Vroeger... was veel beter, maar niet álles. Neem nou computers: dat waren in het verleden gigantische systeemkasten, tegenwoordig passen ze in de palm van je hand. Zulke minicomputers zijn bij uitstek geschikt voor allerlei geinige knutselprojecten. Wij verzamelden zeven Raspberry Pi-projecten.

Tip 01: Mediaspeler

Kodi is zonder twijfel de populairste mediaspelersoftware van dit moment. Dat is niet zo vreemd: je installeert het programma en verandert je computer in één klap in een bron van interessante media. Je kunt al je audio- en videobestanden afspelen op je tv, als je de pc daarop hebt aangesloten. Het nadeel is echter dat zo’n grote computer naast je televisie niet heel aantrekkelijk staat in de huiskamer. Dat verandert natuurlijk als die computer een Raspberry Pi is. En laat het nu net kinderlijk eenvoudig zijn om Kodi op je Raspberry Pi te installeren! Voordat je dat kunt doen, heb je eerst een besturingssysteem nodig (de Raspberry Pi wordt niet geleverd met Windows 10). Je installeert een besturingssysteem met een installer genaamd NOOBS (New Out Of Box Software). Deze software download je gratis hier. Pak de bestanden uit, plaats deze op een sd-kaart en schuif deze in de Raspberry Pi. Start nu de Pi op (sluit deze wel aan op de televisie, anders zie je niets). Via het menu dat nu verschijnt, installeer je LibreELEC. Wanneer je de Pi nu opnieuw opstart, zal mediaspeler Kodi automatisch gestart worden. Meer informatie over hoe je met Kodi op je Raspberry Pi werkt, vind je hier.

©PXimport

Tip 02: Facebook-fotolijst

Een digitaal fotolijstje is niet meer iets waar we van opkijken. Sterker nog, waarschijnlijk kost zo’n lijstje tegenwoordig zelfs aanzienlijk minder dan een Raspberry Pi. De functionaliteit van dit soort fotolijstjes is doorgaans echter vrij beperkt. Hoe leuk zou het zijn als je een fotolijstje had dat willekeurig alle Facebook-foto’s toont die je op je profiel hebt staan en foto’s waarin je getagd bent? Dit project is een stuk ingewikkelder dan de mediaspeler. Naast de Raspberry Pi heb je een 7inch-display nodig dat je op het printplaatje aansluit. Dat klinkt ingewikkeld, maar valt ontzettend mee (al is het wel prijzig). Je bestelt zo’n display hier en krijgt daarbij duidelijke uitleg hoe dat werkt. Hier vind je vervolgens een uitgebreide uitleg met welke regels code (dat zijn er opvallend weinig) je de Pi met display verandert in een Facebook-fotolijstje. Bij deze uitleg heeft men ook gebruikgemaakt van een bewegingssensor om het lijstje aan te laten gaan wanneer er iemand langsloopt, maar dat is optioneel en maakt de boel een stukje ingewikkelder.

©PXimport

Knutselen

Tip 03: Game-emulator

Spelcomputers zijn tegenwoordig een stuk duurder dan vroeger. Betaalde je jaren geleden zo’n tweehonderd euro voor de nieuwste Super Nintendo, tegenwoordig kosten consoles soms wel het drievoudige van dat bedrag. Mis je de tijden van de Nintendo, de Sega, Amiga enzovoort? Goed nieuws, met een Raspberry Pi kun je deze tijden eenvoudig (en goedkoop) doen herleven. Het fijne daarbij is dat je helemaal geen extra randapparatuur nodig hebt (behalve uiteraard je televisie), want het is in dit geval de software die het werk doet. Die software heet RetroPie.

Je kunt de software installeren op een besturingssysteem dat je zelf hebt geïnstalleerd op de Pi of je kunt een image downloaden dat zowel het besturingssysteem als de software installeert (Pre-made images for the Raspberry Pi, onder het kopje Download). Installeren is overigens een kwestie van de gedownloade bestanden op een sd-kaartje plaatsen en het kaartje in de Raspberry Pi steken. Wanneer je nu de Pi start, kom je direct terecht in RetroPie. Je kunt nu eventueel een controller aansluiten (als je die hebt). Om spellen te kunnen spelen, heb je rom-bestanden nodig. Let op: je mag deze bestanden alleen downloaden als je de originele software bezit. Rom-bestanden vind je door op Google te zoeken naar rom in combinatie met bijvoorbeeld Super Nintendo. Een uitgebreide gids over hoe je de rom-bestanden inlaadt in RetroPie vind je hier.

©PXimport

Tip 04: Stopmotion-camera

Dit project is aanzienlijk ingewikkelder, maar absoluut de moeite waard. Het maken van stopmotion-video’s is een leuke, maar tijdrovende bezigheid, vooral omdat je je smartphone waarschijnlijk voor meer zaken gebruikt dan alleen het maken van foto’s en video’s. Met behulp van de Raspberry Pi kun je een camera bouwen die puur en alleen gemaakt is voor het schieten van stopmotion-video. Oftewel, je kunt deze wanneer je even niet met het filmpje bezig bent gewoon laten staan, waardoor de compositie nooit verandert.

Om deze camera te kunnen bouwen, heb je de Pi Camera Board nodig. Dit is een 8megapixel-camera van Sony, speciaal gebouwd voor de Raspberry Pi. Je bestelt deze camera voor zo’n 32 euro. Om deze camera te configureren, heb je wel wat regels code nodig. Gelukkig hoef je zelf geen enkel verstand van programmeren te hebben, want het werk is al voor je gedaan. Hier vind je uitgebreide uitleg over de regels code die je kunt plakken, en natuurlijk ook over hoe je de camera met de Raspberry Pi verbindt (dat is heel eenvoudig).

©PXimport

Windows 10 op de Pi?

©PXimport

Tip 05: Draadloze printer

Stel, je hebt een paar jaar geleden een printer gekocht en besloten dat draadloos niet nodig was. Inmiddels is de situatie enigszins veranderd en heb je spijt. Je kunt dan natuurlijk een nieuwe printer kopen, maar dat is zonde als je oude printer het verder nog prima doet. Het mooie is dat dit dankzij de Raspberry Pi ook helemaal niet nodig is. Je kunt de printer namelijk zelf draadloos maken, zolang het maar een usb-printer betreft! Voor dit project hoef je alleen wat software te installeren: solderen of onderdelen bestellen is allemaal niet nodig. Je moet ervoor zorgen dat de laatste versie van Raspbian is geïnstalleerd op de Pi. Hierna dien je via de Terminal de printerdriver CUPS te installeren. Deze driver zorgt ervoor dat het besturingssysteem met de printer kan communiceren. Uiteraard moet je de printer daarvoor wel aansluiten op de Raspberry Pi. Het mooie van dit systeem is dat je er verder weinig omkijken naar hebt. Over kijken gesproken: wanneer je de Raspberry Pi achter op de printer plakt, is hij mooi uit beeld. Uitgebreide uitleg over hoe je CUPS installeert en configureert, vind je hier.

©PXimport

Tip 06: Stereo draadloos

Zoals je je oude printer een draadloze upgrade kunt geven, kun je ook je oude audioapparatuur een nieuw leven geven met behulp van de Raspberry Pi. Het is zelfs zo dat je een stereo van twintig jaar geleden met behulp van de Raspberry Pi zó kunt aanpassen, dat je er gewoon je streams van Spotify op kunt afspelen. En het allermooiste is dat ook voor dit project geldt dat je alleen een Raspberry Pi en wat gratis software nodig hebt, plus uiteraard de kabels om de Pi aan te sluiten op je hifi-systeem.

De software in kwestie heet Volumio. Helaas is deze software niet te installeren via NOOBS, maar installeren is wederom een kwestie van de bestanden uitpakken op een sd-kaartje, het kaartje in de Pi schuiven en de Pi opstarten. Hierna sluit je je Raspberry Pi aan op je hifi-systeem (doorgaans met behulp van de 3,5inch-jack) en zorg je uiteraard voor de stroomvoorziening. Het mooie van deze software is dat je geen beeldscherm op de Pi hoeft aan te sluiten: je configureert heel het systeem via de browser op je computer. Na een paar aanpassingen kun je probleemloos alle audio vanaf je pc afspelen op je oude apparatuur. Informatie over het installeren en configureren van Volumio vind je hier.

Maak je eigen case

Tip 07: Webbrowser

Het Pi-besturingssysteem Raspbian is standaard voorzien van een webbrowser, maar helaas niet van een heel goede. Gelukkig is het mogelijk om zelf een andere browser te installeren en dat is niet eens zo ingewikkeld. Om dat te doen, dien je de Pi aangesloten te hebben op de televisie (om te kunnen zien wat je doet) en in ieder geval een toetsenbord aangesloten te hebben om commando’s in te kunnen voeren. Zorg ervoor dat Raspbian geïnstalleerd is op de Pi (dit kun je doen met behulp van NOOBS). Wanneer de Pi is gestart, start je de Terminal vanaf het bureaublad of vanuit het menu linksboven. Voer nu het volgende commando in:

sudo nano /etc/apt/sources.list

Er wordt een bestand geopend, waaraan je de volgende twee regels toevoegt:

deb http://ppa.launchpad.net/canonical-chromium-builds/stage/ubuntu vivid main

#deb-src http://ppa.launchpad.net/canonical-chromium-builds/stage/ubuntu vivid main

Druk op Ctrl+X (opslaan) en vervolgens op Y (yes) en Enter om de wijzigingen op te slaan. Voer nu achtereenvolgens de volgende drie commando’s in (de tekenreeks is één doorlopende reeks):

sudo apt-key adv --keyserver keyserver.ubuntu.com --recv-keys DB69B232436DAC4B50BDC59E4E1B983C5B393194

sudo apt update

sudo apt install chromium-browser

De Chromium-browser zal nu worden geïnstalleerd, en is na het herstarten van de Raspberry Pi te vinden via Menu / Internet.

©PXimport

Images installeren

OPPO heeft de Reno14 Series gelanceerd. De smartphones, bestaande uit de Reno14 5G en Reno14 F(S) 5G, bieden AI-fotografie, verbeterde productiviteitsfuncties en een water- en stofbestendig ontwerp. Beide modellen zijn uitgerust met grote batterijen, snellaadtechnologie en ColorOS 15 op basis van Android 15. En ja, het is ook hier AI dat de klok slaat.

De nieuwe Reno14 5G en de Reno14 F(S) 5G combineren geavanceerde AI-functies met een ontwerp dat volgens de fabrikant is geïnspireerd op, eh, zeemeerminnen. Bijzonder ja... Beide modellen zijn uitgerust met verbeterde cameratechnologie en beschikken over een water- en stofbestendige behuizing met IP66, IP68 en IP69-certificeringen. De toestellen zijn per direct verkrijgbaar in Nederland.

Zeemeermin-look in glas

De Reno14 Series introduceert het zogenoemde Iridescent Mermaid Design, dat tot stand komt via twaalf coatinglagen en vijf fasen van microgravure, aldus Oppo. Hierdoor ontstaat een glanzende lichtreflectie op de achterkant. De Reno14 5G heeft een glazen afwerking uit één stuk gecombineerd met een aluminium frame, wat bijdraagt aan de stevigheid van het toestel. De behuizing is bestand tegen water en stof, en de usb-c-aansluiting is voorzien van een platina coating om corrosie te beperken, ook bij intensief gebruik.

©Oppo

Scherm reageert altijd

Beide modellen beschikken over een plat amoledscherm met smalle randen. De Reno14 5G heeft een 6,59-inch display, terwijl de Reno14 F 5G een 6,57-inch scherm biedt. Ze ondersteunen functies als Splash Touch en Glove Mode, waarmee het scherm dus ook bij natte handen of gebruik met handschoenen blijft reageren. Qua kleurstelling zijn er meerdere varianten beschikbaar. De Reno14 5G komt in Opal White en Luminous Green, terwijl de Reno14 F 5G verkrijgbaar is in Opal Blue en eveneens in Luminous Green.

Flitser versterkt nachtbeelden

Een belangrijk onderdeel van de serie is 'AI Flash Photography'. De Reno14 5G beschikt over een drievoudig flitssysteem, waaronder een speciale focusflitser voor de telefotocamera. Dit moet volgens Oppo tot tien keer meer lichtopbrengst geven dan bij de vorige generatie. De Reno14 F 5G heeft een tweevoudig flitssysteem dat een verdubbeling van de helderheid levert ten opzichte van eerdere modellen. De Reno14 5G is daarnaast uitgerust met een 50 megapixel 3,5x telefotocamera, waardoor gebruikers meer mogelijkheden hebben voor portret- en zoomfotografie.

©Oppo

Strakkere foto's dankzij AI

De toestellen bieden verschillende AI-gedreven functies. 'AI Livephoto 2.0' combineert korte en lange belichtingen in één opname, zodat bewegingen worden vastgelegd zonder onscherpte. Met de ingebouwde AI Editor kunnen foto's automatisch worden bijgesneden, vervorming worden hersteld en filters worden toegepast. Extra functies zijn onder andere 'AI Perfect Shot', dat ongewenste gezichtsuitdrukkingen kan corrigeren, en 'AI Eraser' en 'Reflection Remover', waarmee storende objecten of reflecties uit beelden worden gepoetst. Ook voor video zijn er verbeteringen, met ondersteuning voor 4K HDR-opnames met een breder dynamisch bereik en natuurgetrouwe kleuren.

Tolk en personal assistant in één

Naast fotografie richt Oppo zich met de Reno14 Series ook op productiviteit. Het nieuwe ColorOS 15 introduceert 'AI Mind Space', waarin informatie uit apps of het web eenvoudig kan worden opgeslagen en later via natuurlijke taal kan worden teruggevonden. Ook zijn er vertaalmogelijkheden toegevoegd, waaronder AI Call Translator voor live-gesprekken en een speciale app die tekst of spraak realtime vertaalt. Deze functies moeten de smartphones bruikbaarder maken in internationale situaties en bij dagelijks multitasken.

©Oppo

Extra koeling voor gamers

Voor betere prestaties tijdens gamen en multitasken zijn de toestellen voorzien van een verbeterd koelsysteem. De Reno14 5G beschikt over een 'AI Nano Dual-Drive'-koelsysteem, ondersteund door 'AI HyperBoost 2.0', dat de temperatuur ook tijdens intensief gebruik onder controle houdt. Daarnaast introduceert Oppo 'AI LinkBoost 3.0' voor stabielere netwerkprestaties, met automatische schakeling tussen netwerken en prioritering van belangrijke datastromen. Beide modellen hebben een 6000 mAh-batterij en ondersteunen de eigen SuperVooc-snellaadtechnologie.

Updates tot zes jaar

De Reno14 Series draait op Android 15 met ColorOS 15. Oppo belooft vijf grote ColorOS-updates en zes jaar beveiligingspatches, wat de gebruiksduur van de toestellen flink moet verlengen. Met functies als de 'Trinity Engine' en 'Luminous Rendering Engine' zijn vloeiende animaties en stabiele prestaties een belangrijk aandachtspunt.

De Reno14 Series is zoals gezegd per direct verkrijgbaar. De Reno14 5G kost 649 euro voor de versie met 512 GB opslag en 599 euro voor 256 GB. De Reno14 FS 5G met 512 GB opslag kost 449 euro, terwijl de Reno14 F 5G met 256 GB voor 399 euro al beschikbaar is. Oppo biedt tot 28 september verschillende introductiebundels aan, waaronder draadloze oordopjes en snelladers bij aankoop van een toestel.

Heb je een ingenieus ontwerp in gedachten, maar geen 3D-printer in huis? Geen probleem, want er zijn steeds meer manieren om objecten te laten printen zonder zelf apparatuur te bezitten. Online printdiensten nemen je werk uit handen, terwijl je alleen een digitaal bestand hoeft aan te leveren. Of je nu een sleutelhanger ontwerpt of een uniek cadeautje voor een verjaardag, 3D-printen biedt talloze mogelijkheden. Bovendien kun je putten uit uitgebreide digitale bibliotheken met kant-en-klare modellen.

Het printen van ruimtelijke objecten is makkelijker dan ooit, zelfs zonder eigen 3D-printer. Er is namelijk een groeiend aanbod van onlineplatforms en webshops dat het fysieke printproces voor hun rekening neemt, terwijl jij enkel een digitaal ontwerp aanlevert. Daardoor is 3D-printen niet langer alleen weggelegd voor techfanaten of bedrijven. Het volstaat om een geschikt 3D-model te hebben in een gangbaar bestandstype, zoals STL, OBJ of STEP, en je kunt direct aan de slag. De rest van het printproces kun je uitbesteden aan professionele printservices, zodat je altijd verzekerd bent van hoge kwaliteit. Zo kunnen hobbyisten, studenten en ondernemers gemakkelijk experimenteren met 3D-technologie. Het maakt niet uit of je een miniatuur voor bordspellen, een vervangend onderdeel voor een huishoudelijk apparaat of een gepersonaliseerd sierobject wilt maken. Je regelt alles met een paar simpele online handelingen.

Een ontwerp vinden of zelf maken

De eerste stap bij 3D-printen zonder eigen printer is het vinden of ontwerpen van een geschikt model. Online zijn er miljoenen gratis en betaalde ontwerpen beschikbaar, die je vrij kunt downloaden en gebruiken. Platformen als Thingiverse en MyMiniFactory staan bol van de creaties van hobbyisten en professionals. Via de zoekfunctie typ je bijvoorbeeld ‘phone holder’ (telefoonhouder), waarna je talloze varianten vindt die direct te printen zijn. Heb je liever iets unieks? Dan kun je zelf aan de slag met ontwerpprogramma’s met een intuïtieve interface, waarmee je een 3D-bestand genereert (zie het kader ‘Zelf 3D-modellen maken’). Zo heb je de basis voor je zelfgemaakte 3D-project klaar. Het kost uiteraard wat meer moeite dan kiezen voor een ontwerp van iemand anders, maar zelf ontwerpen is wel een stuk leuker en niet in de laatste plaats leerzamer.

Op sites zoals Thingiverse staan talloze leuke en praktische ontwerpen die je kunt downloaden.

Online printservices: zo werkt het

Als je eenmaal een bestand hebt, kun je het uploaden naar een online printservice. Er is keuze uit vele aanbieders, bijvoorbeeld 3DLabs en 3D Print Portaal. Je gaat naar de website en uploadt simpelweg het bestand vanaf je computer. De dienst controleert of je model printbaar is en toont vervolgens de geschatte kosten. Die kosten hangen af van materiaal, afmetingen en complexiteit. Wil je bijvoorbeeld een prototype in kunststof? Dan kies je in het materiaalmenu voor PLA of ABS en vink je de gewenste kleur aan. Ook metalen zoals staal of messing zijn soms mogelijk, maar die opties liggen prijstechnisch hoger. Heb je de instellingen gevonden? Dan rond je de bestelling af zoals je bij een reguliere webshop winkelt. De levertijd varieert van een paar dagen tot weken. Zo heb je in een handomdraai een professioneel geprint object in huis, zonder zelf technische apparatuur te hoeven bezitten. Het hele proces is daardoor uiterst laagdrempelig en snel geregeld.

Bij het aanleveren van je 3D-model is het belangrijk om te weten welke bestandstypen de printservice accepteert. STL is veruit de meest gangbare standaard. Het bevat de geometrie van je ontwerp in de vorm van kleine driehoekige vlakken. Daarnaast is OBJ populair omdat het extra informatie kan bevatten, zoals kleur- of textuurdetails. Er bestaan ook formaten als STEP, 3MF en AMF, maar niet elke aanbieder ondersteunt deze. Kijk op de website van de aanbieder ook of er aanvullende eisen zijn, bijvoorbeeld ten aanzien van de wanddikte van je ontwerp.

Het gebruik van een 3D-printservice is vaak heel eenvoudig.

 Keuze uit materialen en afwerking

Niet alleen de technologie achter 3D-printen is divers, ook de materiaalkeuzes zijn talrijk. Voor de meeste beginnende gebruikers volstaan de eerder genoemde kunststoffen zoals PLA en ABS (zie kader ‘De meest gebruikte materialen’). PLA is biologisch afbreekbaar en relatief eenvoudig te printen, terwijl ABS sterker en iets hittebestendiger is. Zoek je een chique uitstraling? Dan kun je kiezen voor harsgebaseerde prints, gemaakt met lasers (SLA) of lcd-technologie. Het resulterende oppervlak is zeer glad, ideaal voor gedetailleerde miniaturen of sieraden. Daarnaast zijn er steeds meer mogelijkheden om met metalen te werken, hoewel dit vaak duurder uitvalt. Als je een model in metaal bestelt, wordt het in meerdere stappen gefreesd, gegoten of gesinterd, afhankelijk van de aanbieder. Na het printen kan een object extra nabewerkt worden, bijvoorbeeld door schuren, polijsten of zelfs verven. Sommige onlinediensten bieden deze nabewerking als extra optie aan. In de menu’s kies je dan voor afwerkingen als Polished of Painted en geef je eventueel een gewenste kleur op. Zo bepaal je zelf hoe je uiteindelijke ontwerp eruit komt te zien, zonder eigen apparatuur in huis.

©stockphoto-graf - stock.adobe.com

PLA-filament is in eindeloos veel kleuren op rollen verkrijgbaar.

Kosten en planning in de hand houden

Wanneer je een 3D-object laat printen via een onlinedienst, is het verstandig om vooraf je budget en tijdsplanning te bepalen. De prijs wordt meestal berekend op basis van volume en materiaalkeuze. Een simpel plastic figuurtje kost bijvoorbeeld maar een paar euro, terwijl een groot metalen voorwerp in de honderden euro’s kan lopen. Doe een paar proefuploads met verschillende materialen en controleer de gepresenteerde prijs om een idee te krijgen van de mogelijkheden. Let ook op eventuele opstartkosten per bestelling. Sommige platformen rekenen een vast tarief voor elke nieuwe opdracht, ongeacht het formaat. Om transportkosten te beperken, kun je bestellingen combineren of meerdere exemplaren in één keer laten printen. Daarnaast is het slim om te checken hoelang de productie en verzending duren. Voor belangrijke deadlines is het verstandig om wat extra speling in te bouwen, zeker als je nog nabewerking wilt uitvoeren of het object elders moet laten afwerken. Zo voorkom je teleurstellingen, zowel financieel als qua timing, en houd je de kosten en planning beter onder controle.

©ANDREY RADCHENKO

3D-printen in metaal is aanzienlijk kostbaarder dan printen in kunststof.

Van idee tot realiteit met handige voorbeelden

Stel, je wilt een vervangende knop voor je keukenmachine ontwerpen. Om te beginnen meet je de diameter van de as, de hoogte van de originele knop en andere relevante maten met een schuifmaat. Daarna start je je ontwerpsoftware en maak je een cilinder met dezelfde afmetingen. Vervolgens ‘boor’ je een gat in het midden, iets groter dan de as. Je voorziet de buitenzijde van ribbels voor extra grip door simpelweg in je 3D-programma meerdere verticale vlakken toe te voegen. Vervolgens exporteer je het model. Upload je ontwerp naar een printservice en pas de materiaalinstellingen aan. Hierdoor krijg je direct zicht op de prijs. Ben je tevreden? Dan plaats je de bestelling en wacht je tot het pakketje arriveert. Een ander voorbeeld is het printen van gepersonaliseerde sieraden. Upload een eigen 3D-ontwerp, kies een metaal of metaalfinish en laat de aanbieder de rest regelen. Zo wordt 3D-printen iets tastbaars. Creatieve mogelijkheden zijn eindeloos, voor hobby, werk en studie.

©Studio Peace - stock.adobe.com

Meten is weten, dat geldt zeker voor het nauwkeurig namaken van vervangende onderdelen.

Verwacht geen wonderen

Als laatste is het belangrijk om je verwachtingen realistisch te houden. 3D-prints zien er over het algemeen net wat minder strak en glad uit dan in een fabriek of door een professional vervaardigde producten. Bekijk ook altijd de reviews van een printservice en controleer of ze ervaring hebben met het materiaal dat je wilt gebruiken. Blaas je ontwerp niet onnodig op, want hoe groter het is, hoe hoger de kosten en de kans op printfouten. Zorg dat je ontwerp fysiek stabiel staat, zonder overbodige uitsteeksels die kunnen breken. Een handige tip is om bij twijfel eerst een kleinere testversie te laten printen en die vervolgens aan te passen in de configuratietool, waarin je bijvoorbeeld de afmetingen eenvoudig aanpast. Zo zie je of het model overeenkomt met wat je in gedachten had, zonder direct de hoofdprijs te betalen. Voor speciale projecten met verfijnde details, zoals sieraden of miniaturen, is het raadzaam te informeren naar de resolutie en laaghoogte. Vaak kun je deze waarden instellen in de bestelmodule. Door daar goed op te letten, verbeter je de kwaliteit enorm. Zo haal je het beste uit je online 3D-printervaring.

Eigen prints zijn vrijwel altijd net wat minder strak dan in serie gemaakte producten, wat hier goed te zien is.

Meer controle

Met de juiste voorbereidingen, zoals een goed bestandstype en kennis van verschillende materialen, en door gebruik te maken van online printservices, kun je snel en voordelig aan de slag. Wil je nóg meer controle? Dan loont het om software te verkennen en op termijn eventueel zelf een 3D-printer aan te schaffen. Uiteindelijk is 3D-printen voor iedereen toegankelijk, zolang je maar de juiste stappen volgt.