De techwereld lijkt vaak erg binair: het is Windows of Mac, Windows of Linux, Android of iOS. Maar op OS-gebied is er nog veel meer te beleven. Dit zijn enkele van de beste alternatieve besturingssystemen voor wie wel eens een keertje wat anders wil proberen.

Windows heeft de pc-oorlog allang gewonnen en Android claimt de mobiele massa. MacOS en iOS vormen in deze twee markten elk een belangrijke minderheid en op servers is Linux de baas. Google heeft met Chrome OS nog een vreemde eend in de bijt, waar Microsoft met Windows 10 S op reageert. Daar begint het al met de variëteit in de schijnbaar simpele wereld van besturingssystemen.

Want wie verder kijkt dan zijn of haar neus lang is, kan interessante alternatieven ontdekken. Alternatieven voor een potentiële toekomst, of gewoon voor de leuk. Net zoals ooit Linux en Android iets waren voor de technisch geïnteresseerde en zelf compilerende nerd. Net zoals iOS ooit beperkt was tot de ware Apple-fans. De vreemde, experimentele of zelfs vergezochte OS-en van nu kunnen de kiem vormen voor toekomstige tijden. Daarnaast zijn ze natuurlijk een goede voedingsbodem voor meer kennis en begrip nu, ook van andere OS-en. Experimenteer en leer!

Kali Linux

Het is in films altijd lachen (of huilen) als er computers en l33t-hackers in beeld komen. Meerdere schermen met cryptisch bedoelde code, druk tikkende vingers, vreemde vensters en zeker geen Start-knop. De besturingssystemen van filmhackers moeten indrukwekkend ogen, want film draait om beeld. In het echt gebruiken hackers gewoon Macs, Windows en ook Linux. En dan met speciale, handige tools voor hun hackwerk. Beter nog is een speciaal afgetakte uitvoering van Linux voor het betere hackwerk: Kali Linux.

Deze speciale Linux-distributie (zie afbeelding bovenaan dit artikel) is afgeleid van de Debian-distributie en heeft standaard meer dan driehonderd programma’s aan boord voor het testen en kraken van ict-beveiliging. Denk aan netwerkpoortscanner Nmap, netwerkpakketanalyseerder Wireshark, wachtwoordkraker John the Ripper, wifi-kraker Aircrack-ng en nog vele andere tools voor het uitvoeren van zogeheten penetratietests.

Kali Linux is ook te gebruiken voor digitaal forensisch werk, waarvoor het van belang is om een te onderzoeken computer niet te beroeren. Aanraken kan immers sporen wissen of vervuilen. Vandaar ook dat Kali niet alleen te installeren is, maar ook direct gestart kan worden vanaf een live-cd of live-usb-stick. Natuurlijk kun je Kali ook draaien in een virtuele machine, bovenop een ander pc-besturingssysteem naar keuze.

Fuchsia van Google

©PXimport

Google lijkt te grossieren in doublures. Het zet naast chat-apps Google Talk en Hangouts zijn nieuwkomers Allo en Duo. Ook met besturingssystemen volgt Google een dubbel beleid: smartphonesysteem Android en pc-platform Chrome OS, dat tegenwoordig ook Android-apps draait. Daar komt nog een nieuwe optie naast: het nog prille Fuchsia. Het is opensource en gebruikt niet de bekende en veelgebruikte Linux-kernel. In plaats daarvan is Fuchsia gebaseerd op de zelfontwikkelde Magenta-kernel die virtualisatie diep heeft ingebouwd. Dit voedt speculatie dat Fuchsia als universele onderlaag kan dienen, om ook huidige Android-apps te draaien.

Fuchsia is officieel niet beoogd opvolger van Android, of Chrome OS. Google zegt dat Fuchsia slechts een experimenteel project is, in een nog vroege ontwikkelfase. Deze officiële verklaring komt van vice-president Dave Burke, die echter wel verantwoordelijk is voor de engineering van Android. Hij heeft benadrukt dat Google veel meer experimentele projecten heeft.

Toch is Fuchsia een meer dan gemiddeld interessant platform van Google. Zo kan de ingebouwde virtualisatie betere beveiliging bieden dan wat Android nu heeft. Verder voorkomt een schone start met eigen code conflicten zoals de Java-rechtszaak van Oracle. Zo ondersteunt Fuchsia een eigen programmeertaal: Kotlin, die wel interoperabel is met Java maar geheel eigen is.

Windows Subsystem for Linux

©PXimport

Microsoft heeft Linux lange tijd fel bestreden. De vorige CEO Steve Ballmer heeft het opensource-besturingssysteem begin deze eeuw nog vergeleken met communisme en zelfs met kanker. Hij doelde daarmee op de ‘besmettelijkheid’ van de opensource-licentie GPL (General Public License) die volgens hem een aantasting is voor intellectueel eigendom. Ballmer is hier later op teruggekomen en heeft Linux de liefde verklaard.

Onder zijn opvolger, Satya Nadella, bloeit deze liefde pas echt op. Windows 10 heeft namelijk een speciale tussenlaag ingebouwd gekregen waarmee het Linux kan draaien. Dit gebeurt dan niet als virtuele machine bovenop Windows, maar als applicatielaag in Windows. Het zogeheten Windows Subsystem for Linux (WSL) laat je Linux-programma’s en -commando’s draaien alsof het gewone Windows-software is.

Hiervoor is nog wel een concrete Linux-onderlaag nodig, die je kunt vinden in de Windows Store. Ja, Microsoft biedt in zijn appstore Linux aan: de distributies Fedora, openSuse, Suse Linux Enterprise Edition en Ubuntu. Laatstgenoemde Linux-variant was als eerste in zee gegaan met Microsoft voor deze ‘Windows-indringing’. Alle officieel ondersteunde Linux-smaken zijn naast elkaar te installeren en gelijktijdig te gebruiken. Nuttig voor softwareontwikkelaars, handig voor beheerders, leuk voor techneuten.

Lees ook:Draai openSUSE Leap 42.2 in Windows 10

Windows 10 IoT Core

©PXimport

Het Internet of Things (IoT) staat ondanks de hype nog erg in de kinderschoenen. Het wiel wordt opnieuw uitgevonden voor security en standaardisatie is nog ver te zoeken. Het is dus touwtrekken met ontwikkeltools, applicaties, app stores en ook besturingssystemen.

Microsoft wil een graantje meepikken en heeft een afgeslankte IoT-uitvoering van Windows 10 gemaakt die het gratis weggeeft. Windows 10 IoT Core is heeft geen grafische desktopomgeving en geen standaard opdrachtregel (command prompt). Het is de bedoeling dat je deze vensterloze Windows aanstuurt via een verbinding op afstand met Microsofts Powershell. Wat je dan aanstuurt, is bijvoorbeeld een doodgewone Raspberry Pi 2. Ja, de spotgoedkope, populaire microcomputer met een arm-processor.

Windows 10 IoT Core is gratis voor gebruikers van Windows 10. Je moet namelijk vanaf een pc de Core-installatie aanmaken op een sd-geheugenkaartje, dat je vervolgens in een IoT-microcomputer zoals een Raspberry Pi gaat gebruiken. Naast de Raspberry Pi 2 en 3 worden de MinnowBoard Max en de DragonBoard 410c ondersteund. Microsoft biedt op de website voor dit IoT-Windows ook gratis voorbeeldsoftware om op zo’n microcomputertje te draaien.

Endless OS

©PXimport

Wie herinnert zich cd-roms met encyclopedieën erop? Zoals Encarta van Microsoft, om op een multimedia-pc gemakkelijk informatie op te zoeken, met beeld en geluid. De digitale, lokale encyclopedie is volledig achterhaald door betaalbare breedbandverbindingen. Online-encyclopedie Wikipedia is voor veel mensen een grote bron van informatie.

Maar wie weet er dat Wikipedia zichzelf ook als download aanbiedt? Het wil daarmee mensen helpen in landen waar breedband nog niet goed beschikbaar of niet echt betaalbaar is. Een groot deel van de wereldbevolking is nog niet zo ‘connected’ als wij hier in het Westen. Voor zo’n download van Wikipedia is wel eerst even bandbreedte nodig, en dan distributie op bijvoorbeeld cd, dvd of usb-stick. Een logische volgende stap is het combineren met een besturingssysteem, dat zelf al gedistribueerd wordt op pc’s.

En zo is Endless OS geboren: een op Linux gebaseerd besturingssysteem voor pc’s dat compleet met kennisbibliotheek komt. Naast het zelfontworpen gebruiksvriendelijke uiterlijk en apps voor beginners bevat Endless OS meer dan 50.000 Wikipedia-artikelen en video-lessen voor uiteenlopende onderwerpen. De doelgroep is de beginnende computergebruiker, die ook kan dual-booten met dit Windows-alternatief. Eigenlijk een beetje zoals ooit Lindows, dat later na juridisch verlies van Microsoft zijn naam moest veranderen in Linspire.

ASUS Republic of Gamers (ROG) heeft op Gamescom 2025 in Keulen de ROG Xbox Ally en de krachtiger ROG Xbox Ally X onthuld. Beide handhelds liggen vanaf 16 oktober 2025 wereldwijd in de winkels. Bezoekers van de gamingbeurs kregen deze week de primeur om de nieuwe apparaten zelf uit te proberen.

Laten we beginnen met wat specs: de standaard ROG Xbox Ally draait op een AMD Ryzen Z2 A-processor met vier Zen 2-cores en acht RDNA 2-GPU-cores. In combinatie met 16 GB LPDDR5X-6400 RAM, een 512 GB SSD en een 60 Wh-batterij mikt dit model op solide prestaties voor onderweg. De Ally X gaat echter nog een stapje verder: deze versie krijgt de nieuwe AMD Ryzen AI Z2 Extreme met acht cores, zestien threads, 16 RDNA 3.5-GPU-cores en een geïntegreerde NPU. Daarbij hoort 24 GB sneller LPDDR5X-8000 werkgeheugen, een 1 TB SSD en een grotere 80 Wh-batterij voor langere speeltijd.

Xbox-ervaring in handheld-vorm

Bij het inschakelen start de Ally direct in een fullscreen Xbox-omgeving. Daarmee voelt het apparaat aan als een natuurlijke uitbreiding van de console, terwijl Windows 11 onderliggend toegang biedt tot je volledige pc-bibliotheek. Spelen kan via Game Pass, Steam en andere pc-stores, maar ook via cloudgaming of remote play vanaf een Xbox-console. Xbox heeft bovendien met gamestudio's samengewerkt om duizenden titels beter geschikt te maken voor handhelds. In de bibliotheek verschijnen nieuwe aanduidingen als Handheld Optimized en Mostly Compatible, zodat je meteen weet welke games vlekkeloos draaien.

©ASUS

Scherm, geluid en comfort

Zowel de Ally als de Ally X hebben een 7-inch Full-HD-scherm met 120 Hz verversingssnelheid, 500 nits helderheid en FreeSync Premium voor vloeiende beelden. Het scherm is beschermd met Gorilla Glass. De Ally X onderscheidt zich met dual Smart-Amp speakers, vibrerende triggers en subtiele RGB-verlichting rond de sticks voor extra feedback. Ook ergonomie kreeg de nodige aandacht: de vorm van de grepen is geïnspireerd op de Xbox-controller, met een gebalanceerd gewicht zodat langere speelsessies comfortabel blijven.

Prestaties en uitbreidbaarheid

Om te zorgen dat de hardware ook bij intensief gebruik koel blijft, introduceert de Ally X een zogenoemd Zero Gravity-koelsysteem dat in elke houding stabiel presteert. Beide modellen zijn bovendien eenvoudig uit te breiden dankzij een M.2-slot voor extra opslag. De connectiviteit verschilt wel enigszins: waar de standaard Ally beschikt over usb-c (3.2 Gen 2), microSD en wifi 6E, voegt de Ally X daar usb 4 met Thunderbolt-ondersteuning aan toe.

©ASUS

Slimme software en AI-functies

Nieuwe softwarefuncties moeten het gebruik verder stroomlijnen. Shaders worden al tijdens het downloaden voorgeladen, waardoor games sneller starten en minder energie verbruiken. Voor de Ally X zijn vanaf 2026 bovendien extra AI-mogelijkheden gepland, zoals Automatic Super Resolution voor hogere beeldkwaliteit en het automatisch vastleggen van hoogtepunten in korte videoclips.

Of je nu op gas, inductie of een keramische plaat kookt, het type kookplaat in je keuken bepaalt in grote mate welke pannen je kunt gebruiken. Daarbij draait het vooral om het materiaal van de pan. In dit artikel lees je wat je nodig hebt om zorgeloos en efficiënt te kunnen koken, wat er op jouw fornuis ook staat. Smakelijk alvast!

Lees ook: Overstappen van gasfornuis naar inductieplaat: de voor- en nadelen

Hoe werkt jouw kookplaat eigenlijk?

Om te begrijpen welke pannen het best op jouw kookplaat werken, is het handig om eerst te weten hoe die kookplaten precies hun werk doen. Een gaskookplaat verwarmt je pan direct via een open vlam: simpel, doeltreffend en visueel controleerbaar. Bij inductie gebeurt dat heel anders: een spoel onder het kookoppervlak wekt een magnetisch veld op, waardoor alleen pannen met een magnetiseerbare bodem zelf warm worden. De plaat zelf blijft koel. Keramische kookplaten zitten daar qua techniek tussenin. Onder een glad glasoppervlak zit een elektrisch verwarmingselement dat de plaat en vervolgens de pan verwarmt.

Van koper tot RVS: welke pan werkt waarbij?

Pannen zijn er in allerlei materialen, en elk daarvan gedraagt zich anders op een kookplaat. Hieronder lees je wat je van de bekendste soorten kunt verwachten.

Roestvrijstaal (RVS)

RVS is een echte alleskunner. Deze pannen doen het goed op alle soorten kookplaten, zolang ze voor inductie wel een magnetische bodem hebben. RVS geleidt warmte iets minder goed dan bijvoorbeeld koper of gietijzer, maar met een goede, dikke bodem kun je er uitstekend mee uit de voeten, ook op inductie.

©tsarenko | Fototocam

Gietijzer

Gietijzeren pannen zijn zwaar, maar daar krijg je gelijkmatige warmteverdeling voor terug. Ze zijn prima geschikt voor gas en keramisch, en door hun magnetische eigenschappen ook voor inductie. Let wel op bij glas-keramische kookplaten: de wat ruwe of ongelijke bodem van gietijzer kan krassen veroorzaken en minder efficiënt verwarmen. Ook het onderhoud vraagt aandacht – afwassen doe je met warm water en keukenpapier, niet in de vaatwasser.

©kseyale

Lees ook: Zo kook je extra zuinig op een inductiekookplaat

Koper

Met koperen pannen kook je snel en nauwkeurig: koper geleidt warmte als de beste. Tegelijk zijn ze kwetsbaarder voor krassen en deuken, en ze vergen wat meer onderhoud om mooi te blijven. Niet geschikt voor de vaatwasser dus. Op gas en keramisch doen ze het prima, maar voor inductie heb je een speciale bodem nodig. Zonder die aanpassing werkt het simpelweg niet.

©fotofabrika

Aluminium

Aluminium is licht, betaalbaar en geleidt warmte goed. Het doet zijn werk uitstekend op gas en keramisch. Voor inductie moet aluminium speciaal bewerkt zijn – alleen dan werkt het magnetische veld. Aluminium krast en deukt snel, dus voorzichtigheid is geboden bij gebruik én schoonmaak.

Pannen met een dikke, goed geleidende bodem leveren doorgaans het beste resultaat, ongeacht het fornuis. Koper en gietijzer scoren hoog op warmteverdeling en -behoud, terwijl roestvrij staat en aluminium het juist moeten hebben van slimme combinaties en coatings. Denk bijvoorbeeld aan een antiaanbaklaag of een gelaagde bodem, die verschillende eigenschappen combineren voor betere prestaties.

Welke pan op welke kookplaat?

*= Mits voorzien van een ferromagnetische bodem ** = Alleen als ze een speciale inductie-geschikte bodem hebben

Zo houd je je kookplaat en pannen in topvorm

Met een beetje aandacht gaan je kookplaat én pannen langer mee. Voor inductie is het cruciaal dat de bodem van je pan vlak en onbeschadigd is, anders kunnen er krassen op de plaat ontstaan. Keramische platen vragen om een zachte aanpak: gebruik geen schurende middelen of scherpe voorwerpen. Hardnekkige resten? Leg er wat vochtig keukenpapier op en laat het twintig minuten weken. Daarna kun je het vuil meestal met een nat doekje verwijderen. Voor echt aangekoekte plekken is een speciale keramische schraper een veilig alternatief.

Lees ook: Inductiekookplaat schoonmaken? Dit moet je wel doen en dit niet

©Maryna Pleshkun | zest_marina

Misverstanden de wereld uit: vier hardnekkige kookmythes

Er doen nogal wat verhalen de ronde over pannen en kookplaten. Tijd om de vier hardnekkigste misverstanden recht te zetten.

1. Overstappen betekent al je pannen vervangen

Niet per se. Veel pannen kun je gewoon blijven gebruiken, ook als je overstapt naar een andere kookplaat. Kijk goed naar het materiaal, de staat van de pan en of de bodem geschikt is voor je nieuwe kooktype. Je hoeft dus zeker niet halsoverkop een nieuwe pannenset te kopen.

2. Inductie is gevaarlijk

Sommige mensen maken zich zorgen over het magnetisme van inductieplaten. Dat is nergens voor nodig: het magnetische veld is zwak en werkt alleen als er een geschikte pan op staat. Voor de gebruiker is het volkomen veilig.

3. Keramische platen zijn breekbaar

Zolang je ze met zorg gebruikt en pannen met een gladde bodem kiest, gaan keramische kookplaten jarenlang mee zonder noemenswaardige schade. Het glas is stevig, maar vraagt wel om voorzichtig gebruik.

4. Elke pan werkt op elke kookplaat

Helaas, zo eenvoudig is het niet. Niet elk materiaal is compatibel met elk type kookplaat. De juiste pan kiezen begint bij weten wat voor kookplaat je hebt en wat voor bodem die pan nodig heeft.

Tot slot

Je weet nu waar je op moet letten als je een pan kiest voor jouw kookplaat. Niet ieder materiaal werkt overal even goed, maar met de juiste match zit je altijd goed. Tijd om de keuken in te duiken en je kookkunsten de vrije loop te laten. Veel plezier aan het fornuis!