Dropbox, Google Drive en SkyDrive zijn al enkele jaren enorm in opkomst, maar cloudopslag is niet zonder gevaren. Je geeft immers de controle over je eigen bestanden uit handen. Wie snuffelt er allemaal door je bestanden? We wijzen je op de gevaren en hoe je je daartegen beschermt.

Cloudopslag heeft heel wat voordelen: je hebt op al je apparaten toegang tot dezelfde bestanden, je bent je bestanden niet kwijt als je computer, tablet of smartphone defect is of gestolen wordt en vaak kun je ook eenvoudig je online bestanden delen met anderen. Maar aan elke technologie zit zijn keerzijde en bij cloudopslag is die te vinden in je privacy. Weet jij wie er allemaal toegang hebben tot je bestanden? Dit zijn er vaak meer dan je zou denken (en hopen).

Je moet op het ergste voorbereid zijn en ervan uitgaan dat je bestanden voor heel wat mensen zichtbaar zijn zodra ze je computer verlaten. Hoe voorkom je dat? Door je bestanden te versleutelen. Maar de ene versleuteling is de andere niet. In deze cursus bespreken we de mogelijkheden die je hebt om je bestanden te beschermen.

©PXimport

Bij Wuala kan geen enkele werknemer uw bestanden lezen, bij Dropbox in principe wel.

Versleuteling?

Met versleuteling of encryptie zorg je dat een bestand alleen leesbaar is voor wie de juiste sleutel heeft. Je kiest een sleutel (in de praktijk een wachtwoord) en versleutelt (ofwel encrypteert) het bestand met een encryptieprogramma. Als iemand anders dat bestand wil lezen, ziet hij alleen maar willekeurige tekens. Het versleutelde bestand is in zijn oorspronkelijke staat te herstellen door iemand die de sleutel heeft.

Jij kunt dus op elk moment het bestand ontcijferen (decrypteren) met een decryptieprogramma waarin je de sleutel ingeeft. Het spreekt voor zich dat je een goed sleutelwachtwoord moet kiezen. Als iemand anders immers eenvoudigweg de sleutel kan raden, is je bestand onveilig. Kies een programma dat een degelijk algoritme gebruikt, zoals AES-128 of AES-256. Vermijd programma's die niet duidelijk aangeven welk encryptiealgoritme ze gebruiken.

©PXimport

Gebruik nooit een clouddienst die niet duidelijk maakt welk encryptiealgoritme ze gebruiken.

Algoritme

Als je op zoek gaat naar een dienst om je cloudbestanden veilig op te slaan, proberen allerlei opslagdiensten je met argumenten te overtuigen om voor hen te kiezen. Zo promoten Dropbox, Wuala en younited hun dienst allemaal met de boodschap dat ze je bestanden versleutelen met het algoritme AES-256.

Dat is een zeer goede keuze, maar ga wel na: wie heeft de encryptiesleutel? In het ideale geval ben jij dat.

Plaats van de sleutel

Bij gebruik van Wuala leidt de Wuala-client van je gebruikersnaam en wachtwoord een master key af waarmee al je online bestanden ontcijferd worden. Die master key verlaat jouw kant van de verbinding (de client) niet, zodat die onder jouw controle staat. De mensen van Wuala hebben geen toegang tot jouw sleutel en kunnen dus ook je bestanden niet lezen. Dat is zoals het hoort. Een nadeel? Als je je wachtwoord vergeten bent, kun je ook niet meer bij je bestanden.

Dropbox en younited werken anders. Zij houden zelf de sleutel bij en kunnen dus de inhoud van je bestanden lezen. Ze lopen hier natuurlijk niet mee te koop, dus je zult dit niet direct op de startpagina van zo'n dienst lezen. Misschien kom je het pas ergens in de kleine lettertjes of de veelgestelde vragen tegen.

©PXimport

Wuala versleutelt je bestanden in de client, zodat ze op de servers door niemand leesbaar zijn.

Een eenvoudige manier om te weten te komen of een cloudopslagdienst je sleutel kent is de volgende test: als je je wachtwoord vergeet en een wachtwoordreset uitvoert, kun je dan je online bestanden nog lezen? Indien ja, dan bezit jij de sleutel niet. Om jou toegang te geven tot je bestanden zonder je oorspronkelijke wachtwoord moet de opslagdienst immers de bestanden kunnen lezen en dus over de sleutel beschikken. En als je ziet dat een dienst als younited automatisch thumbnails maakt van foto's die je uploadt, dan weet je ook dat younited een sleutel heeft.

Wil dat zeggen dat je Dropbox of younited links moet laten liggen en Wuala moet gebruiken? Nee, maar je moet je wel bewust zijn van de risico's: niemand van Wuala kan je bestanden lezen (tenzij er een backdoor in de software zit) dus misschien is dat een betere keuze voor documenten die echt niemand anders mag zien. Maar voor gemiddeld gebruik volstaan Dropbox en younited zeker. Die afweging moet je zelf maken.

©PXimport

Biedt je cloudopslagdienst een wachtwoordreset aan? Dan gebeurt de encryptie op de server en heeft ook de dienst jouw sleutel.

Backdoor

Als je heel veel belang hecht aan je privacy en daarom voor Wuala kiest, ben je nog niet zeker dat niemand in je bestanden kan snuffelen. Wie weet zit er immers een backdoor in de Wuala-software. Ook al heb je bij Wuala zelf de controle over de sleutel die voor de encryptie gebruikt wordt, als de client achter je rug die sleutel naar de servers van Wuala stuurt, kunnen ze toch je bestanden ontcijferen.

De zekerheid dat dat niet gebeurt, heb je niet. SpiderOak, een andere clouddienst die de sleutel in de client aanmaakt, heeft echter plannen om zijn client opensource te maken. In het algemeen is het moeilijker om in opensourcesoftware een backdoor te verbergen, omdat iedereen kan zien hoe de software geprogrammeerd is.

Boxcryptor

Als je favoriete cloudopslagdienst geen encryptie aanbiedt of zelf de sleutel in handen houdt, is er nog geen man overboord. Met een tool zoals Boxcryptor versleutel je zelf je bestanden voordat je ze naar Dropbox, Google Drive of SkyDrive uploadt. Als iemand van de cloudopslagdienst je bestanden zou willen lezen, krijgt diegene een versleutelde versie te zien die onleesbaar is zonder de sleutel.

In onze cursus Cloudopslag - beveiligen met Boxcryptor lees je hoe dat gaat. Na de installatie van Boxcryptor hoef je je eigenlijk helemaal niets meer aan te trekken van de encryptie: dat gebeurt vanzelf op de achtergrond. Je hoeft dus niet je bestanden handmatig te versleutelen voor je ze in de cloud opslaat, en je hoeft ze ook niet handmatig te ontcijferen als je ze weer uit de cloud downloadt.

De software bestaat voor Windows en Mac en er bestaan ook apps voor iOS en Android. Boxcryptor is niet opensource en heeft wat beperkingen in de gratis versie: je krijgt maar toegang tot één versleutelde cloudmap tegelijk en de bestandsnamen worden niet versleuteld.

©PXimport

Met Boxcryptor versleutel je je bestanden voor je ze naar Dropbox, Google Drive of SkyDrive uploadt.

SSL

Als we het hier over encryptie hebben, bedoelen we vooral encryptie van bestanden 'in rust': op je eigen harde schijf of op de server van de cloudopslagdienst. Een ander moment waarop encryptie toegepast kan worden, is tijdens het up- of downloaden van je bestanden naar of van de cloudopslagdienst.

Doorgaans gebruikt men voor de versleuteling van het netwerkverkeer tussen je computer en de cloudopslagdienst SSL (Secure Sockets Layer) of diens opvolger TLS (Transport Layer Security). Als je zelf over de sleutel beschikt en je bestanden dus op je computer al versleuteld worden, is SSL niet zo belangrijk, want alleen jij kunt je bestanden ontcijferen. Maar als je gebruikmaakt van een cloudopslagdienst die pas op de server je bestanden versleutelt of die helemaal niets versleutelt, kunnen anderen je bestanden onderscheppen.

Gelukkig versleutelen diensten zoals Dropbox, Strato HiDrive en Windows Live SkyDrive hun netwerkverkeer met SSL om dat te voorkomen.

©PXimport

Met SSL (te herkennen aan https en het slotje in de adresbalk van je browser) wordt de verbinding met de cloudserver versleuteld.

Eigen clouddiensten eerst

Tot nu toe hebben we het vooral over technische maatregelen gehad om je bestanden van al te nieuwsgierige ogen af te schermen, maar een tweede aspect is net zo belangrijk: in welk land bevinden de servers van de cloudopslagdienst zich? De onthullingen van klokkenluider Edward Snowden hebben duidelijk gemaakt dat heel wat Amerikaanse bedrijven met de veiligheidsdienst NSA meewerken en persoonlijke bestanden en gegevens er niet veilig zijn.

We waarschuwen onze lezers overigens al jaren voor het gebruik van Amerikaanse clouddiensten om de eenvoudige redenen dat de privacywetgeving in de VS niet zo streng is als in Europa en dat de veiligheidsdiensten aan de overkant van de oceaan altijd al heel wat privileges hadden.

Amerikaanse clouddiensten zijn dus vanuit privacystandpunt niet aan te raden als je zelf niet de beschikking hebt over de encryptiesleutel. Dropbox en iCloud vallen dan al af. En wat met SkyDrive? Hoewel Microsoft heeft aangegeven dat het gegevens van Europese klanten op Europese servers plaatst, geeft het daarvoor geen harde garanties. Bovendien kan de Amerikaanse overheid met de Patriot Act in principe nog altijd Microsoft dwingen om jouw bestanden af te geven, zonder notificatie.

Wil je op veilig spelen, gebruik dan enkel Europese cloudopslagdiensten die al hun servers in Europa hebben staan. Ga wel de privacyverklaring na, want heel wat Europese diensten hebben in de kleine lettertjes staan dat je privégegevens op Amerikaanse servers kunnen belanden.

©PXimport

De privacyverklaring van een cloudopslagdienst is geen prettige lectuur, maar lees het toch maar voor je je bestanden eraan toevertrouwt.

©PXimport

De USA Patriot Act richt zich op terroristen, maar bedreigt iedereen die bestanden in de cloud opslaat.

Ingebouwde beveiliging

Een veelbelovende cloudopslagdienst is younited, een initiatief van het Finse beveiligingsbedrijf F-Secure. Het biedt je de mogelijkheid om al je gegevens van andere clouds te verzamelen in één plaats. Bovendien ligt de nadruk op beveiliging en privacy. Al je bestanden staan op servers in Finland. In de personal data policy staat wel dat je gegevens gedeeld kunnen worden met partners buiten Europa, maar dat F-Secure de nodige technische en contractuele maatregelen neemt om je gegevens te beschermen.

Younited garandeert ook dat slechts een klein team van ingenieurs toegang heeft tot de opslag. Zij kunnen je bestanden niet lezen. De bestanden worden op de server versleuteld met AES-256, met voor elk bestand een afzonderlijke sleutel. Je moet dus wel wat vertrouwen op de goede wil van younited, maar het is duidelijk dat de dienst heel wat meer moeite doet voor beveiliging van je gegevens en je privacy dan vele andere diensten.

Keuze

Wie van alle voordelen van klassieke cloudopslagdiensten wil genieten maar een redelijke beveiliging wil, zal younited dus zeker appreciëren. Wil je daarentegen dat de cloudopslagdienst je gegevens niet onversleuteld in de handen krijgt, kies dan voor Wuala of SpiderOak. Vertrouw je die diensten niet omdat de client niet opensource is, versleutel dan zelf je bestanden voor je ze uploadt, bijvoorbeeld met een opensourcetool zoals TrueCrypt.

©PXimport

Lees altijd in de kleine lettertjes of een cloudopslagdienst je gegevens deelt met externe partijen.

©PXimport

Younited, van het Finse beveiligingsbedrijf F-Secure, belooft veilig met je gegevens in de cloud om te gaan.

ownCloud

Wil je echt alles zelf in handen hebben, installeer dan het opensourcepakket ownCloud op een thuisserver, zoals een Raspberry Pi (zie onze cursus) of je NAS. De code van ownCloud is opensource, waardoor eventuele backdoors snel aan het licht zouden komen.

Als je met meerdere personen van dezelfde ownCloud-server gebruikmaakt, moet je wel beseffen dat de beheerder in principe de bestanden van alle gebruikers kan lezen. Wil je overal toegang krijgen tot je bestanden, schakel dan in je router port forwarding in en vraag een dynamisch DNS aan. Het kost wat moeite, maar dan ben je wel volledig de baas over je eigen cloudopslag.

Na 40 jaar heeft Kladblok eindelijk een opfrisbeurt gekregen. De eenvoudige, oerdegelijke tekstverwerker is ideaal voor het bewerken van platte tekst zonder toeters en bellen. In Windows 11 is het bescheiden onderdeel flink gegroeid. Wat ooit een sobere tool was voor snelle notities, heeft nu een interessante set nieuwe functies.

Terwijl we hier bekijken wat nieuw is, gaat ondertussen de make-over van Kladblok door. In de testversies binnen het Windows 11 Insider-kanaal duiken nu zelfs opties op voor tekstopmaak zoals vet, cursief, onderstrepen en lijsten. Die nieuwigheden worden later dit jaar uitgerold naar alle gebruikers van Windows 11. Liever een vogel in de hand dan tien in de lucht? Absoluut, want intussen kunnen we al profiteren van deze verbeteringen.

Tabbladen toevoegen en losmaken

Met Windows 11 heeft deze basis-app een frisse look & feel gekregen en een aantal kenmerken waar veel gebruikers al jaren om vragen. De opvallendste vernieuwing is de ondersteuning van de tabs (afbeelding 1). Je kunt nu verschillende pagina’s van Kladblok openen, elk in een eigen tabblad. Geen wirwar meer van losse pictogrammen in de taakbalk voor elk geopend tekstbestand. Een nieuw bestand starten is simpel: klik bovenaan op het plusteken. Wil je een tabblad loskoppelen en als apart venster gebruiken? Geen probleem: sleep het tabblad naar het bureaublad en het verschijnt automatisch als een nieuw .txt-bestand. Andersom werkt het ook. Sleep een bestaand .txt-bestand naar de tabbalk van Kladblok en het wordt netjes toegevoegd aan de open tabbladen.

Tabbladen configureren

Zolang er minstens één tabblad is opgeslagen, kun je de volledige Kladblok-sessie sluiten, inclusief andere niet-opgeslagen bestanden, zonder gegevens te verliezen. Wanneer je Kladblok weer opent, worden alle tabbladen hersteld, zelfs na een herstart van de pc. Je bepaalt zelf wat er gebeurt wanneer je Kladblok opent. Klik daarvoor op het tandwieltje in de rechterbovenhoek van het programma. Vervolgens ga je naar de instellingen voor Kladblok openen. In de optie Wanneer Kladblok wordt gestart heb je de keuze tussen Doorgaan met vorige sessie of Nieuwe sessie starten en niet-opgeslagen wijzigingen negeren (afbeelding 2). De eerste optie is de standaardinstelling.

Meervoudig herstel

Een belangrijke interne verbetering is de mogelijkheid om meerdere bewerkingen ongedaan te maken. In Windows 10 kon je in Kladblok met Ctrl+Z slechts de laatste bewerking terugdraaien (afbeelding 3). In Windows 11 kun je stapsgewijs wijzigingen ongedaan maken met Ctrl+Z. Ben je te ver teruggegaan, dan kun je je acties opnieuw uitvoeren met Ctrl+Y — net als in de meeste andere applicaties.

Uiterlijk

Onder het tandwieltje van de instellingen kies je het Uiterlijk van dit programma. Je hebt de keuze tussen de lichte en de donkere modus of je kiest voor de weergave om gewoon de systeeminstelling te volgen. Hier bepaal je ook het lettertype, de lettergrootte en de stijl (Regular, Italic, Bold, Bold italic) die je gebruikt voor de tekstbestanden. Onder het onderdeel Tekstopmaak zie je telkens een voorvertoning van de gekozen stijl (afbeelding 4). In de instellingen kun je tekstterugloop in- of uitschakelen. Dit zorgt ervoor dat tekst automatisch naar de volgende regel springt wanneer het einde van de regel is bereikt, in plaats van dat de tekst horizontaal verder loopt. Dat is onhandig, want dat betekent dat een tekstbestand soms als één hele lange regel wordt getoond.

Notepad++

Microsoft heeft Kladblok jarenlang stiefmoederlijk behandeld. Door de beperkte functionaliteit gingen veel gebruikers op zoek naar een alternatief – en vonden dat in de open-sourcetoepassing Notepad++. Een van de grootste troeven van Notepad++ is de ondersteuning voor een brede waaier aan programmeertalen, waaronder JSON, Python, C++, C#, Cobol, html, css en SQL … Daarnaast biedt het programma handige functies zoals regelmarkeringen, macro’s en de mogelijkheid om bestanden met elkaar te vergelijken. Notepad++ is gratis, werkt in een gesplitst scherm en ondersteunt tabbladen, zoeken en vervangen, én het automatisch hervatten van je werk – zelfs bij niet-opgeslagen bestanden. Wat deze variant (nog) niet kan: tabbladen naar een ander venster slepen.

Spellingcontrole en autocorrectie

Kladblok kan voortaan spelfouten markeren terwijl je typt, en typfouten desgewenst automatisch corrigeren. Om de spellingcontrole in- of uit te schakelen, klik je op het tandwieltje in de rechterbovenhoek. In het vak Spelling kun je de opties Spellingcontrole en Automatische correctie activeren (afbeelding 6). Vanaf dat moment verschijnt er een rood golflijntje onder fout gespelde woorden. Klik je met de linkermuisknop op zo’n woord, dan krijg je suggesties te zien waaruit je een correcte versie kunt kiezen. Let wel: deze functies werken alleen bij gewone tekstbestanden, niet wanneer je in Kladblok code schrijft, zoals html of css.

Zoeken en vervangen

Een van de minst bekende, maar erg handige functies van Kladblok is de mogelijkheid om snel naar specifieke tekst te zoeken en die eventueel meteen te vervangen. Gebruik hiervoor het menu Bewerken / Zoeken of de sneltoets Ctrl+F. Met Ctrl+H open je direct de functie Zoeken en vervangen, die je ook via het menu Zoeken kunt oproepen. Voer in het zoekvak de tekst in die je wilt vinden. Je kunt op de vergrootglasknop klikken of gewoon op Enter drukken. Klik op het kleine pijltje links van het zoekvak om het vak Vervangen te openen. Zodra de gezochte tekst is gevonden, gebruik je de pijltjes rechts van het zoekvak om omhoog of omlaag door het document te navigeren. Met de knop Vervangen wijzig je telkens één match; met Alles vervangen worden alle overeenkomsten in één keer aangepast (afbeelding 7). Deze functie ondersteunt ook enkele basisjokertekens: het sterretje * staat voor een willekeurig aantal tekens, het vraagteken ? voor precies één teken. Klik je op de knop met de schuifregelaars, dan kun je instellen dat de zoekopdracht hoofdlettergevoelig is. De optie Inwikkelen is een ongelukkige vertaling van Wrap. Als je die aanvinkt, doorzoekt Kladblok het hele document – ongeacht waar de cursor zich bevindt.

Herschrijven, Samenvatten en Schrijven

Kladblok heeft nu een set AI-functies om tekst te verbeteren. Het gaat om Herschrijven, Samenvatten en Schrijven. Met behulp van GPT kun je de inhoud verfijnen. Klik met de rechtermuisknop op de tekst en kies de optie Schrijven. In een nieuw venster lees je een herwerkte tekst die je op basis van drie criteria verder aanpast. Met de knop Lengte kies je voor een vergelijkbare tekstlengte, een kortere of een langere versie. Bij Toon kies je tussen Standaard, Formeel, Informeel, Inspirerend, Humor en Overtuigend. En dan is er nog de knop Formatteren waarmee je bijvoorbeeld een stijl selecteert zoals Zakelijk, Academisch, Marketing, Poëzie en meer. Onderaan deze herwerkte tekst zie je een numerieke aanduiding zoals 1 van 3. Dit betekent dat Kladblok meteen al drie versies klaarhoudt. Door op het pijltje te klikken schakel je door de versies. Dezelfde mogelijkheden krijg je als je via de rechtermuisknop de optie Aangepast herschrijven en Samenvatten kiest (afbeelding 8). Als je deze AI-functies liever niet hebt, dan kun je die uitschakelen in de instellingen van Kladblok.

Voet- en kopteksten

In Kladblok kun je bovendien voet- en kopteksten toevoegen die je pas te zien krijgt als de pagina uit de printer komt. In deze ruimte is het mogelijk om aan de boven- en/of onderkant de bestandsnaam, het paginanummer of de huidige datum op te nemen. Daarvoor gebruik je het menu Bestand / Pagina-instelling. Daarna moet je wel de juiste variabele gebruiken om aan te duiden wat je in de koptekst of voettekst wilt zien. Dit zijn de belangrijkste variabelen:

De printer zal de acties uitvoeren die je in de voet- en koptekst hebt ingegeven. Houd er rekening mee dat Kladblok deze instellingen niet opslaat, je moet ze dus bij iedere afdruk opnieuw opgeven.

Bij ID.nl zijn we gek op producten met een mooie prijs of die iets extra's of bijzonders te bieden hebben. Daarom gaan we een paar keer per week voor jullie op zoek naar leuke deals. Nu de avonden weer steeds vroeger donker worden en je vaker binnen zit, is lezen bij een leuke bezigheid. En met een mooie e-reader kan dat ook in kleur. Wij bekeken vijf betaalbare e-readers met kleurenscherm.

Kleuren‑e‑readers zijn relatief nieuw; ze combineren de batterijzuinigheid van elektronische inkt met een kleurenfilter dat magazines, strips en geïllustreerde kinderboeken tot leven brengt. Voor de Nederlandse markt zijn er nog niet heel veel modellen beschikbaar. Wij hebben vijf mooie exemplaren voor minder dan 250 euro op een rijtje gezet voor je.

Kobo Libra Colour - 7 inch

De Kobo Libra Colour is een 7 inch e‑reader met een E Ink Kaleido 3‑scherm. De zwart‑wit resolutie bedraagt 1264 × 1680 pixels en 300 ppi, terwijl kleuren worden weergegeven met 150 ppi. Je beschikt over 32 GB intern geheugen en een dual‑core processor van 2,0 GHz, waardoor pagina’s vlot worden ververst. Voor draadloze audioboeken of Bluetooth‑oortjes biedt de Libra Colour wifi (2,4 en 5 GHz) en Bluetooth 5.0, en bestanden worden geladen via USB‑C. Het apparaat is waterbestendig volgens IPX8 (tot 60 minuten op 2 m diepte). De geïntegreerde ComfortLight PRO‑verlichting heeft instelbare helderheid en kleurtemperatuur.

Dankzij de fysieke bladerknoppen heb je maar één hand nodig om te lezen en met de instelbare lettertypes en paginamarges pas je het leescomfort aan. De accu van 2050 mAh levert volgens Kobo een leestijd van enkele weken per lading. Het toestel meet 144,6 × 161 × 8,3 mm en weegt 199,5 g. Dankzij het kleurenscherm is dit model aantrekkelijk voor strips, tijdschriften en kleurrijke kinderboeken, terwijl hij ook standaard ePub‑, PDF‑ en audiobookbestanden ondersteunt.

Kobo Clara Colour - 6 inch

Zoek je een compacte kleurene‑reader, dan is de Kobo Clara Colour met een 6 inch E Ink Kaleido 3‑scherm interessant. Het scherm biedt een resolutie van 1448 × 1072 pixels met 300 ppi voor zwart‑wit en 150 ppi voor kleuren. Dankzij een dual‑core processor (2,0 GHz) en 16 GB opslagruimte is er genoeg vermogen om romans of stripboeken te laden. De reader ondersteunt wifi (dual band) en Bluetooth zodat je audioboeken kunt streamen, en hij gebruikt USB‑C om op te laden. Kobo past ComfortLight PRO toe met instelbare kleurtemperatuur, en de reader is waterdicht volgens IPX8 (tot 60 minuten op 2 m).

De accu heeft een capaciteit van 1 500 mAh en levert bij gemiddeld gebruik tot zes weken leestijd. Dankzij 13 lettertypen en verschillende lettergroottes pas je het scherm volledig aan. Met afmetingen van 112 × 160 × 9,2 mm en een gewicht van 174 g past de Clara Colour in een jaszak. Het apparaat ondersteunt onder meer EPUB, PDF, MOBI en CBZ/CBR en kan via Bluetooth naar audioboeken luisteren. Het kleurenscherm maakt hem geschikt voor geïllustreerde kinderboeken, kaarten en kookboeken terwijl het compacte formaat ideaal is voor onderweg.

PocketBook Verse Pro Color - 6 inch

PocketBook positioneert de Verse Pro Color als een robuuste kleuren‑e‑reader voor veel lezers. Het 6 inch E Ink Kaleido 3‑scherm beschikt over een grijstintenresolutie van 1072 × 1448 pixels en een kleurenlaag met 536 × 724 pixels. Daardoor krijgen stripillustraties en grafieken 4 096 kleuren te zien terwijl zwart‑wittekst scherp blijft met 300 ppi. De quad‑core processor (1,8 GHz) en 1 GB RAM zorgen voor soepele bladwisselingen, en met 16 GB opslagruimte kun je duizenden e‑books bewaren. Via de USB‑C‑poort en wifi en Bluetooth laad je gemakkelijk bestanden of luister je naar audioboeken.

PocketBook levert SMARTlight, een voorgrondverlichting waarmee je zowel helderheid als kleurtemperatuur aanpast. De reader draait op Linux en ondersteunt talloze formaten zoals ACSM, EPUB, PDF, DOCX en CBR/CBZ. Dankzij text‑to‑speech kun je boeken laten voorlezen. De 2100 mAh‑batterij biedt volgens PocketBook tot een maand leesplezier. De behuizing (108 × 156 × 7,6 mm, 182 g) is waterdicht volgens IPX8, zodat je bij het zwembad kunt lezen. Een G‑sensor draait pagina’s automatisch mee als je het apparaat kantelt. Kortom, de Verse Pro Color levert kleuren‑e‑ink in een handzaam formaat met brede bestands­ondersteuning.

PocketBook Era Color - 7 inch

Met een groter kleurenscherm en ingebouwde luidspreker richt de PocketBook Era Color zich op lezers die audioboeken willen luisteren zonder externe headset. Het 7 inch E Ink Kaleido 3‑display heeft een grijstintenresolutie van 1264 × 1680 pixels en een kleurresolutie van 632 × 840 pixels met 300/150 ppi. Dit zorgt voor scherpe tekst en kleurrijke afbeeldingen. De reader gebruikt een quad‑core processor (1,8 GHz) met 1 GB RAM en biedt 32 GB interne opslag. Het besturingssysteem is gebaseerd op Linux en ondersteunt een groot aantal ebook‑ en stripformaten.

Met dual‑band wifi, Bluetooth 5.4 en USB‑C met OTG‑functie koppel je eenvoudig draadloze hoofdtelefoons, luister je naar audioboeken of speel je muziek via de ingebouwde mono‑luidspreker. De SMARTlight‑voorgrondverlichting laat je zowel helderheid als kleurtemperatuur instellen. Dankzij de 2500 mAh accu en het efficiënte E‑Ink‑scherm is volgens PocketBook een maand gebruik mogelijk. Het apparaat is IPX8‑waterbestendig en uitgerust met een g‑sensor, coversensor en speakers. Met afmetingen van 134,3 × 155 × 7,8 mm en een gewicht van 235 g is de Era Color iets groter maar nog steeds draagbaar. De fysieke bladerknoppen zorgen voor comfortabel lezen, terwijl de ingebouwde spraakfunctie tekst kan voorlezen.

Tolino Vision Color - 7 inch

De Tolino Vision Color is een Duitse die dezelfde hardware heeft als de Kobo Libra Colour maar een eigen Android‑softwarelaag gebruikt. Volgens een productaankondiging biedt het apparaat een 7 inch E Ink Kaleido 3‑scherm met een zwart‑witresolutie van 1264 × 1680 pixels (300 ppi) en 150 ppi voor kleuren. De reader heeft fysieke bladerknoppen naast het aanraakscherm en gebruikt een MediaTek MT8113T‑dual‑core processor (2,0 GHz), 1 GB RAM en 32 GB interne opslag. Een 2050 mAh batterij voorziet de Vision Color van stroom, terwijl de ComfortLight PRO‑verlichting de kleurtemperatuur aanpast.

Het toestel biedt wifi en Bluetooth 5.0 zodat je audioboeken kunt streamen, en het is IPX8‑waterbestendig. Tolino gebruikt Android, waardoor je afhankelijk bent van de Tolino‑boekwinkel maar via de Tolino‑cloud kunt synchroniseren met diverse Duitse boekhandels. Een stylus is optioneel verkrijgbaar voor handschrift en aantekeningen. De Vision Color ondersteunt ePub, PDF en andere standaard‑e‑bookformaten en biedt toegang tot de HotSpots van Deutsche Telekom. Dit apparaat is in Nederland nog beperkt verkrijgbaar; een Duitse webwinkel verkoopt het voor ongeveer € 180,68 (incl. btw). Omdat Kieskeurig nog geen productpagina heeft, is het toestel alleen via buitenlandse winkels te vinden.