Welke virtual reality-bril past het beste bij jou?

Oculus Rift S - de voorloper

2010 is het begin van de huidige generatie vr-producten als de 18-jarige Palmer Luckey de Oculus Rift in elkaar knutselt in de garage van zijn ouders. Het prototype hangt met ducttape aan elkaar, maar prikkelt de verbeelding van velen. De Kickstarter-campagne voor deze vr-bril wordt met bijna 1000 procent boven het streefbedrag een grandioos succes. Er volgen twee Developer Kits (DK1 en DK2) voordat in 2016 dan eindelijk de eerste consumentenversie uitkomt. Oculus is ondertussen al ingelijfd door Facebook voor 2 miljard dollar.

In maart 2019 kwam de opvolger Rift S uit. Het is uiteraard een verbetering ten opzichte van de originele Rift met een vergroot gezichtsveld van 115 graden en een enkel lcd-scherm met een resolutie van 2560 x 1440 pixels dat (mede door de nieuwe lenzen) een scherper beeld genereert. Misschien zijn de vijf ingebouwde sensoren wel de grootste verandering: camera’s die de omgeving scannen en de positie van de speler bepalen in de echte en de virtuele wereld. Voor ‘room scale vr’ (kamerbrede vr), waarbij je vrij kunt bewegen binnen de grenzen van je woonkamer, heb je dus niet langer de bureaulamp-achtige positietrackers nodig waarmee je vroeger het speelveld afbakende.

Verder zijn in de doos twee touch-controllers meegeleverd, die je handen zijn in het virtuele leven. Voordat je overgaat tot aankoop, is het wel handig om te kijken of je pc wel krachtig genoeg is. Met minder dan een NVIDIA GTX 1060- of AMD Radeon RX 480-videokaart, een Intel i5-4590- of AMD Ryzen 5 1500X-processor en 8 GB geheugen hoef je het eigenlijk niet te proberen.

HTC VIVE Pro - het werkpaard

Terwijl de Oculus in de aanloop naar de eerste officiële release de meeste aandacht genereerde, zijn er natuurlijk meer kapers op de kust. Zo ook het Taiwanese techbedrijf HTC, dat in Valve een ideale partner vindt voor een samenwerking. HTC heeft ervaring in het ontwikkelen van nieuwe telefoons (die veel technologie delen met de vr-brillen) en Valve is eigenaar van ’s werelds grootste online pc-gamedistributieplatform Steam. Wat is beter dan een goedwerkende vr-bril? Een fantastisch werkende vr-bril met toegang tot eindeloos veel content!

De HTC VIVE kwam niet veel later dan de Oculus Rift op de markt en steelt toch een beetje de show met kamerbrede vr, wat betekent dat je 360 graden in de rondte kunt gamen. Twee externe sensoren (lighthouses) zenden 60 keer per seconde ledlicht uit, en de bril en controllers reflecteren dat. Aan de hand van die data kan heel precies worden bepaald waar je je bevindt. En precisie is van levensbelang voor goede vr. Vertraging (latency) in het beeld dat je waarneemt, zorgt voor misselijkheid bij veel spelers. In de echte wereld heb je nul vertraging, in de virtuele wereld is 20 milliseconden de limiet.

In 2019 is de VIVE Pro uitgekomen, een bril die eigenlijk voor de zakelijke markt was bedoeld, maar nu ook wordt verkocht aan de ‘prosumers’, consumenten met hoge eisen dus. Dubbele amoled-schermen die 1400 x 1600 pixels per oog produceren en 90 keer per seconde verversen. En bovenal Lighthouse 2.0, dat (als je de ruimte hebt) je vrij laat spelen op een oppervlakte van 6 bij 6 meter. O ja, zorg wel dat je een heel dikke pc hebt!

PlayStation VR - het speleding

Ontwikkeld onder de codenaam Morpheus (een knipoog naar de film ‘The Matrix’ waar het gelijknamige personage met een rode pil de mogelijkheid bood tot het ontsnappen aan de grauwe realiteit), maar uiteindelijk op de markt gekomen onder de wat fantasieloze naam Playstation VR. In tegenstelling tot al die zwarte dozen van de concurrentie, is de bril van Sony bijna futuristisch te noemen. Een wit, licht en strak design met blauwe ledlichtjes aan de buitenkant die, in combinatie met de verplichte camera, voor de head-tracking zorgen.

Van alle high-end, bedrade brillen heeft de PSVR de laagste resolutie, namelijk 1920 x 1080 pixels (of 960 x 1080 per oog), maar wel de hoogste verversingssnelheid, tot wel 120 fps. De PlayStation VR is de meest succesvolle headset op de markt met 4,5 miljoen verkochte exemplaren. Dat komt door de relatief lage prijs, maar vooral ook door het gebruiksgemak. Eindeloos pielen met instellingen is niet nodig (en niet mogelijk), het is plug en play. Gameontwikkelaars zorgen voor een gestage stroom nieuwe content, zodat er voor ieder wat wils is. Het is zelfs mogelijk stereoscopisch 3D-films te bekijken met de headset.

Sony heeft ook gezorgd dat de grotendeels solitaire bezigheid van virtual reality toch sociaal blijft door multiplayergames aan te bieden waar de vr-brildrager het opneemt tegen andere gamers die op de bank de actie gewoon op de tv bekijken.

Nintendo Labo VR - het kinderspel

Dit soort virtual reality, met een niet specifiek voor dit doeleinde bestemd beeldscherm, is een aardige manier om kennis te maken met vr. Google deed dat al eerder met zijn Cardboard, een goedkope oplossing voor iedereen die wel eens wilde weten wat dat nou eigenlijk is, dat ‘Vie Ar’ … Je vouwt van karton een kijkdoos in elkaar en schuift de meegeleverde lensjes erin. Dan alleen nog een geschikte smartphone of in dit geval een Nintendo Switch en je hebt een rudimentair werkende headset.

En het is heel basic, want het scherm van een Switch heeft maar een resolutie van 720p. Dat betekent dat je per oog naar 640 x 720 pixels zit te kijken. Je kunt ze bijna tellen! Samsung heeft ook een tijdje geïnvesteerd in dergelijke tech, door samen met Oculus de Samsung Gear te ontwikkelen en aan te bieden aan Galaxy- en Note-gebruikers. Er is al even geen nieuwe Gear-bril verschenen, maar de nieuwste Samsung-telefoons doen het nog gewoon met de ‘oude’ kijker.

En Google? Na de Cardboard verscheen de meer geavanceerde Google Daydream, wat naast een bril ook een platform met vr-content is, maar daar lijkt het heilige vuur een beetje gedoofd. Met de komst van steeds betaalbaardere en betere standalone-headsets lijkt dit deel van de vr-markt wel een beetje uitgespeeld. Alleen nog niet voor de Nintendo Switch, want daar spelen de kinderen graag mee.

Oculus Quest - de draadloze

De echte revolutie in vr zit niet zozeer in mooiere graphics of verbeterde resoluties, maar meer in vrijheid van bewegen. Iedereen die wel eens een multiplayer vr-arcade heeft bezocht, snapt dat het loskoppelen van de headset van een stationaire pc een heel nieuwe wereld opent. In een arcade zorgt een laptop in een rugzak voor de nodige power, maar in huis is dat nou niet bepaald een ontspannen manier van gamen.

Oculus Quest lost dat elegant en behoorlijk doeltreffend op. Daar zit de benodigde hardware verstopt in de bril. Een Qualcomm Snapdragon 835-processor (inderdaad, die vind je ook in een Samsung Galaxy 8) en 4 GB geheugen sturen twee oled-displays aan met 1440 x 1600 pixels per oog op 72 Hz. Dat is echt heel behoorlijk, ook al zijn de graphics een stuk minder indrukwekkend dan van z’n grote broer. Maar wat de Quest dan wel weer beter doet, is het volgen van jouw positie (position tracking).

De naar buiten gekeerde camera’s op de headset scannen de omgeving en zorgen dat je, binnen de door jouw gestelde grenzen, vrij kunt bewegen. Voor het geluid hoef je je niet meer af te sluiten voor de buitenwereld met een koptelefoon. Kleine speakers boven je oren zorgen voor goed geluid. De redelijk gevulde bibliotheek heeft genoeg vr-klassiekers om de Quest aan te raden als mooi startpunt in virtual reality.

Pimax 8K - de uitslover

Je moet van goede huize komen om je tussen de grote jongens op vr-gebied te positioneren. Het heeft geen zin om hetzelfde te bieden, je moet opvallen. Uitblinken. En Pimax, een bedrijf met techies uit Shanghai en Silicon Valley heeft dat vanaf de oprichting in 2016 gedaan met z’n schermen. De eerste Pimax kreeg de aanvulling 4K in de naam, wat neerkwam op 1920 x 2160 pixels per oog, of in totaal 3840 x 2160, de 4K-resolutie. Maar dat was niet genoeg.

De volgende headset was de 5K, oftewel 2560 x 1440 pixel per oog. De 5K XR (extended range) heeft dezelfde resolutie, maar met betere kleuren en een dieper zwart doordat het lcd-scherm is vervangen door oled. Maar dat was blijkbaar nog niet voldoende. De Pimax 8K heeft zogenoemde CLPL-schermen (customized low persistence liquid) met 3840 x 2160 pixels per oog! Dat zijn dus twee 4K-televisies op centimeters afstand van je ogen. Waarom deze race voor zoveel pixels? Daar zijn meerdere antwoorden voor.

De Pimax-brillen zijn breder dan die van de concurrenten en bieden daardoor een wijder gezichtsveld. Tot wel 200 graden! Dat is echt breedbeeld. Door de pixeldichtheid probeert Pimax het gehate screen-door-effect (of hordeureffect in goed Nederlands) te elimineren. Dat is het zwart tussen de pixels, waardoor het lijkt alsof je de wereld door het gaas van de hordeur bekijkt.

Valve Index - new kid

Waar Valve het met de VIVE nog samen met HTC deed, is het nu de enige echte ontwikkelaar van de Index. Het is de nieuwste aanwinst in vr-land, maar dan wel van een zeer ervaren partij. Valve is niet alleen actief met hardware, de grote kracht (en rijkdom) van het bedrijf zit in het online gameplatform Steam. Het grootste gedeelte van alle pc-games wereldwijd wordt verkocht via dit platform en met SteamVR heeft Valve ook een heel grote vinger in die pap. Ook Valve probeert met de Index iets tegen dat screen-door-effect te doen, maar doet dat niet zoals de Pimax 8K met extra pixels.

De headset heeft dezelfde resolutie als de VIVE, namelijk 2880 x 1600 pixels (of 1440 x 1600 per oog) met een standaard verversingssnelheid van 90 Hz. Hogere verversingssnelheden van 100, 120 en een experimentele 144 Hz zijn mogelijk, afhankelijk van de game. De grote truc zit ’m volgens Valve in het scherm, dat is niet zoals in de meeste sets een oled-scherm, maar een rgb-lcd-scherm.

Volgens de makers zijn de pixels in dit scherm onderverdeeld in subpixels die zo zijn gepositioneerd dat er vrijwel geen onbedoeld zwart tussendoor piept. De Index werkt voor de positietracking met de basisstations die ook bij VIVE worden verkocht. Heb je dus al geïnvesteerd in virtual reality via VIVE, dan kun je weer een stapje verder met alleen de headset.