ID.nl logo
Wat zijn cookies en hoe nuttig of gevaarlijk zijn ze?
© PXimport
Huis

Wat zijn cookies en hoe nuttig of gevaarlijk zijn ze?

Wanneer je een website (voor de eerste keer) bezoekt is de kans groot dat je een pop-up of een balkje ziet verschijnen met de vraag of je akkoord gaat met het cookiebeleid en met het aanvaarden van cookies. Maar wat zijn cookies eigenlijk? Zijn ze nuttig of zitten er ook schaduwkanten aan? Wat zegt de wet? En hoe beheer je al die cookies dan?

Wat gaan we doen?

We gaan na wat precies ‘cookies’ zijn, welke soorten er zijn en waarvoor ze zoal kunnen worden ingezet. We tonen je ook hoe je die cookies kunt beheren. Dat doen we in een paar browsers, maar ook met behulp van externe tools.

Tip 01: Wall versus banner

Laten we beginnen met een klein experiment. Bezoek even www.emerce.nl en vervolgens ook www.cookierecht.nl. In beide gevallen stuit je op een melding rond het gebruik van cookies op de site. In het eerste geval krijg je af te rekenen met een zogenoemde cookiewall: pas wanneer je Ja, ik geef toestemming aanklikt kun je de site bezoeken. In het tweede geval krijg je een cookiebanner te zien: je kunt het pop-upvenstertje ook gewoon sluiten en je hebt zonder meer toegang tot de site. Hierbij geef je (impliciet) te kennen dat je akkoord gaat met het plaatsen van bepaalde cookies – net alsof je de knop Accepteren hebt ingedrukt. Overigens tref je in deze pop-up ook de knop Instellingen aan, waarna je specifiek kunt aangeven welk type cookies je toelaat. De sitebeheerder omschrijft deze drie types als: Strikt noodzakelijk, Statistiek en Extern (o.a. sociale media). Allemaal nogal verwarrend dus, zeker voor wie niet goed weet wat cookies precies zijn. Hoog tijd dus om daar wat helderheid in te scheppen.

©PXimport

Cookies kunnen allerlei gebruikersgegevens vasthouden, bijvoorbeeld de inhoud van je winkelmandje

-

Tip 02: ‘Stateful’ sessies

Cookies zijn in feite weinig meer dan heel kleine tekstbestandjes die door een webserver op je computer worden geplaatst. Dat kan zeker nuttig zijn. Wanneer je browser namelijk een verbinding opzet met een webserver gebeurt dat via het http-protocol. Dit protocol is echter ‘stateless’, wat betekent dat gebruikersgegevens over de verschillende webpagina’s of sitebezoeken heen niet onthouden worden door de webserver. Dat houdt meteen in dat je bij elk nieuw bezoek opnieuw je voorkeuren (zoals taal of land) moet ingeven en dat is niet bepaald handig. Om nou die surfsessies toch ‘stateful’ te maken, zetten websites cookies in. Die kunnen namelijk allerlei gebruikersgegevens vasthouden, zoals je taalvoorkeur, je login-ID of de inhoud van je winkelmandje. Wanneer je later opnieuw die site bezoekt, wordt het bijhorende cookiebestand ingelezen en hoef je die gegevens niet opnieuw in te vullen op de site.

In Chrome bijvoorbeeld maakt je de (inhoud van de) cookies als volgt zichtbaar. Klik het knopje met de drie puntjes aan en kies Instellingen. Kies onderaan Geavanceerde instellingen weergeven, druk bij Privacy op de knop Instellingen voor inhoud en vervolgens op Alle cookies en sitegegevens. Dubbelklik op een cookie om de inhoud te zien. In Edge gaat dat als volgt: druk op F12 en ga naar het tabblad Foutopsporing. In het linkervenster vouw je vervolgens Cookies open.

Of je zet hiervoor een externe tool in als IECookiesView, MozillaCookiesView of ChromeCookiesView, allemaal hier te vinden. Zo’n tool opstarten volstaat om alle opgeslagen cookies van de bijhorende browser te zien.

©PXimport

Tip 03: Functionele cookies

Het lijkt er dus op dat cookies alleen maar goed nieuws zijn voor de gebruiker, maar alle ophef, mede naar aanleiding van de opeenvolgende besluiten in de Europese wetgeving (zie kader ‘De wet’), doet wellicht al anders vermoeden. Zoals reeds aangegeven bestaan er namelijk verschillende types cookies. In tip 2 hadden we het eigenlijk alleen over functionele cookies, die nodig zijn om de gebruiker efficiënt een website te laten bezoeken, zoals dus het onthouden van taalvoorkeuren, login-ID of de inhoud van je winkelmandje. Vaak zitten hier trouwens zogenoemde sessiecookies bij, die automatisch verdwijnen zodra je de surfsessie beëindigt (in tegenstelling tot meer permanente cookies die in principe op je schijf blijven staan tot een ingestelde vervaldatum is bereikt). Voor functionele cookies hoeft volgens de (nieuwste) cookiewet geen expliciete toestemming aan de gebruiker gevraagd te worden.

©PXimport

Tip 04: Analysecookies

Er bestaan echter ook analysecookies. Die zetten websitebeheerders in om inzicht te krijgen in het gebruik van hun site. Een bekend voorbeeld zijn de cookies afkomstig van het erg populaire Google Analytics, waarmee beheerders onder meer een goed beeld krijgen van hoe de gebruiker zich door de webpagina’s beweegt. Wat deze Google Analytics-cookies betreft: wil de sitebeheerder aan een verplichte expliciete toestemming van de gebruiker ontsnappen, dan moet hij onder meer voorkomen dat het volledige IP-adres van de gebruiker richting Google wordt gestuurd.

©PXimport

De wet

Er bestaat al langer Europese regelgeving wat betreft het plaatsen van cookies op een website. Tot halfweg 2012 kon zowat iedere websitebeheerder ongestoord cookies plaatsen, maar toen werd de (eerste) cookiewet van kracht: voortaan moest elke website expliciet om de toestemming van de gebruiker vragen voor het plaatsen van cookies zodra die niet louter functioneel waren. Goed bedoeld ongetwijfeld, maar erg vervelend voor surfers die continu op een cookiemuur of -banner stuitten. Sinds 11 maart 2015 is een aangepaste, wat versoepelde cookiewet van kracht: voortaan is een expliciete toestemming ook voor analysecookies niet langer vereist, althans niet wanneer die uitsluitend worden ingezet om de kwaliteit of de effectiviteit van de site te meten. Meer informatie hierover vind je onder meer hier en hier. Houd er wel rekening mee dat elk Europees land de cookiewet enigszins anders kan interpreteren. Hier kun je terecht voor de gratis app CookieLaw die alles duidelijker hoort te maken (beschikbaar voor iPhone en binnenkort ook voor Android).

©PXimport

Tip 05: Marketingcookies

Tot slot zijn er nog de marketingcookies en het is vooral dit type dat cookies een wat wrange nasmaak geeft. Deze cookies zijn er namelijk op gericht een bezoeker te volgen op internet en/of om die zoveel mogelijk persoonsgerichte reclame te kunnen tonen – denk aan cookies van Facebook of Twitter. Voor dit type cookies is het wettelijk verplicht de expliciete toestemming van de gebruiker te vragen.

In veel gevallen heb je hier bovendien met zogenoemde third party-cookies te maken, cookies van een derde partij dus. In de regel is het namelijk alleen mogelijk dat een webserver cookies inleest die van hetzelfde domein afkomstig zijn als de website die je op dat moment bezoekt. Zo’n restrictie is echter snel omzeild. Het volstaat dat bijvoorbeeld een of ander online marketingbedrijf, zoals Google DoubleClick, een banner of een (al dan niet zichtbaar) plaatje op een webpagina van een andere website plaatst – met instemming van de beheerders van die site – om zelf ook cookies uit hun eigen domein op je computer te kunnen plaatsen zodra je die webpagina bezoekt. Wanneer je dan naderhand een andere site bezoekt, waar datzelfde marketingbedrijf ook content heeft geplaatst, dan weet dit bedrijf dat het om dezelfde gebruiker gaat – of in ieder geval om dezelfde computer of browser. Op deze manier kan een surfprofiel van jou worden samengesteld en krijg je bijvoorbeeld reclame te zien die op je vermeende interesses is afgestemd. Zulke cookies worden daarom ook wel indirecte cookies of traceercookies genoemd.

©PXimport

In de meeste browsers kun je tot op zekere hoogte cookies beheren

-

Tip 06: Traceercookies

Afhankelijk van de site die je bezoekt kun je (bepaalde) cookies al dan niet accepteren, maar sites als www.cookierecht.nl, waar je als bezoeker zelf kunt bepalen welke cookietypes je wilt toelaten, zijn zeldzaam. In de meeste browsers kun je tot op zekere hoogte cookies beheren. We kunnen ons wel voorstellen dat je niet meteen happig bent op traceercookies en die kun je eenvoudigweg blokkeren. In Chrome doe je dat via Instellingen / Geavanceerde instellingen weergeven / Instellingen voor inhoud, waarna je een vinkje plaatst bij Indirecte cookies en sitegegevens blokkeren. In Edge loopt dat eveneens over Instellingen / Geavanceerde instellingen weergeven, waarna je bij Cookies de optie Alleen cookies van derden blokkeren selecteert (andere opties zijn hier nog: Geen cookies blokkeren en Alle cookies blokkeren, maar met deze laatste blokkeer je dus ook functionele cookies waardoor sommige sites niet goed meer zullen werken).

Overigens tref je in beide browsers ook een ‘do not track’-functie aan, waarbij je browser de bezochte website zal verzoeken om geen traceercookies (en aanverwante technieken) te gebruiken. In Chrome vind je deze functie in de rubriek Privacy (Een verzoek voor niet bijhouden met je browseverkeer verzenden); in Edge in de rubriek Privacy en services (Do Not Track-aanvragen verzenden). Let wel, het gaat slechts om een verzoek; je hebt dus geen enkele garantie dat een site je verzoek inwilligt.

©PXimport

Tip 07: Verwijderen

Je kunt wel op elk moment cookies uit je browser verwijderen. In Chrome doe je dat als volgt. Klik de knop met de drie puntjes aan en kies Geschiedenis / Geschiedenis / Browsegegevens wissen. Zorg dat er een vinkje staat bij Cookies en andere site en plug-ingegevens, stel de gewenste periode in – om alle cookies te verwijderen stel je De volgende items verwijderen van in op het eerste gebruik. Bevestig met Browsegegevens wissen. Merk trouwens de opmerking boven aan het dialoogvenster op: “De volgende keer kan het handig zijn de incognitomodus (Ctrl+Shift+N) te gebruiken”. Inderdaad, wanneer je in deze modus surft worden alle cookies automatisch verwijderd zodra je de sessie afsluit – dat geldt bijvoorbeeld ook voor de ‘InPrivate navigatie-modus’ van IE of Edge.

Wil je dat Chrome altijd alle cookies automatisch wist zodra je de browsersessie stopzet, ga dan naar Instellingen / Geavanceerde instellingen weergeven / Instellingen voor inhoud en vink de optie aan: Lokale gegevens alleen bewaren totdat je je browser sluit.

Cookies wissen in Edge kan als volgt: ga naar Instellingen en klik op Kies wat u wilt wissen, waarna je hier Cookies en opgeslagen websitegegevens aanvinkt. Wil je dat Edge dat automatisch doet wanneer je de browser afsluit, zet dan de schakelknop bij Dit altijd wissen bij sluiten van browser op Aan.

©PXimport

Tip 08: Selectief beheer

Natuurlijk, wanneer je alle cookies in één klap wist, raak je ook de (vaak nuttige) functionele cookies kwijt. Nu kun je in principe wel vanuit een browser als IE, Firefox of Chrome aangeven van welke sites je cookies al dan niet wilt toelaten, maar dat werkt behoorlijk omslachtig. Voor selectief cookiebeheer zet je daarom beter een externe tool in. Een van de betere is de browser plug-in Ghostery, beschikbaar voor zowat alle bekende browsers. Het komt er in essentie op neer dat deze plug-in aangeeft welke trackers een bezochte website bevat, opgedeeld in Reclame, Site-analyse en Essentieel (lees: functioneel), waarna je met een paar muisklikken aangeeft welke trackers (cookies) je al dan niet accepteert, hetzij specifiek voor deze site, hetzij voor alle sites.

Er zijn ook nog andere goede cookiebeheerders, waaronder opensource-tool EditThisCookie (voor Chrome en Opera) en Firefox plug-in Advanced Cookie Manager. Beide tools zijn echter vooral bedoeld voor (wat gevorderde) gebruikers die het hele cookieverhaal in hun browsers nauwgezet willen volgen.

©PXimport

Er bestaan nog heimelijker en hardnekkiger varianten dan de klassieke http-cookies!

-

Tip 09: Nog meer cookies

Zonder het met zoveel woorden te zeggen hebben we ons in dit artikel vooral gefocust op klassieke http-cookies, die dus via het http-protocol worden uitgewisseld. Er bestaan echter ook nog een paar andere cookies of cookie-verwante technieken, die vaak nog hardnekkiger en heimelijker zijn. Zo zijn er bijvoorbeeld de Flash-cookies, ook wel LSO’s (Local Shared Objects) genoemd. In tegenstelling tot de klassieke http-cookies is hier geen vervaldatum ingebouwd en kunnen ze bovendien veel meer data bevatten: standaard 100 kB, in tegenstelling tot de bescheiden 4 kB van een klassiek cookie. Deze cookies belanden op je schijf via de Flash Player plug-in van je browser.

Verder zijn er nog cookies die gebruikmaken van ‘web storage’ oftwel DOM-storage (Document Object Model), afkomstig uit html5, en ook externe plug-ins als java en Silverlight laten lokale opslag toe. En wat dacht je bijvoorbeeld van ‘browser fingerprinting’: iedere browser bevat een hele reeks eigenschappen (zoals plug-ins, schermresolutie, systeemfonts, headers, user agent, enz.) en gecombineerd blijken die eigenschappen een browser een tamelijk unieke ‘fingerprint’ te geven. Ook op basis hiervan zou een webserver dus jouw browser kunnen identificeren. Voer zelf maar eens de test uit door hiernaartoe te surfen en de knop Test me in te drukken. Op het einde van de rit klik je dan op Show full results for fingerprinting. Slechts één op de 153.000 browsers bleek dezelfde fingerprint als de onze te hebben … Niet meteen een geruststellende gedachte.

©PXimport

Tip 10: Supercookie-aanval

Wil je ook op ‘supercookies’ als Flash en DOM-storage jagen, dan kun je eventueel een gratis tool als PrivaZer inzetten. Toegegeven, de interface oogt wat warrig, maar je kunt het als volgt aanpakken. Surf hiernaartoe en klik op Downloaden / Downloaden van de draagbare versie. Voer het programma uit en vink Ga naar hoofdmenu aan. Bevestig met Volgende. In het uitklapvenster kies je Internetactiviteiten, waarna je (alleen) een vinkje plaatst bij Cookies. Klik eventueel ook even Om te behouden aan: dan toont PrivaZer je van welke sites of domeinen cookies niet zullen verwijderd worden.

Vervolgens druk je op de knop Scan. Na afloop klik je Cookies – [x-aantal] aan. Klik de kolomtitel Type aan, zodat de cookies gesorteerd worden volgens type. PrivaZer herkent onder meer http-cookies en die van Flash, html5 en Silverlight. Je zet de opruimactie in gang met Schoon op.

©PXimport

Cookies bakken

Heb je een eigen website, dan vind je het wellicht nuttig om zelf ook één of meer (functionele) cookies te gebruiken. Dat kan met behulp van javascript. Op het internet vind je voldoende scripts die je met enige aanpassing op je eigen behoeftes kunt afstemmen. Met name hier vind je duidelijke instructies en eenvoudige scripts. Druk hier bij wijze van test ook even op de groene Try it Yourself-knop. Vul je naam in, bevestig met OK en klik dan bovenaan de groene Run-knop in. Je zal zien dat de browser je naam onthoudt, ook wanneer je die hebt herstart. Echter, zodra je cookies uit je browser verwijdert (zie ook tip 7), is de browser logischerwijs je naam weer kwijt.

©PXimport

▼ Volgende artikel
Waar voor je geld: 5 luxe Amerikaanse koelkasten met een ijsblokjesmaker
© Ivan Guia
Huis

Waar voor je geld: 5 luxe Amerikaanse koelkasten met een ijsblokjesmaker

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een superdeluxe koelkast met een ijsblokjesmaker? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

Samsung RS6HA8891SL

Deze chique Amerikaanse koelkast is van alle gemakken voorzien. Zo springt het forse aanraakscherm op de rechterdeur direct in het oog. Dat fungeert als een soort 'familiehub' binnen het huishouden. Zo bestel je bijvoorbeeld boodschappen, beheer je de gezinsagenda, voer je handsfree telefoongesprekken en bedien je muziek via het scherm. Sta je in de supermarkt en weet je niet of je een vers kuipje boter of nieuwe fles cola nodig hebt? Dankzij de geïntegreerde camera bekijk je altijd en overal de inhoud van je koelkast. Dat werkt via een app op je smartphone.

Het koelgedeelte aan de rechterkant heeft een inhoud van 389 liter, terwijl je links ook nog flink wat voedingswaren kunt invriezen. Het vriescompartiment is goed voor een inhoud van 225 liter. Fijn is dat de Samsung RS6HA8891SL geen ijs ontwikkelt, want dit model ondersteunt No Frost. Gebruik het bedieningspaneel aan de rechterzijde om koud water en ijsblokjes te tappen. Mooi meegenomen is het geringe geluidsniveau van 36 decibel, waardoor je hem dicht bij de woonkamer of eettafel kunt neerzetten. Deze koelkast is in een zilverkleurige en zwarte behuizing te koop.

LG GSLC41PYPE

Met een totale inhoud van 641 liter kun je heel wat eten en drinken in de LG GSLC41PYPE kwijt. De koel- en vriesruimte hebben een inhoud van respectievelijk 420 en 221 liter. Dankzij meerdere lades, planken en deurvakken berg je alle voedingswaren overzichtelijk op. Vul de geïntegreerde tank met 4,3 liter water en tap aan de voorzijde ijsklontjes of ijswater. Het is dus niet nodig om dit apparaat aan de waterleiding te koppelen.

Het betreft een Amerikaans model met twee deuren. Houd dan ook rekening met een ruime omvang van 91,3 × 179 × 73,5 centimeter. Zowel het vries- als koelgedeelte hebben ledverlichting, waardoor je alle producten ziet liggen. Zoals je van deze luxe koelkast mag verwachten, is er geen sprake van ijsvorming. De GSLC41PYPE ondersteunt namelijk No Frost. Tot slot is de stille werking van 36 decibel een pluspunt. Geïnteresseerden kiezen tussen een zilverkleurige en zwarte uitvoering.

ETNA AKV578IZWA

Voor een Amerikaanse koelkast valt de prijs van dit exemplaar van ETNA erg mee. Kies tussen een zwarte en zilverkleurige behuizing. Ruim twintig consumenten beoordelen het apparaat met een gemiddelde score van een 9,3. Zij waarderen onder meer de ijs- en waterdispenser aan de voorzijde. Dankzij de geïntegreerde watertank van 4,5 liter is er geen aansluiting op de waterleiding vereist. Andere benoemde voordelen zijn de fraaie verlichting, prettige indeling, grote handgreep en mooie vormgeving. Bovendien is ontdooien dankzij No Frost nooit nodig.

Zodra je de rechterdeur open doet, heb je toegang tot een koelgedeelte van 334 liter. Gebruik twee lades, vier legplanken en drie deurvakken om producten koel te bewaren. Daarnaast levert ETNA een handig rek met plek voor vijf flessen mee. De vriezer heeft een respectabele inhoud van 165 liter. Met behulp van vier planken en twee lades verdeel je de ingevroren etenswaren netjes in deze ruimte. De voorkant heeft boven de waterdispenser een bescheiden bedieningspaneel. Daarmee stel je voor beide compartimenten de gewenste temperatuur in. Verder activeer je desgewenst het deuralarm en de ecomodus.

Lees ook: 🧊 Houd je eten langer vers: zo deel je je koelkast optimaal in

Hisense RS818N4TIC

Voor een Amerikaans model vallen de energiekosten van de Hisense RS818N4TIC mee. Ga op jaarbasis uit van een stroomverbruik van zo'n 221 kilowattuur. Een ander pluspunt is het lage geluidsniveau van 36 decibel. Deze koelkast leent zich met een riante totaalinhoud van 632 liter perfect voor een ruim gezin. Er is 417 liter toegewezen aan het koelgedeelte, terwijl de resterende 215 liter aan de vrieskast is toebedeeld. Wees trouwens niet bang voor ijsvorming, want dit apparaat ondersteunt de techniek No Frost.

Je koppelt deze slimme koelkast eventueel aan wifi. Vraag vervolgens op elke plek de apparaatstatus op. Zo kun je met een app op je smartphone de temperatuur reguleren. Zodra je de deur van het koel- of vriesgedeelte open doet, gaat er een felle ledlamp branden. Hierdoor zie je niets over het hoofd. Hisense levert een rek voor vijf flessen mee, zodat je frisdrank en wijn efficiënt kunt opbergen. Tot slot is de gecombineerde ijs- en waterdispenser aan de voorzijde een pluspunt. Hiervoor is er een watertank van 4,5 liter ingebouwd. Deze koelkast is verkrijgbaar in een zilverkleurige en zwarte behuizing. Lees hier enkele reviews van andere consumenten.

LG GSXE90EVDD

De onlangs verschenen LG GSXE90EVDD heeft een deur-in-deur-functie. Open het glazen deurtje en pak heel snel de producten die je het vaakst gebruikt, zoals melk, kwark of yoghurt. Voor toegang tot het volledige koelvak van 407 liter kun je uiteraard ook de reguliere deur gebruiken. Aan gebruiksgemak is er bepaald geen gebrek, want de linkerkant heeft een dispenser. Kies hiermee tussen ijsblokjes, ijswater en water. Door een aansluiting op de waterleiding hoef je niet steeds een watertank handmatig te vullen. De vriezer heeft een capaciteit van 192 liter en ondersteunt No Frost. Beide compartimenten bevatten ledverlichting.

Veel Amerikaanse koelkasten hebben een behoorlijk energieverbruik, maar dat is bij dit model te overzien. De GSXE90EVDD vereist ongeveer 276 kilowattuur stroom per jaar. Met een opgegeven geluidsniveau van slechts 35 decibel is deze koelkast zéér stil. Nuttig voor wie het apparaat vlak bij de woonkamer of keukentafel positioneert. Dankzij een koppeling met het draadloze thuisnetwerk volg je de apparaatstatus in een smartphone-app. Is er onverhoopt een storing, dan kun je hiermee wellicht het probleem oplossen.

▼ Volgende artikel
DeepSeek: een geweldige vinding of juist een gevaar?
Huis

DeepSeek: een geweldige vinding of juist een gevaar?

Waarom is er zo veel aandacht voor DeepSeek? Ontdek in dit artikel wat deze AI-chatbot zo bijzonder maakt en waar je op moet letten.

Waarom is er zoveel aandacht voor DeepSeek? Ontdek wat deze AI-chatbot bijzonder maakt en waar je op moet letten. Kunstmatige intelligentie blijft zich in een hoog tempo doorontwikkelen. In begin 2025 werd DeepSeek gelanceerd en zorgde meteen voor een enorme schokgolf. Is het echt zoveel beter als bestaande modellen zoals ChatGPT? En wat maakt DeepSeek uniek?

  • De introductie van DeepSeek en de chaos op de aandelenmarkt
  • De unieke eigenschappen van DeepSeek
  • Voordelen, zorgen en toekomstperspectieven

Ontdek waarmee ChatGPT je allemaal kan helpen.

Eind januari was er opeens sprake van opschudding in de techwereld, maar ook daarbuiten. DeepSeek werd gelanceerd en leidde tot bijna 1 biljoen (1000 miljard) dollar daling van de waarde van grote techbedrijven op de aandelenmarkt. Het tot dan toe kleine Chinese DeepSeek kwam namelijk met taalmodel R1 op de markt.

Deze nieuwe versie van hun AI-chatbot vertoonde prestaties die vergelijkbaar waren met onder meer ChatGPT, wat tot dan toe zon beetje de gouden standaard was. Het grote voordeel van DeepSeek? Het model gebruikt een fractie van de rekenkracht van concurrenten voor vergelijkbare resultaten en kost daardoor stukken minder.

©hadrian - ifeelstock

Minder rekenkracht en dus lagere kosten

Het grote probleem van AI is het enorme energieverbruik. Daarom kost het bakken met geld en zijn er vragen over de herkomst en duurzaamheid van de stroom. Zowel het trainen als het gebruik van AI vergt veel energie. Voor de training van ChatGPT 4 was bijvoorbeeld 50 gigawattuur nodig, oftewel 50 miljoen kilowattuur.

In Nederland ligt de stroomprijs boven de 30 cent per kilowattuur, waardoor de kosten hier zouden neerkomen op ruim 15 miljoen euro. In de VS liggen de prijzen gelukkig een stukje lager, maar de kosten zijn alsnog fors. En dat is nog los van de enorme investeringen in chips en apparatuur die nodig zijn.

Het mysterie van DeepSeek

China heeft geen toegang tot de meest geavanceerde chips ter wereld, mede omdat de VS er alles aan doet om dat te voorkomen. Ook internationale spelers, zoals het Nederlandse techbedrijf ASML, ervaren de gevolgen van deze beperkingen. Ondanks het gebrek aan de nieuwste chiptechnologie is DeepSeek er toch in geslaagd een competitief taalmodel te ontwikkelen, dat vooral uitblinkt in efficiëntie. Ter vergelijking: de ontwikkelings- en trainingskosten van DeepSeek bedragen slechts zo'n 3 procent van die van ChatGPT.

©MclittleStock

Is zo veel rekenkracht wel nodig?

Niet alleen de bedrijven die taalmodellen ontwikkelen, maar ook de chipindustrie heeft enorme verliezen geleden – met name de aandelen van Nvidia kelderden sterk. DeepSeek laat zien dat voor AI niet per se zo veel rekenkracht nodig is. Terwijl in de VS miljarden worden geïnvesteerd in enorme datacenters voor het trainen en draaien van AI, lijkt deze massale investeringsinspanning soms overbodig. DeepSeek bewijst dat efficiënter werken mogelijk is zonder de allerkrachtigste hardware.

De unieke werkwijze van DeepSeek

DeepSeek onderscheidt zich dus vooral doordat de ontwikkelingskosten slechts een fractie bedragen van die van ChatGPT en het uitvoeren van een gebruikersopdracht veel minder rekenkracht vergt. Dat komt doordat het systeem niet telkens het volledige model activeert.

In plaats daarvan maakt DeepSeek gebruik van een techniek die het bedrijf 'Mixture-of-Experts' noemt: het model is opgedeeld in gespecialiseerde onderdelen, en voor elke vraag worden alleen de relevante segmenten ingeschakeld. Stel dat iemand een vraag stelt over middeleeuwse kastelen, dan activeert het systeem uitsluitend het deel dat over historische kennis beschikt. Daardoor is er aanzienlijk minder rekenkracht nodig.

DeepSeek open en OpenAI gesloten? Een belangrijk onderscheid is dat DeepSeek volledig opensource is. Dat betekent dat de volledige onderliggende code beschikbaar is om te downloaden, te bestuderen en aan te passen, waardoor het hele model transparant is. Daarentegen houdt OpenAI, ondanks de naam, de technische details van ChatGPT grotendeels geheim.

De prestaties van DeepSeek

Volgens diverse experts levert DeepSeek uitstekende resultaten. Het model scoort op nauwkeurigheid en komt minstens even goed weg als de grote concurrenten. Op het gebied van feitelijke presentatie, logisch redeneren en coderen presteert DeepSeek zelfs vaak beter. Wel merken sommige gebruikers dat er nog ruimte is voor verbetering qua gebruiksvriendelijkheid en de nuance in het genereren van teksten.

©WEI ZHENG

Speelt DeepSeek vals?

OpenAI heeft DeepSeek ervan beschuldigd dat zij met hun model voortborduren op het werk van ChatGPT, in plaats van iets geheel nieuws te bieden. Dat zou gedeeltelijk de lage ontwikkelingskosten kunnen verklaren. Tot op heden is er echter geen concreet bewijs gepresenteerd ter ondersteuning van deze beschuldigingen.

Daarnaast zijn er de nodige privacy-issues. Een belangrijk punt van zorg is dat de servers van DeepSeek zich in China bevinden, wat betekent dat gebruikersgegevens daar worden opgeslagen. Andere taalmodellen maken vaak gebruik van servers in de VS. Beide opties roepen uiteraard privacyvragen op, zeker gezien de huidige politieke context. Ongeacht het model is het voor gebruikers belangrijk om zich bewust te zijn van de mogelijke risico’s rondom de verwerking en opslag van hun data.

Voordelen voor de consument

Voor gebruikers van taalmodellen betekent de komst van DeepSeek in principe alleen maar positief nieuws. Zelfs als je ervoor kiest om andere modellen te blijven gebruiken, zorgt de nieuwe concurrentie voor meer innovatie en lagere prijzen. Grote aanbieders zoals OpenAI hebben hun tarieven al verlaagd, wat aantoont dat AI niet onvermijdelijk duur hoeft te zijn.