Vroeger... was veel beter, maar niet álles. Neem nou computers: dat waren in het verleden gigantische systeemkasten, tegenwoordig passen ze in de palm van je hand. Zulke minicomputers zijn bij uitstek geschikt voor allerlei geinige knutselprojecten. Wij verzamelden zeven Raspberry Pi-projecten.

Tip 01: Mediaspeler

Kodi is zonder twijfel de populairste mediaspelersoftware van dit moment. Dat is niet zo vreemd: je installeert het programma en verandert je computer in één klap in een bron van interessante media. Je kunt al je audio- en videobestanden afspelen op je tv, als je de pc daarop hebt aangesloten. Het nadeel is echter dat zo’n grote computer naast je televisie niet heel aantrekkelijk staat in de huiskamer. Dat verandert natuurlijk als die computer een Raspberry Pi is. En laat het nu net kinderlijk eenvoudig zijn om Kodi op je Raspberry Pi te installeren! Voordat je dat kunt doen, heb je eerst een besturingssysteem nodig (de Raspberry Pi wordt niet geleverd met Windows 10). Je installeert een besturingssysteem met een installer genaamd NOOBS (New Out Of Box Software). Deze software download je gratis hier. Pak de bestanden uit, plaats deze op een sd-kaart en schuif deze in de Raspberry Pi. Start nu de Pi op (sluit deze wel aan op de televisie, anders zie je niets). Via het menu dat nu verschijnt, installeer je LibreELEC. Wanneer je de Pi nu opnieuw opstart, zal mediaspeler Kodi automatisch gestart worden. Meer informatie over hoe je met Kodi op je Raspberry Pi werkt, vind je hier.

©PXimport

Tip 02: Facebook-fotolijst

Een digitaal fotolijstje is niet meer iets waar we van opkijken. Sterker nog, waarschijnlijk kost zo’n lijstje tegenwoordig zelfs aanzienlijk minder dan een Raspberry Pi. De functionaliteit van dit soort fotolijstjes is doorgaans echter vrij beperkt. Hoe leuk zou het zijn als je een fotolijstje had dat willekeurig alle Facebook-foto’s toont die je op je profiel hebt staan en foto’s waarin je getagd bent? Dit project is een stuk ingewikkelder dan de mediaspeler. Naast de Raspberry Pi heb je een 7inch-display nodig dat je op het printplaatje aansluit. Dat klinkt ingewikkeld, maar valt ontzettend mee (al is het wel prijzig). Je bestelt zo’n display hier en krijgt daarbij duidelijke uitleg hoe dat werkt. Hier vind je vervolgens een uitgebreide uitleg met welke regels code (dat zijn er opvallend weinig) je de Pi met display verandert in een Facebook-fotolijstje. Bij deze uitleg heeft men ook gebruikgemaakt van een bewegingssensor om het lijstje aan te laten gaan wanneer er iemand langsloopt, maar dat is optioneel en maakt de boel een stukje ingewikkelder.

©PXimport

Knutselen

Tip 03: Game-emulator

Spelcomputers zijn tegenwoordig een stuk duurder dan vroeger. Betaalde je jaren geleden zo’n tweehonderd euro voor de nieuwste Super Nintendo, tegenwoordig kosten consoles soms wel het drievoudige van dat bedrag. Mis je de tijden van de Nintendo, de Sega, Amiga enzovoort? Goed nieuws, met een Raspberry Pi kun je deze tijden eenvoudig (en goedkoop) doen herleven. Het fijne daarbij is dat je helemaal geen extra randapparatuur nodig hebt (behalve uiteraard je televisie), want het is in dit geval de software die het werk doet. Die software heet RetroPie.

Je kunt de software installeren op een besturingssysteem dat je zelf hebt geïnstalleerd op de Pi of je kunt een image downloaden dat zowel het besturingssysteem als de software installeert (Pre-made images for the Raspberry Pi, onder het kopje Download). Installeren is overigens een kwestie van de gedownloade bestanden op een sd-kaartje plaatsen en het kaartje in de Raspberry Pi steken. Wanneer je nu de Pi start, kom je direct terecht in RetroPie. Je kunt nu eventueel een controller aansluiten (als je die hebt). Om spellen te kunnen spelen, heb je rom-bestanden nodig. Let op: je mag deze bestanden alleen downloaden als je de originele software bezit. Rom-bestanden vind je door op Google te zoeken naar rom in combinatie met bijvoorbeeld Super Nintendo. Een uitgebreide gids over hoe je de rom-bestanden inlaadt in RetroPie vind je hier.

©PXimport

Tip 04: Stopmotion-camera

Dit project is aanzienlijk ingewikkelder, maar absoluut de moeite waard. Het maken van stopmotion-video’s is een leuke, maar tijdrovende bezigheid, vooral omdat je je smartphone waarschijnlijk voor meer zaken gebruikt dan alleen het maken van foto’s en video’s. Met behulp van de Raspberry Pi kun je een camera bouwen die puur en alleen gemaakt is voor het schieten van stopmotion-video. Oftewel, je kunt deze wanneer je even niet met het filmpje bezig bent gewoon laten staan, waardoor de compositie nooit verandert.

Om deze camera te kunnen bouwen, heb je de Pi Camera Board nodig. Dit is een 8megapixel-camera van Sony, speciaal gebouwd voor de Raspberry Pi. Je bestelt deze camera voor zo’n 32 euro. Om deze camera te configureren, heb je wel wat regels code nodig. Gelukkig hoef je zelf geen enkel verstand van programmeren te hebben, want het werk is al voor je gedaan. Hier vind je uitgebreide uitleg over de regels code die je kunt plakken, en natuurlijk ook over hoe je de camera met de Raspberry Pi verbindt (dat is heel eenvoudig).

©PXimport

Windows 10 op de Pi?

©PXimport

Tip 05: Draadloze printer

Stel, je hebt een paar jaar geleden een printer gekocht en besloten dat draadloos niet nodig was. Inmiddels is de situatie enigszins veranderd en heb je spijt. Je kunt dan natuurlijk een nieuwe printer kopen, maar dat is zonde als je oude printer het verder nog prima doet. Het mooie is dat dit dankzij de Raspberry Pi ook helemaal niet nodig is. Je kunt de printer namelijk zelf draadloos maken, zolang het maar een usb-printer betreft! Voor dit project hoef je alleen wat software te installeren: solderen of onderdelen bestellen is allemaal niet nodig. Je moet ervoor zorgen dat de laatste versie van Raspbian is geïnstalleerd op de Pi. Hierna dien je via de Terminal de printerdriver CUPS te installeren. Deze driver zorgt ervoor dat het besturingssysteem met de printer kan communiceren. Uiteraard moet je de printer daarvoor wel aansluiten op de Raspberry Pi. Het mooie van dit systeem is dat je er verder weinig omkijken naar hebt. Over kijken gesproken: wanneer je de Raspberry Pi achter op de printer plakt, is hij mooi uit beeld. Uitgebreide uitleg over hoe je CUPS installeert en configureert, vind je hier.

©PXimport

Tip 06: Stereo draadloos

Zoals je je oude printer een draadloze upgrade kunt geven, kun je ook je oude audioapparatuur een nieuw leven geven met behulp van de Raspberry Pi. Het is zelfs zo dat je een stereo van twintig jaar geleden met behulp van de Raspberry Pi zó kunt aanpassen, dat je er gewoon je streams van Spotify op kunt afspelen. En het allermooiste is dat ook voor dit project geldt dat je alleen een Raspberry Pi en wat gratis software nodig hebt, plus uiteraard de kabels om de Pi aan te sluiten op je hifi-systeem.

De software in kwestie heet Volumio. Helaas is deze software niet te installeren via NOOBS, maar installeren is wederom een kwestie van de bestanden uitpakken op een sd-kaartje, het kaartje in de Pi schuiven en de Pi opstarten. Hierna sluit je je Raspberry Pi aan op je hifi-systeem (doorgaans met behulp van de 3,5inch-jack) en zorg je uiteraard voor de stroomvoorziening. Het mooie van deze software is dat je geen beeldscherm op de Pi hoeft aan te sluiten: je configureert heel het systeem via de browser op je computer. Na een paar aanpassingen kun je probleemloos alle audio vanaf je pc afspelen op je oude apparatuur. Informatie over het installeren en configureren van Volumio vind je hier.

Maak je eigen case

Tip 07: Webbrowser

Het Pi-besturingssysteem Raspbian is standaard voorzien van een webbrowser, maar helaas niet van een heel goede. Gelukkig is het mogelijk om zelf een andere browser te installeren en dat is niet eens zo ingewikkeld. Om dat te doen, dien je de Pi aangesloten te hebben op de televisie (om te kunnen zien wat je doet) en in ieder geval een toetsenbord aangesloten te hebben om commando’s in te kunnen voeren. Zorg ervoor dat Raspbian geïnstalleerd is op de Pi (dit kun je doen met behulp van NOOBS). Wanneer de Pi is gestart, start je de Terminal vanaf het bureaublad of vanuit het menu linksboven. Voer nu het volgende commando in:

sudo nano /etc/apt/sources.list

Er wordt een bestand geopend, waaraan je de volgende twee regels toevoegt:

deb http://ppa.launchpad.net/canonical-chromium-builds/stage/ubuntu vivid main

#deb-src http://ppa.launchpad.net/canonical-chromium-builds/stage/ubuntu vivid main

Druk op Ctrl+X (opslaan) en vervolgens op Y (yes) en Enter om de wijzigingen op te slaan. Voer nu achtereenvolgens de volgende drie commando’s in (de tekenreeks is één doorlopende reeks):

sudo apt-key adv --keyserver keyserver.ubuntu.com --recv-keys DB69B232436DAC4B50BDC59E4E1B983C5B393194

sudo apt update

sudo apt install chromium-browser

De Chromium-browser zal nu worden geïnstalleerd, en is na het herstarten van de Raspberry Pi te vinden via Menu / Internet.

©PXimport

Images installeren

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.