Wanneer je je verdiept in domoticaprotocollen kom je naast wifi, KlikAanKlikUit en Z-Wave vermoedelijk ook ZigBee tegen. In de praktijk is voor de consument ZigBee-apparatuur minder goed verkrijgbaar dan Z-Wave. Er is echter één uitzondering: verlichting. Het gaat hierbij wel om de specifieke variant ZigBee Light Link.

Wanneer je op zoek bent naar een geïntegreerd systeem voor slimme verlichting die is te bedienen met een app van de fabrikant, dan kom je al snel uit bij een systeem dat gebruikmaakt van ZigBee Light Link. Zo is niet alleen het populaire Philips Hue gebaseerd op ZZL, maar ook Osram Lightify, Innr en Ikea’s TRÅDFRI gebruiken ZigBee. Daarnaast komt Trust, dat overigens eigenaar is van KlikAanKlikUit, ook met slimme lampen die gebruik maken van ZZL. Het is niet voor niets dat ZigBee Light Link zo populair is, onder andere de verlichtingsfabrikanten Philips en Osram hebben meegewerkt aan het opstellen van de standaard.

ZigBee is een communicatieprotocol bedoeld voor personal area networks, gebaseerd op radiotechnologie met een laag energieverbruik. ZigBee Light Link (ZZL) is een zogenoemd profiel binnen ZigBee Pro bedoeld voor verlichtingstoepassingen in de consumentenmarkt. Diverse fabrikanten van slimme verlichting maken gebruik van ZZL als basis voor hun systeem.

Hoe ZigBee werkt

ZigBee is gebaseerd op de IEEE 802.15.4-standaard, een standaard voor ‘low-rate wireless personal area networks’ die onder andere een mesh-structuur ondersteunt. De standaard kan gebruikt worden op de frequentiebanden 868 MHz, 915 MHz of 2,4 GHz. In het geval van ZZL wordt de 2,4GH-band gebruikt met een maximale snelheid van 250 Kbit/s en een bereik van zo’n tien tot twintig meter. Bovenop de IEEE 802.15.4-standaard draait ZigBee Pro, het protocol dat de eigenlijke communicatie tussen apparaten en beveiliging voor zijn rekening neemt.

ZigBee Pro is weer onderverdeeld in verschillende toepassingsprofielen: een set afspraken over onder andere de berichten die verzonden worden. Het toepassingsprofiel ZZL bevat allerlei berichten om lampen aan te sturen waarbij onderscheid gemaakt kan worden tussen verschillende typen lampen. Daarnaast is in ZZL ook beschreven hoe lampen ingedeeld worden in groepen en scènes. Binnen het ZigBee-netwerk functioneren de nodes als routers of end-devices. Hierbij hebben routers de mogelijkheid om verkeer door te sturen.

Doorgaans werken nodes met een vaste stroomvoorziening zoals lampen als router, terwijl een sensor of losse afstandsbediening als end-device werkt. Daarnaast hebben de nodes verschillende rollen onderverdeeld in controllers en lightning-devices oftewel bediening en verlichting.

©PXimport

Beveiliging

Een groot verschil met andere ZigBee Pro-profielen is de manier waarop het ZigBee-netwerk wordt beveiligd. De 128bit-aes-versleuteling is hetzelfde, maar de benodigde sleutel wordt op een eenvoudigere manier uitgewisseld. Bij Light Link wordt namelijk geen gebruikgemaakt van de zogenoemde centrale coördinator die het netwerk beheert en eveneens functioneert als zogenoemd trust centre dat de encryptiesleutels beheert. Een nadeel van de coördinator is dat deze altijd beschikbaar moet zijn en dat werd voor een verlichtingssysteem dat ontworpen is voor thuisgebruikers niet handig bevonden.

Hoewel veel verlichtingssystemen geleverd worden met een bridge die altijd aan staat, is dit geen coördinator in ZigBee-termen. De bridge dient als controller én router tussen het ZigBee-netwerk en het normale ip-gebaseerde thuisnetwerk (en dus de app en eventuele api). ZZL maakt gebruik van 128bit-aes-encryptie met een unieke sleutel voor ieder netwerk. Wanneer je een lamp toevoegt, wordt een vaste geheime sleutel die aanwezig is in ieder zzl-apparaat eenmalig gebruikt om de unieke sleutel uit te wisselen. Deze geheime sleutel zou alleen beschikbaar moeten zijn voor fabrikanten van gecertificeerde apparatuur, maar hij is uitgelekt.

Daarnaast ondersteunt ZLL Touchlink, waarmee een lamp eenvoudig gekoppeld kan worden aan een controller. Het is theoretisch mogelijk dat de controle over een lamp wordt overgenomen. Hiervoor moet een eventuele aanvaller wel relatief dicht in de buurt van je huis zijn, de aanval verloopt immers over het ZigBee-netwerk.

Standaard?

Een van de voordelen van ZigBee Light Link zou moeten zijn dat je producten van verschillende fabrikanten kunt combineren, het is immers een standaard. Via deze site kun je controleren of een apparaat gecertificeerd is. Toch blijken er in de praktijk haken en ogen aan dit concept te zitten. Zo blokkeerde Philips in 2015 na een firmware-update lampen van andere fabrikanten, een beslissing waar ze na protest van gebruikers op terug kwamen.

Ook de lampen zelf kunnen voor problemen zorgen. Zo zijn Ikea’s lampen niet met Hue te koppelen omdat ze zich identificeren met het profiel ZigBee Home Automation, iets wat eventueel met een firmware-update is op te lossen. Ook Osrams Lightify-lampen werkten in het verleden niet lekker samen met systemen van andere fabrikanten, maar dit is opgelost met een firmware-update. Firmware-updates zijn dus (logischerwijs) ook voor lampen belangrijk, het is immers grotendeels software die de functionaliteit bepaald.

Een probleem is wel dat lampen niet van een update kunnen worden voorzien door de bridge van een andere fabrikant. Stel dat je dat Philips Hue gebruikt als basis voor je slimme verlichting, maar dat je ook lampen van Osram gebruikt. Dan heb je de Osram bridge nodig om je Osram-lampen bij eventuele problemen van een firmware-update te voorzien. De vermelding ZigBee Light Link én een officiële certificering biedt uiteindelijk geen garantie voor probleemloze comptabiliteit.

Belangrijke termen

Controller-devices: De nodes die commando’s versturen. Dit kunnen losse afstandsbedieningen zijn waarbij er onderscheid gemaakt wordt gemaakt tussen afstandsbedieningen zonder of met bediening voor kleuren, maar het kan ook een controller zijn die in het netwerk hangt zoals de Hue Bridge. Ook sensoren als een aanwezigheidssensor vallen onder controller-devices.

Lighting-devices: Dit zijn alle nodes in het netwerk die aangestuurd worden. Hieronder vallen uiteraard de lampen waarvoor vijf soorten gedefinieerd zijn (aan/uit, dimbaar, kleuren, uitgebreide kleuren en kleurtemperatuur), maar ook stekkermodules in een aan/uit- of dimmervariant.

Touch-link: Een methode om een node snel aan het netwerk toe te voegen door apparaten dichtbij elkaar te houden. Je voegt een (nieuwe) lamp bijvoorbeeld toe door een controller dichtbij de lamp te houden en een bepaalde knop in te drukken, waarna de beveiligingssleutel wordt overgebracht en de verbinding tot stand komt.

Ontwikkeling ZigBee

Zo zag de ontwikkeling van ZigBee er door de jaren heen uit.

2003: IEEE 802.15.4-standaard vastgesteld

2004: Draft ZigBee-standaard vastgesteld (IEEE 802.15.4-2003)

2005: ZigBee 2004

2006: ZigBee 2006

2007: ZigBee Pro (ook wel ZigBee 2007)

2007: ZigBee Home Automation geïntroduceerd

2012: ZigBee Light Link geïntroduceerd

2012: Philips Hue verschijnt op de markt

2014: Osram Lightify verschijnt op de markt

2017: Ikea TRÅDFRI verschijnt op de markt

De toekomst

Hoewel ZigBee klinkt als een standaard, is in de praktijk het ene ZigBee-product niet het andere. Door de vele toepassingsprofielen zijn de producten vaak niet compatibel met elkaar. Naast Light Link is er bijvoorbeeld Home Automation, Building Automation en Health Care. De ZigBee Alliance heeft in de vorm van ZigBee 3.0 een oplossing voor dit probleem.

ZigBee 3.0 maakt een einde aan de profielen, waardoor het mogelijk wordt om veel meer apparaten binnen één ZigBee-netwerk te gebruiken. Het is mogelijk om bestaande ZigBee-producten te upgraden naar ZigBee 3.0, maar het hangt uiteraard van de fabrikanten af of dat echt gaat gebeuren. Vooralsnog zijn er maar een paar ZigBee 3.0-producten op de markt.

De jaarwisseling 2025/2026 is het laatste keer dat we zelf vuurwerk mogen afsteken. Reken maar dat er dus heel wat siervuurwerk de lucht in gaat op oudejaarsavond! Natuurlijk wil je daar foto's van maken, maar het blijft lastig om dit spektakel goed vast te leggen met een telefoon. Vaak eindig je met bewogen strepen of een overbelichte waas op je scherm. Met de juiste voorbereiding en instellingen maak je dit jaar foto's die wél de moeite waard zijn om te bewaren.

Begin met een schone lens door er even een microvezeldoekje overheen te halen. Vette vingers veroorzaken namelijk vlekken waardoor het felle licht van het vuurwerk minder goed wordt vastgelegd. Controleer daarnaast of je nog voldoende opslagruimte vrij hebt op je toestel. Omdat je waarschijnlijk veel beelden achter elkaar schiet, loopt je geheugen sneller vol dan je denkt. Vergeet ook niet om je batterij volledig op te laden, want als het koud is, gaat de accu van je smartphone sneller leeg.  

Stabiliteit voor scherpe beelden

Lichtflitsen in het donker fotograferen vraagt om een langere sluitertijd. Hierdoor is elke kleine beweging van je handen direct zichtbaar als een onscherpe vlek. Gebruik bij voorkeur een klein statief of een smartphonehouder om je toestel stil te houden. Heb je die niet bij de hand? Leun dan tegen een muur of lantaarnpaal en houd je smartphone met beide handen stevig vast. Gebruik in geen geval de digitale zoom. Dit verlaagt de kwaliteit van je foto aanzienlijk en maakt de korreligheid alleen maar erger.

©ID.nl

Lichtsporen vastleggen met iPhone

Heb je een iPhone, dan is de functie Live Photos je beste vriend tijdens de jaarwisseling. Zorg dat het ronde icoontje voor Live Photos bovenin je camera-app geel gekleurd is. Nadat je de foto hebt gemaakt, open je deze in de Foto's-app. Tik linksboven op het woordje 'Live' en kies uit het menu voor 'Lange belichting'. Je telefoon voegt dan alle beelden uit de opname samen tot één foto. Hierdoor veranderen de losse lichtpuntjes in vloeiende, lichtgevende banen tegen een donkere lucht. Gebruik hierbij bij voorkeur een statief of zet je iPhone ergens stabiel neer. Wanneer je namelijk los uit de hand fotografeert, worden de bewegingen die je zelf maakt ook meegenomen, en dat kan zorgen voor een wazig eindresultaat.

De Pro-modus op Android gebruiken

Veel Android-telefoons hebben een Pro-modus waarmee je handmatig de sluitertijd aanpast. Open deze stand in je camera-app en zoek naar de letter 'S' (Sluitertijd). Voor vuurwerk werkt een sluitertijd tussen de twee en vier seconden vaak het best. Houd de ISO-waarde laag, bijvoorbeeld op 100, om ruis in de donkere delen te voorkomen. Omdat de sluiter nu langer openstaat, is een statief echt een vereiste. Je krijgt dan de bekende foto's waarbij je de hele weg van de vuurpijl als een lichtspoor ziet.

Timing en compositie bepalen

Het moment waarop je afdrukt is bepalend voor het eindresultaat. Werk je met een normale sluitertijd, dan is de burst-modus handig: houd de ontspanknop ingedrukt wanneer een pijl de lucht in gaat. Zo leg je de hele explosie vast en kies je achteraf de mooiste foto uit de reeks. Denk ook na over de compositie van je beeld. Een foto van alleen de lucht is vaak wat kaal. Probeer elementen uit de omgeving mee te nemen, zoals silhouetten van gebouwen of bomen. Dit geeft context en maakt het plaatje een stuk interessanter.

🎆 Snelle checklist 🎆

De geur van versgebakken oliebollen hoort bij december. Toch ziet niet iedereen het zitten om met een pan heet vet aan de slag te gaan. Oliebakken in de airfryer lijkt dan een aantrekkelijk alternatief: minder luchtjes en ook nog eens minder vet. Maar levert bakken in een airfryer dezelfde oliebol op, of moet je toch de frituurpan uit het vet halen?

Oliebollen bakken in de airfryer, kan dat? Het korte antwoord is duidelijk: nee, een traditionele oliebol bak je niet in een airfryer. Klassiek oliebollenbeslag is vloeibaar en heeft direct contact met hete olie nodig om zijn vorm en structuur te krijgen. Een airfryer is in de basis een compacte heteluchtoven. Zonder een bad van hete olie kan het beslag niet snel genoeg stollen. Wie het toch probeert, ziet het deeg door het mandje zakken of uitlopen tot een platte, taaie schijf. Dat ligt niet aan het recept, maar aan de techniek.

Waarom hete olie onmisbaar is

Zodra je het beslag van de oliebol in de hete olie van de frituurpan schept, ontstaat er vrijwel direct een korstje om de buitenkant. Binnen in de bol ontstaat stoom, waardoor de bol uitzet en luchtig wordt. Die combinatie van afsluiten en opblazen zorgt voor de typische oliebolstructuur. In een airfryer ontbreekt die directe warmteoverdracht. Hete lucht is simpelweg minder krachtig dan hete olie. Zonder direct contact met heet vet kan het beslag niet snel genoeg stollen. Daardoor blijft een echte oliebol uit de airfryer onmogelijk.

©Gegenereerd door AI

Wat wel kan: kwarkbollen uit de airfryer

Wie toch iets zelf wil maken in de airfryer, moet het klassieke oliebollenbeslag loslaten. Met een steviger beslag, bijvoorbeeld op basis van kwark, kun je ballen vormen die hun vorm behouden. Deze bollen garen prima in de hete lucht en krijgen een mooie bruine buitenkant. De uitkomst lijkt qua vorm op een oliebol, maar de structuur is compacter en de smaak meer broodachtig. Denk aan iets tussen een zoet broodje en een scone. Lekker, lichter en prima als alternatief, maar: het is geen oliebol zoals je die van de kraam kent.

Wat ook goed kan: oliebollen opwarmen in de airfryer

Waar de airfryer wel echt tot zijn recht komt, is bij het opwarmen van gekochte oliebollen. In de magnetron worden ze snel slap en taai. In de airfryer gebeurt het tegenovergestelde. Door de bollen een paar minuten op ongeveer 180 graden te verwarmen, wordt de korst weer knapperig en warmt de binnenkant gelijkmatig op. Je oliebollen smaken weer alsof je ze net gebakken (of gehaald) hebt!

Samenvatting

Wil je de échte oliebol, dan heb je twee opties: zelf bakken in een frituurpan of halen bij de kraam. Bakken in de airfryer kan niet, omdat vloeibaar beslag niet geschikt is voor hete lucht. Je kunt bijvoorbeeld wel kwarkbollen maken, maar dat is toch anders. De grootste winst zit in het opwarmen van kant-en-klare oliebollen: in de airfryer gaat dat snel, ze worden heerlijk knapperig en je hebt geen last van frituurlucht in huis.

🎆 Vuurwerk op je Galaxy Smartphone? 👇