Nederland kampte vanmiddag korte tijd met een grote internetstoring. Door een storing in het datacentrum AMS-IX was het bijna een uur niet mogelijk om websites te bezoeken of überhaupt op internet te gaan. Hoe kan dat gebeuren? En wat weten we over dat datacentrum?

Wat gebeurde er vanmiddag nou?

Het Amsterdam Internet Exchange (het AMS-IX) voerde onderhoudswerk uit aan de servers. Daarbij verbond een technicus per ongeluk de servers met elkaar, zodat die al het internetverkeer alleen maar naar elkaar rond bleven sturen. Daardoor raakten de servers overbelast, en schakelden ze automatisch uit. Al het internet dat via de Amsterdam Internet Exchange Nederland binnenkomt, was daarom niet te bereiken. Het gaat daarbij om een groot aantal websites.

De storing zelf was overigens al binnen 10 minuten opgelost, maar het heeft langer geduurd voor bijvoorbeeld providers hun servers opnieuw hadden opgestart en voor iedereen weer volledig toegang tot internet had.

Het Amsterdam Internet Exchange? Wat is dat?

Het Amsterdam Internet Exchange is een groot datacentrum in onze hoofdstad. Het is wat je noemt een internetknooppunt, zoals er meerdere zijn op de wereld. Op een internetknooppunt komen diverse internetkabels bij elkaar.

Om internet van een server naar een computer te brengen, moet er een kabel worden gelegd van het datacentrum naar bijvoorbeeld een provider. Als die servers in Amerika staan (zoals die van grote internetbedrijven als Google), dan moeten die kabels via de Atlantische Oceaan naar Europa komen. Dat gebeurt ook - er lopen honderden of zelfs duizenden kabels over de zeebodems naar andere landen. Die kabels worden in Amerika weer bij elkaar verzameld door andere knooppunten, die bijvoorbeeld in New York staan. Internationaal sturen internetknooppunten dus constant data naar elkaar door. Op deze afbeelding kun je goed zien waar die kabels lopen:

©CIDimport

Hoe groot als is die Exchange?

Alle witte puntjes op de kaart zijn datacentra zoals de Amsterdam Internet Exchange. Maar dat betekent niet dat alle datacentra even groot zijn. Bij sommige komen slechts een paar van die kabels binnen, bij andere weer heel veel. In Nederland komen zo'n beetje de meeste kabels ter wereld binnen: Op het hoogtepunt verwerkt het centrum zo'n 1,3 terabit aan data per seconde! In Duitsland staat een ander groot centrum, net als in Londen. Qua hoeveelheden data verschilt het soms welke van die drie het grootste datacentrum is, maar Amsterdam verwerkt wel het grootste deel van het Europese internetverkeer.

Wat gebeurt er als zo'n knooppunt offline gaat?

Als de Amsterdam Exchange ermee stopt, zijn veel websites niet meer bereikbaar. Ook halen providers zoals KPN of Ziggo hun internetverkeer uit de AMS-IX, waardoor ook die geen internet meer kunnen leveren aan abonnees. Het is dus een kritiek knooppunt!

Van de andere kant is het ook niet het enige knooppunt ter wereld, en er zijn altijd backups. Er zijn nog andere knooppunten in Europa van waar internet kan worden aangestuurd. Omdat de AMS-IX zo groot is, is het echter wel één van de meest kritieke punten.

Het is dus belangrijk dat goed te besturen. Wie controleert of bezit dat dan?

Zulke grote hoeveelheden data doorsturen, dat is natuurlijk niet gratis. Iemand moet het betalen - maar wie dan? Is er iemand die het AMS-IX-knooppunt 'bezit'? In dit geval niet - al is dat wel 'typisch Nederlands'.

In andere landen (met name in Amerika) zijn internetknooppunten commerciële bedrijven. Die verdienen geld door bedrijven (zoals Google) te laten betalen voor toegang tot het knooppunt. Bij de AMS-IX is dat echter niet het geval. Dat is een vereniging, waarvan de leden bepalen wat er gebeurt. De vereniging bestaat uit zo'n 500 internetbedrijven die zijn aangesloten op het knooppunt.

De leden, zo'n vijfhonderd, zijn de internetbedrijven die zijn aangesloten op het knoopunt. En allemaal, groot of klein, hebben ze, net zo Hollands, even veel te zeggen. Eén van die bedrijven is Facebook, zo'n beetje de grootste naam van de vereniging, maar ook YouTubes dataverkeer loopt grotendeels via de Amsterdamse Exchange.

Is het AMS-IX dan zo'n kritiek knooppunt?

Dat valt wel mee. Het internet als geheel is niet met één kapot kabeltje offline te halen. Er zijn altijd opties voor websites en providers om hun verkeer ergens anders vanaf te halen. Dat gebeurt ook wel, alleen kan dat even duren. Als de hele Exchange zou uitvallen, zou het binnen een paar uur mogelijk zijn om via andere internetknooppunten online te komen.

Het knooppunt bestaat bovendien uit meerdere datacentra - 12, om precies te zijn. Dat betekent dat het verkeer verdeeld kan worden over de 12 server-ruimtes, waardoor het minder erg is als er bijvoorbeeld eentje kapot gaat.

De Amsterdam Internet Exchange is ook niet de enige partij waar bijvoorbeeld Facebook zijn dataverkeer naartoe stuurt. Dat gaat deels via de Amsterdamse kabels, maar ook via kabels in Frankfurt of Londen. Als de AMS-IX uitvalt, kan Facebook besluiten zijn data via één van die andere centra te laten lopen.

Of je nu trek hebt in toast met avocado en een gepocheerd eitje of in een klassieke tosti met ham en kaas: met het moderne broodrooster kan het allemaal. Benieuwd wat broodroosters anno nu zo bijzonder maakt? We vertellen je er alles over.

Lees ook: 🥪 Gezonde tosti's om de hele middag op door te gaan

'Ouderwetse' broodroosters doen precies wat ze moeten doen. Je doet er één of twee sneetjes brood in, wacht een paar minuten en plop: daar heb je je perfect gebruinde en knapperige toast. Deze modellen zijn dankzij hun eenvoudige werking nog altijd bij veel mensen in trek, maar er er is ook steeds meer vraag naar modellen die meer kunnen dan alleen brood roosteren. Van het maken van tosti's tot het roosteren van bagels en croissants: met de nieuwste modellen heb je je tosti-ijzer of oven haast niet meer nodig! Veel modellen zijn daarnaast voorzien van allerlei handige extra's, zoals een ontdooifunctie en speciale sleuven voor extra groot of klein brood. En dan hebben we het nog niet eens over de vele bruiningsstanden op moderne broodroosters.

Bruiningsstanden 

Traditionele broodroosters zitten vaak lekker simpel in elkaar, met een draaiknop die je keuze biedt uit drie tot hoogstens vijf standen. Maar het beperkte aantal opties op deze modellen heeft wel als nadeel dat je niet altijd evenveel controle hebt over hoe bruin je sneetjes brood worden. Moderne broodroosters beschikken vaak over veel meer bruiningsstanden, gemiddeld tussen de zes en negen. De lagere standen zijn ideaal voor het licht roosteren van dun of oud brood, terwijl de hogere standen perfect zijn om brood donkerbruin te krijgen of om zwaarder brood zoals volkoren of roggebrood te roosteren. Sommige modellen hebben zelfs slimme sensoren die de dikte van het brood detecteren en op basis daarvan de roostertijd aanpassen. Handig! 

Ontdooifunctie

Brood ontdooien kan best een gedoe zijn. Op het aanrecht duurt het lang, voor gelijkmatig ontdooien in de oven moet je maar net de juiste instellingen weten en in de magnetron wordt bevroren brood snel slap. In een broodrooster met ontdooifunctie wordt het een stuk eenvoudiger. Het enige wat je hoeft te doen, is de bevroren sneetjes brood in het rooster te plaatsen en de ontdooistand te selecteren. Het broodrooster past vervolgens automatisch de tijd en temperatuur aan, zodat je brood gelijkmatig ontdooit zonder dat het verbrandt. Deze functie werkt ook goed voor bevroren croissants of andere kleine broodjes.

©Goffkein - stock.adobe.com

Hoeveelheid sleuven

Voor grotere gezinnen is een broodrooster met maar twee sleuven niet altijd handig. Zeker als jullie gezellig samen aan tafel willen eten, is het niet ideaal om steeds op je beurt te moeten wachten. Gelukkig zijn broodroosters er tegenwoordig in allerlei soorten en maten, met bijvoorbeeld ruimte voor vier sneetjes brood of speciale sleuven voor extra lang brood (denk aan zuurdesem of stokbrood) of breed brood (zelf gesneden brood of croissants en bagels). Sommige modellen beschikken over sleuven met liftfunctie voor kleine sneetjes brood, zodat je je handen niet hoeft te branden. Er zijn ook modellen met een enkele brede sleuf waarin je meerdere sneetjes brood naast elkaar plaatst. 

Extra functies

Naast de ontdooistand hebben moderne broodroosters vaak nog veel meer handige functies. Zoals een opwarmstand die brood alleen opwarmt zonder het te roosteren: handig voor overgebleven croissants of andere afgebakken broodjes. Of een sneltoastfunctie, die brood snel en efficiënt roostert als je haast hebt. Een warmhoudrooster komt mooi van pas als je veel sneetjes brood achter elkaar wilt roosteren: deze houdt je brood tot wel vijftien minuten warm. 

Ook voor tosti's en bagels hebben moderne broodroosters vaak speciale standen. De tosti-stand zorgt ervoor dat het brood langzaam wordt verhit zodat ondertussen de kaas kan smelten. Eventuele meegeleverde tostiklemmen voorkomen dat het een knoeiboel wordt in je broodrooster. De bagelstand is speciaal ontworpen om bagels perfect te roosteren, met een zachte buitenkant en een krokante binnenkant. 

©morkovkapiy - stock.adobe.com

Design

Als je ook de uitstraling van je broodrooster belangrijk vindt, bieden moderne broodroosters je meer dan genoeg keus. Broodroosters anno nu zijn namelijk allang niet meer alleen maar basic zwart of zilver. Steeds meer fabrikanten bieden modellen in stijlvolle kleuren, zoals zachtroze, mintgroen of lichtblauw. Of wat dacht je van een opvallend retromodel in felrood? Gerenommeerde merken als Russell Hobbs, KitchenAid en Smeg verkopen verschillende kwalitatieve broodroosters in een origineel design. Misschien geef je niks om design en ga je liever voor functionaliteit. In dat geval is een broodrooster met transparante zijkanten misschien wat voor jou: hiermee hou je tijdens het roosteren precies bij hoe bruin je sneetjes kleuren.

Groenten, fruit en kruiden uit eigen tuin kunnen een flinke besparing opleveren. Zeker als je kiest voor soorten die in de winkel duur zijn, weinig verzorging vragen en jaar na jaar opnieuw groeien. Je hoeft er geen groene vingers voor te hebben en ook geen grote tuin. In dit artikel lees je welke planten slim zijn om te kweken, hoe je begint en waar je op moet letten om zoveel mogelijk uit je oogst te halen.

* Of van je eigen balkon natuurlijk

Lees ook: Ingemaakt! 4 manieren om zelf thuis voedsel te conserveren

Waarom zelf kweken loont

In de supermarkt kunnen verse bessen, kruiden en biologische groenten behoorlijk aantikken. Een klein bosje rozemarijn kost al snel meer dan een euro, terwijl een rozemarijnplantje je jarenlang voorziet als je 'm goed behandelt. Ook courgettes, cherrytomaatjes en paprika's zijn flink aan de prijs, terwijl je ze zelf makkelijk kweekt, zelfs in een pot.

Daarnaast scheelt het in verpakkingsmateriaal, voorkom je verspilling en smaakt alles verser dan vers. Zelfs op een balkon of klein terras kun je met een paar bakken al behoorlijk wat opbrengen.

Groenten: veel opbrengst, dus dat bespaart geld!

Voor deze groenten heb je weinig ruimte of moeite nodig, terwijl ze wel een goede opbrengst geven.

1. Courgette

Courgette groeit snel, vraagt weinig aandacht en geeft veel vruchten. Eén plant kan je wekenlang oogst opleveren. Toegegeven, in de zomermaanden zijn ze best betaalbaar in de winkel. Maar juist door de grote opbrengst kun je er makkelijk ook iemand anders blij mee maken en je kunt ze inmaken voor de winter.

2. Cherrytomaten

Perfect voor op het balkon. In pot of in de volle grond.

3. Prei

Prei is populair en veelzijdig. Je kunt het hele jaar door zaaien, afhankelijk van de soort (zomer- of winterprei).

4. Paprika

Paprika's doen het goed in een pot op een zonnig balkon of in een kas. Ze vragen iets meer aandacht, maar zijn het waard.

5. Rucola

Korte groeicyclus, dus je kunt meerdere keren per seizoen zaaien.

©Brent Hofacker

Fruit: planten voor jarenlange opbrengst

Met fruitstruiken of -bomen leg je de basis voor een structurele besparing. Na het eerste jaar begint de oogst, en die wordt vaak elk jaar groter.

1. Blauwe bes

Duur in de winkel, maar als struik jarenlang opbrengst.

2. Framboos

Geeft snel oogst, kan ook in grote pot op balkon.

3. Aardbeien

Makkelijk, ook in hangpotten.

4. Vijg (in pot)

Zelfs op een balkon kun je een vijgenboom houden.

©Valery Sheiko | draw05 - stock.adobe.com

Kruiden: kopen of zaaien?

Kopen: sneller en makkelijker

Bij kruiden als rozemarijn, tijm, munt en bieslook is een plantje van het tuincentrum of zelfs de supermarkt vaak de handigste optie.

• Je hebt direct een oogstbare plant

• Je ziet meteen of de plant gezond is

• Je bespaart tijd, want kiemen duurt bij sommige soorten weken

• Vooral houtige kruiden (rozemarijn, tijm) groeien langzaam uit zaad

Belangrijk is wel dat je supermarktplantjes niet als wegwerpkruid gebruikt. Verpot ze in voedzame aarde, geef ze licht, en knip regelmatig bij. Zo gaan ze makkelijk maanden (soms jaren) mee.

Zaaien: zinvol bij snelle groeiers

Kruiden als basilicum, koriander, dille en peterselie kun je prima zaaien, vooral als je ze in grotere hoeveelheden gebruikt.

• Goedkoop: één zakje zaad geeft veel planten

• Leuk om te doen in de lente

• Je kunt steeds nieuwe rondes opkweken

Maar ook hier geldt: zaaien vraagt aandacht. Je hebt een warme, lichte plek nodig en moet zorgen dat de kiemplantjes niet uitdrogen of omvallen.

Kruiden: altijd vers binnen handbereik

Verse kruiden zijn duur, terwijl een plantje vaak jarenlang meegaat. Deze soorten zijn eenvoudig in onderhoud en groeien goed in potten.

1. Rozemarijn

2. Tijm

3. Munt

4. Bieslook

©stockcreations

Wanneer zaaien of planten?

Wat te doen tegen slakken, rupsen en vogels?

Zodra het groen gaat groeien, ontdekken ook dieren je tuin. Met deze tips houd je de schade beperkt:

Slakken:

Rupsen:

Vogels:

©APISIT Wilaijit

Begin klein, groei vanzelf

Je hoeft niet meteen een hele moestuin aan te leggen. Begin met drie bakken op je balkon of een paar vaste planten in een zonnig hoekje. Kies soorten die je vaak gebruikt en die je veel geld schelen in de winkel. Na een eerste jaar weet je wat werkt en kun je stap voor stap uitbreiden.