Nederland kampte vanmiddag korte tijd met een grote internetstoring. Door een storing in het datacentrum AMS-IX was het bijna een uur niet mogelijk om websites te bezoeken of überhaupt op internet te gaan. Hoe kan dat gebeuren? En wat weten we over dat datacentrum?

Wat gebeurde er vanmiddag nou?

Het Amsterdam Internet Exchange (het AMS-IX) voerde onderhoudswerk uit aan de servers. Daarbij verbond een technicus per ongeluk de servers met elkaar, zodat die al het internetverkeer alleen maar naar elkaar rond bleven sturen. Daardoor raakten de servers overbelast, en schakelden ze automatisch uit. Al het internet dat via de Amsterdam Internet Exchange Nederland binnenkomt, was daarom niet te bereiken. Het gaat daarbij om een groot aantal websites.

De storing zelf was overigens al binnen 10 minuten opgelost, maar het heeft langer geduurd voor bijvoorbeeld providers hun servers opnieuw hadden opgestart en voor iedereen weer volledig toegang tot internet had.

Het Amsterdam Internet Exchange? Wat is dat?

Het Amsterdam Internet Exchange is een groot datacentrum in onze hoofdstad. Het is wat je noemt een internetknooppunt, zoals er meerdere zijn op de wereld. Op een internetknooppunt komen diverse internetkabels bij elkaar.

Om internet van een server naar een computer te brengen, moet er een kabel worden gelegd van het datacentrum naar bijvoorbeeld een provider. Als die servers in Amerika staan (zoals die van grote internetbedrijven als Google), dan moeten die kabels via de Atlantische Oceaan naar Europa komen. Dat gebeurt ook - er lopen honderden of zelfs duizenden kabels over de zeebodems naar andere landen. Die kabels worden in Amerika weer bij elkaar verzameld door andere knooppunten, die bijvoorbeeld in New York staan. Internationaal sturen internetknooppunten dus constant data naar elkaar door. Op deze afbeelding kun je goed zien waar die kabels lopen:

©CIDimport

Hoe groot als is die Exchange?

Alle witte puntjes op de kaart zijn datacentra zoals de Amsterdam Internet Exchange. Maar dat betekent niet dat alle datacentra even groot zijn. Bij sommige komen slechts een paar van die kabels binnen, bij andere weer heel veel. In Nederland komen zo'n beetje de meeste kabels ter wereld binnen: Op het hoogtepunt verwerkt het centrum zo'n 1,3 terabit aan data per seconde! In Duitsland staat een ander groot centrum, net als in Londen. Qua hoeveelheden data verschilt het soms welke van die drie het grootste datacentrum is, maar Amsterdam verwerkt wel het grootste deel van het Europese internetverkeer.

Wat gebeurt er als zo'n knooppunt offline gaat?

Als de Amsterdam Exchange ermee stopt, zijn veel websites niet meer bereikbaar. Ook halen providers zoals KPN of Ziggo hun internetverkeer uit de AMS-IX, waardoor ook die geen internet meer kunnen leveren aan abonnees. Het is dus een kritiek knooppunt!

Van de andere kant is het ook niet het enige knooppunt ter wereld, en er zijn altijd backups. Er zijn nog andere knooppunten in Europa van waar internet kan worden aangestuurd. Omdat de AMS-IX zo groot is, is het echter wel één van de meest kritieke punten.

Het is dus belangrijk dat goed te besturen. Wie controleert of bezit dat dan?

Zulke grote hoeveelheden data doorsturen, dat is natuurlijk niet gratis. Iemand moet het betalen - maar wie dan? Is er iemand die het AMS-IX-knooppunt 'bezit'? In dit geval niet - al is dat wel 'typisch Nederlands'.

In andere landen (met name in Amerika) zijn internetknooppunten commerciële bedrijven. Die verdienen geld door bedrijven (zoals Google) te laten betalen voor toegang tot het knooppunt. Bij de AMS-IX is dat echter niet het geval. Dat is een vereniging, waarvan de leden bepalen wat er gebeurt. De vereniging bestaat uit zo'n 500 internetbedrijven die zijn aangesloten op het knooppunt.

De leden, zo'n vijfhonderd, zijn de internetbedrijven die zijn aangesloten op het knoopunt. En allemaal, groot of klein, hebben ze, net zo Hollands, even veel te zeggen. Eén van die bedrijven is Facebook, zo'n beetje de grootste naam van de vereniging, maar ook YouTubes dataverkeer loopt grotendeels via de Amsterdamse Exchange.

Is het AMS-IX dan zo'n kritiek knooppunt?

Dat valt wel mee. Het internet als geheel is niet met één kapot kabeltje offline te halen. Er zijn altijd opties voor websites en providers om hun verkeer ergens anders vanaf te halen. Dat gebeurt ook wel, alleen kan dat even duren. Als de hele Exchange zou uitvallen, zou het binnen een paar uur mogelijk zijn om via andere internetknooppunten online te komen.

Het knooppunt bestaat bovendien uit meerdere datacentra - 12, om precies te zijn. Dat betekent dat het verkeer verdeeld kan worden over de 12 server-ruimtes, waardoor het minder erg is als er bijvoorbeeld eentje kapot gaat.

De Amsterdam Internet Exchange is ook niet de enige partij waar bijvoorbeeld Facebook zijn dataverkeer naartoe stuurt. Dat gaat deels via de Amsterdamse kabels, maar ook via kabels in Frankfurt of Londen. Als de AMS-IX uitvalt, kan Facebook besluiten zijn data via één van die andere centra te laten lopen.

Ga je een nieuwe elektrische tandenborstel kopen? Gooi vooral de oude niet weg! Met een nieuw setje (goedkope) opzetborstels heb je ineens een ultieme schoonmaakhulp in handen. Je krijgt 10 tips voor lastige schoonmaakklusjes waar je nu moeiteloos je tanden in zet.

Lees ook: Dé 15 dingen die je altijd vergeet schoon te maken (maar nu niet meer!)

1. Lichtschakelaars

Bij het normale schoonmaakrondje worden lichtknoppen vaak over het hoofd gezien. Maar na verloop van tijd worden ze toch echt smoezelig, vooral als je ze vaak met vette of natte vingers aan en uit zet. Met een elektrische tandenborstel met een droge(!) opzetborstel maak je de schakelaar eenvoudig schoon: het vuil wordt als het ware losgetrild. De ronddraaiende borstelkop komt ook in de kiertjes rond de schakelaar, waar je met een doek lastig bij komt. Klaar? Neem dan af met een (weer droge) microvezeldoek om echt alle viezigheid weg te vegen.

2. Spoelbakken en werkbladranden

In de kier tussen spoelbak en keukenblad verzamelt zich vuil dat nauwelijks weg te krijgen is met een spons. Gebruik een elektrische borstel met een drupje afwasmiddel of ontvetter om dit randje schoon te maken. Laat de borstelkop rustig draaien langs de randen, spoel na met warm water en droog af.

3. Zolen en randen van sneakers

Witte zolen, rubberen randen en reliëflogo’s op schoenen fris je eenvoudig op met een elektrische tandenborstel en een papje van baking soda en water. Breng het mengsel aan op de vieze plekken en laat de draaiende borstel het vuil loswerken. Zo hoef je niet te schrobben met kracht. Werkt goed bij sportschoenen, sneakers en kinderschoenen.

4. Tussen toetsen of knopjes

Op toetsenborden, afstandsbedieningen en andere elektronische apparaten blijven stof en kruimels hangen. Met een droge borstelkop kun je vuil los trillen tussen de knoppen. Gebruik geen water, maar veeg het losgeborstelde vuil weg met een doek of zuig het op met een stofzuiger met smal mondstuk.

©splitov27

5. Fietsketting

Een elektrische tandenborstel is ook handig bij het onderhoud van je fiets. Smeer de ketting in met een ontvetter die specifiek geschikt is voor fietsonderdelen en laat de borstelkop het opgehoopt vuil, oude smeermiddelen en roest losmaken. Gebruik een opzetkop die je specifiek voor dit soort klussen bewaart. Spoel daarna grondig af en droog. Vergeet niet om daarna de ketting opnieuw in te smeren met een geschikte fietskettingolie of -vet.

6. Randen van douchedeuren of -wanden

Kalkaanslag en zeepresten hechten zich aan de rubbers en randen van douchedeuren. De elektrische tandenborstel werkt deze aanslag moeiteloos weg, vooral in combinatie met schoonmaakazijn. Laat kort inwerken, borstel schoon, en spoel na.

7. Ventilatieroosters

Ventilatieroosters of luchtopeningen zijn lastig schoon te houden. Met een droge borstelkop borstel je stof van de lamellen zonder dat het alle kanten op vliegt. Je kunt de borstel ook licht vochtig maken en daarna alles afnemen met een doek.

8. Sieraden

Sieraden met steentjes of fijne details kun je voorzichtig schoonmaken met een elektrische tandenborstel. Gebruik wat lauw water met een drupje afwasmiddel, laat de borstelkop zacht draaien, en werk vuil uit de randjes. Ideaal voor ringen, oorbellen of kettingen die je niet wilt beschadigen.

9. Kinderstoel

Kruimels, sap en plak verdwijnen niet zomaar uit de kieren van een kinderstoel. Met een elektrische borstel en een beetje afwasmiddel werk je dat vuil er makkelijk uit. Let op: niet te nat maken bij houten stoelen.

10. Douchekoppen, kraanonderdelen en bevestigingen

Op en rondom de douchekraan, de glijstang of de wandbevestiging van de douchekop blijven vaak vette zeepresten zitten. Met een elektrische tandenborstel en wat allesreiniger kom je makkelijk langs de randjes en rubbers. Even borstelen, naspoelen en droogwrijven.

💪 Schrobben zonder stress

Een elektrische tandenborstel met een aparte opzetkop is eigenlijk onmisbaar als je houdt van snel en grondig schoonmaken. Perfect voor randjes, kieren, rubber, profiel en reliëf. Reserveer een borstel alleen voor schoonmaak en je hebt een nieuwe favoriet in het keukenkastje!

Af en toe heb je in Excel willekeurige getallen nodig voor een steekproef, om formules te testen of om een voorbeeld samen te stellen. Uiteraard kun je zelf wat cijfers op het toetsenbord roffelen, maar veel gemakkelijker is dit door Excel zelf te laten uitvoeren.

Stap 1: Willekeurige decimalen

Wanneer je in een cel de formule =ASELECT() typt, zal Excel een willekeurig getal tussen 0 en 1 vormen. Sleep die formule naar beneden om de kolom verder te vullen met lukrake getallen tussen 0 en 1. Dit zullen telkens waarden zijn van vijftien decimalen. Als je niet zover na de komma wilt werken, dan kun je de cellen selecteren en in het tabblad Start in de groep Getal de knop Minder decimalen gebruiken.

Wil je andere getallen, druk dan op de functietoets F9 zodat alles opnieuw berekend wordt. Je moet er wel rekening mee houden dat iedere keer dat je iets in dit rekenblad toevoegt of wijzigt, alle random waarden opnieuw worden berekend. Dus als je ergens in een cel bijvoorbeeld Hallo typt en je drukt op Enter, zullen alle ASELECT-waarden wijzigen. Dat los je op door al deze waarden te selecteren, te kopiëren en op dezelfde plaats te plakken met Plakken speciaal / Waarden plakken.

De formule =ASELECT() vormt willekeurige getallen tussen 0 en 1.

Stap 2: Reeks begrenzen

Dit zijn dus allemaal getallen kleiner dan 1. Wil je getallen tussen 1 en 10, dan kun je in de kolom daarnaast de formule =1+9*(A1) toepassen, in de veronderstelling dat het eerste gegenereerde getal van daarnet in A1 staat. Sleep dan het resultaat naar beneden en dan krijg je ook daar een kolom met waarden tussen 1 en 10.

Wil je willekeurige getallen tussen 1 en 100, dan wordt de formule =1+99*(A1). Voor getallen tussen 1 en 1000 is de formule =1+999*(A1) enzovoort.

In kolom C vragen we random waarden tussen 1 en 100, gebaseerd op de waarden van kolom A.

Stap 3: Raster vullen

Wil je gehele getallen tussen twee grenswaarden laten vormen door Excel, dan combineer je ASELECT met GEHEEL. Deze formule zal bijvoorbeeld willekeurige gehele getallen vormen kleiner dan 1000: =GEHEEL(ASELECT()*1000)

Het getal 1000 zal er zelf nooit bij staan. Sleep deze formule naar beneden om de kolom met willekeurige getallen te vullen en in dit voorbeeld hebben we de formule ook naar enkele kolommen daarnaast gesleept.

Ook hier dezelfde opmerking: om de random waarden te fixeren, moet je ze kopiëren en plakken als waarden.

Wanneer we de cellen naar beneden en naar rechts kopiëren, krijgen we een rooster met willekeurige getallen.