kleine tekstfragmentjes. Zo zou je het programma kunnen leren om altijd ‘Nederland’ in te voeren wanneer je ‘nl’ typt. Sneltoetsen of tekstfragmenten die aan een actie zijn gekoppeld, heten snippets en worden bewaard in bundels. Hierdoor kun je verschillende collecties voor verschillende doeleinden gebruiken en raak je niet snel door de beschikbare toetscombinaties heen. Je kunt ook scripts maken – zelfs met variabelen – die zelf naar de context kijken (met name in welk programma je de snippet oproept) en dan de juiste bundel oproepen.

©PXimport

Tip 12: Bij hoog en laag

Geschikt voor: elk systeem

In ons laaggelegen kikkerlandje is het een goed idee om in de gaten te houden hoe snel (en of) de zeespiegel stijgt, zodat we niet op een dag plotseling met natte voeten achter de pc zitten. Op de Actuele Hoogtekaart Nederland is de hoogte van elke plek in ons land in detail vastgelegd en met de online AHN-Viewer kun je deze gegevens bekijken. De kaart is zodanig gedetailleerd dat je kunt inzoomen op je eigen huis om te zien of de straat waaraan je woont onder of boven NAP ligt en hoeveel precies. Ook kun je op gebouwen klikken om hun hoogte te achterhalen en zelfs bij bomen lukt dat aardig. Om het navigeren te vereenvoudigen is er ook een wegenkaart en een luchtfoto beschikbaar.

©PXimport

Gevaarlijk?

Niet te snel klikken

©PXimport

In de rubriek Waar voor je geld gaan we op zoek naar leuke aanbiedingen of producten met bijzondere eigenschappen. Dit keer hebben we een selectie van vijf 65-inch televisies voor je, met uiteenlopende prijzen van zo'n 800 tot 1.600 euro, voor ieder budget dus.

LG OLED65C46LA

Met de LG OLED65C46LA haal jij een televisie in huis die een groot 65‑inch scherm combineert met de uitstekende contrasten van OLED. Elke pixel kan individueel oplichten of uitstaan, zodat zwarte beelden echt donker worden en er geen achtergrondverlichting nodig is. In de praktijk levert dat scherp beeld en een prettige kijkhoek op, waardoor je zelfs vanuit de hoek van je woonkamer naar films of series kunt kijken. De 4K‑resolutie (3.840 × 2.160 pixels) zorgt ervoor dat ondertitels en fijne details bij natuurdocumentaires of sportwedstrijden scherp blijven.

Dankzij het 120 Hz‑paneel worden snelle bewegingen vloeiend weergegeven, wat vooral bij games of sport handig is. De tv draait op LG’s WebOS‑systeem; daarmee kun je eenvoudig navigeren tussen apps zoals Netflix, Disney+ en YouTube. Vier HDMI 2.1‑poorten bieden ruimte voor gameconsoles en randapparatuur. Ook beschikt de tv over eARC voor het doorgeven van geluid naar een externe soundbar.

Samsung QE65Q73D

Als je graag een groot scherm wilt met levendige kleuren, dan is de Samsung QE65Q73D een model om naar te kijken. Deze QLED‑televisie heeft eveneens een schermdiagonaal van 165 centimeter, maar maakt gebruik van een Quantum‑Dot laag om licht om te zetten in een breed kleurvolume. Hierdoor zijn kleuren uit films, series of games aanwezig zonder dat je zelf iets hoeft bij te stellen. Met een verversingssnelheid van 100 Hz worden bewegingen soepel weergegeven en dankzij de Motion Xcelerator 120 Hz‑functie profiteer je bij gameconsoles die hogere verversingsfrequenties ondersteunen.

De 4K AI‑upscaler in Samsungs Quantum‑processor schaalt beelden op tot de volledige Ultra‑HD‑resolutie, zodat je oudere HD‑films scherper ervaart. Het besturingssysteem Tizen biedt toegang tot apps en streamingdiensten en je kunt via SmartThings andere

slimme apparaten bedienen. Er zijn vier HDMI‑poorten en wifi aan boord en energieklasse E geeft aan dat het verbruik gemiddeld is voor een groot QLED‑scherm.

LG OLED65G45LW

De LG OLED65G45LW uit 2024 is een zogeheten Gallery‑model, bedoeld om strak tegen de muur te hangen. Het scherm is slechts enkele centimeters dik, zodat het toestel in je interieur opgaat. Binnenin zit een OLED evo‑paneel met 4K‑resolutie, waardoor elk beeldpunt individueel wordt aangestuurd en kleurenkrachtig zijn. De televisie ondersteunt een verversingssnelheid van 120 Hz en biedt daardoor vloeiende beelden bij sport of snel bewegende films.

Via vier HDMI‑2.1‑aansluitingen kun je gameconsoles aansluiten en profiteren van variabele refresh rates. WebOS 8 vormt de basis voor het smart‑platform; hiermee navigeer je door apps en diensten en kun je via spraakassistenten als Google Assistant of Amazon Alexa de tv bedienen. De set wordt geleverd met een wandbeugel, zodat hij strak tegen de muur bevestigd kan worden.

LG OLED65B42LA

In de B‑serie van LG vind je de OLED65B42LA, een toestel dat in 2024 op de markt kwam. Deze televisie biedt de voordelen van OLED – elk pixel kan apart aan of uit – maar in een iets betaalbaarder segment dan de G‑ of C‑series. Het 65‑inch scherm combineert een 4K‑resolutie met een verversingssnelheid van 120 Hz. Hierdoor zijn bewegingen bij games of sportprogramma’s soepel en blijven details scherp.

WebOS maakt het mogelijk om streamingapps en live‑tv makkelijk te combineren en je kunt de tv bedienen met de meegeleverde Magic Remote. De televisie heeft vier HDMI‑poorten voor randapparatuur en ondersteunt eARC voor lossless audiotransport naar een soundbar of receiver. Door het slanke ontwerp staat de tv op twee subtiele pootjes of kun je hem aan de muur hangen via een VESA‑beugel.

Sony XR‑65A80L

Sony’s XR‑65A80L combineert een 65‑inch OLED‑scherm met het Google TV‑platform. Hierdoor kun je eenvoudig door streamingapps scrollen en de tv koppelen aan je Google‑account. Het XR‑paneel gebruikt Sony’s Cognitive Processor XR, die beelden analyseert en optimaliseert voor contrast en kleur. Met een vernieuwingsfrequentie van 120 Hz en ondersteuning voor HDMI 2.1 zijn snelle games of films geen probleem; variabele refresh rates en Auto Low Latency worden ondersteund.

De luidsprekers zitten achter het scherm verwerkt zodat het geluid direct uit het beeld lijkt te komen; met ondersteuning voor Dolby Atmos sluit je ook eenvoudig een soundbar aan. Vier HDMI‑poorten, wifi en Bluetooth zorgen voor verbinding met randapparatuur, en via de ingebouwde microfoon kun je spraakopdrachten geven. Dankzij de ingebouwde standaard kun je de tv neerzetten of via VESA aan de muur hangen. Het 55-inch model van deze televisie is eerder door ID.nl getest.

Gezellig, zo'n avondje gourmetten. Maar na afloop blijft er op het gourmetstel vaak aangebakken vet, gesmolten kaas en saus achter. Logisch dat je niet meteen zin hebt om de boel schoon te maken. Als je het slim aanpakt, is alles binnen een half uurtje weer schoon!

Laten afkoelen, maar wacht niet te lang

Zet het gourmetstel na gebruik uit en trek de stekker uit het stopcontact. Laat het geheel afkoelen tot het handwarm is. Wacht je te lang, dan koeken vet en kaas vast en wordt schoonmaken lastiger. Haal losse onderdelen zoals pannetjes, spatels en bakplaatjes eraf voordat je begint met schoonmaken.

Losse onderdelen schoonmaken

Gourmetpannetjes en bakplaatjes hebben meestal een antiaanbaklaag. Die blijft het mooist als je ze niet hardhandig schoon schrobt. Leg ze in warm water met een beetje afwasmiddel en laat ze tien tot vijftien minuten weken. Aangekoekte resten laten dan vanzelf los. Gebruik daarna een zachte spons of borstel en spoel alles goed af. Controleer altijd even de handleiding: sommige onderdelen kun je in de vaatwasser doen, andere juist niet.

©Saskia van Weert

Zo maak je het elektrische deel veilig schoon

Terwijl de pannetjes, spatels en losse bakplaatjes staan te weken, ga je door met het verwarmingselement. Dat element zelf mag nooit nat worden. Zie je vetspetters of etensresten, veeg die dan weg met keukenpapier zodra het gourmetstel is afgekoeld. Voor hardnekkiger vuil gebruik je een licht vochtige doek met een klein beetje afwasmiddel. Knijp de doek goed uit en zorg dat er geen water bij het snoer of in openingen komt. Droog alles direct na met een schone doek.

De bak- of grillplaat weer vetvrij krijgen

Heeft je gourmetstel een losse bak- of grillplaat, haal dan eerst het overtollige vet weg met keukenpapier. Leg de plaat vervolgens in warm water, zodat aangekoekte resten kunnen losweken. Is de bakplaat vast onderdeel van het gourmetstel, dan kun je deze uiteraard niet in water onderdompelen. Neem in dat geval de plaat af met een licht vochtige doek zodra hij is afgekoeld, eventueel met een beetje afwasmiddel. Zo voorkom je dat vet tijdens het schoonmaken uitsmeert. Gebruik vooral geen schuursponsjes of schrapers om het vet weg te krijgen, want die beschadigen de coating en zorgen ervoor dat eten de volgende keer sneller blijft plakken. 

Vergeet je tafel niet!

Vetspetters en gemorste saus zijn bijna niet te voorkomen. Leg daarom vooraf een afwasbaar tafelkleed of gebruik een papieren tafelkleed. Dat kan na het gourmetten rechtstreeks de vuilnisbak in. Houd tijdens het eten keukenpapier of doekjes bij de hand om gemorste resten meteen weg te vegen. Is de tafel toch vies geworden, neem hem dan zo snel mogelijk af met warm water en een mild schoonmaakmiddel.

Schoon wegzetten voor de volgende keer

Laat alle onderdelen volledig drogen voordat je het gourmetstel opbergt. Berg je alles nog vochtig op in de doos of kast, dan kunnen er snel muffe geurtjes ontstaan. Bewaar pannetjes en platen apart van elkaar, eventueel met een vel keukenpapier ertussen. Berg pannetjes en platen apart op, eventueel met een velletje keukenpapier ertussen. Zo voorkom je krassen. Zo is het volgende keer alleen nog maar een kwestie van de boel weer tevoorschijn halen en lekker gaan eten. Veel gourmetplezier!