De beste Google alternatieven: van mails tot Maps

Inmiddels is Google veel meer dan een simpele zoekmachine. Het Amerikaanse bedrijf heeft met Gmail een eigen maildienst, domineert de videomarkt met YouTube, neemt het op tegen Dropbox met Drive en heeft met Android je hele telefoon onder controle. En dat is nog maar een greep uit alle diensten die het zoekbedrijf aanbiedt.

In dit artikel lopen we de meestgebruikte diensten van Google langs en bespreken we de beste alternatieven. Loop je die lijst door, dan kun je in no-time online verder browsen zonder nog in aanraking te komen met het kleurrijke Google-logo. 

Andere zoekmachine dan Google

Hoewel Google inmiddels meer is dan een zoekmachine, is de aloude site nog steeds de motor die het bedrijf grotendeels draaiende houdt. Het is ook waar je het meest in aanraking komt met Google en terloops het vaakst privégegevens zult afstaan door op linkjes te klikken.

Een nieuwe zoekmachine is daarom van essentieel belang. Daarbij heb je keuze uit meerdere open, privacyvriendelijke alternatieven. De bekendste is DuckDuckGo.com. De makers hiervan beloven gebruikersgegevens nooit te verzamelen en trackers actief te blokkeren. Er staan wel advertenties tussen de zoekresultaten, maar dit zijn algemene banners die niet op jou als persoon zijn gericht.

Het Nederlandse StartPage.com maakt dezelfde beloftes, maar gebruikt Googles zoeksystemen. Hierdoor krijg je in feite dezelfde algemene resultaten als bij de zoekgigant, maar dan zonder dat er persoonsgegevens worden verzameld. Wie liever zelf iets knutselt, kan met Searx.me een eigen zoekmachine bouwen die net als StartPage op privacyvriendelijke wijze data uit Google en concurrenten laadt.

Daarnaast kan er worden gekozen uit een aantal grotere, maar commerciële alternatieven. Met Bing.com doet Microsoft nog steeds een poging om Google te verslaan, met een zoekpagina die afbeeldingen op een mooiere manier weergeeft. De Amerikaanse provider Verizon startte onlangs met zijn zoeksite OneSearch.com, een groot commercieel project dat belooft de privacy van gebruikers beter te waarborgen dan zijn grootste concurrenten.

Een zoekmachine gebruik je simpelweg door de website te bezoeken, maar voor effectief gebruik moet je hem instellen als de nieuwe standaard van je webbrowser. Dat kan door de instellingen van de betreffende app te openen.

Alternatief voor Chrome

Googles webbrowser Chrome is door het merendeel van alle internetgebruikers geïnstalleerd. Hij is snel en draait sites als een van de beste, al wordt de browser weleens bekritiseerd om zijn flinke geheugengebruik.

Wie een alternatief zoekt, komt al snel uit bij Mozilla Firefox. Achter deze webbrowser, te downloaden op Mozilla.org, schuilt geen commercieel belang. Hij wordt volledig onderhouden door online vrijwilligers. Hierdoor neemt Firefox al jarenlang het voortouw als het gaat om de bescherming van privacy. Zo blokkeert de browser bijvoorbeeld actief trackingcookies die door websites op je computer worden geplaatst.

Gevorderde computergebruikers kunnen op Torproject.org ook de Tor Browser downloaden. Een berucht programma: dit is immers de browser waarmee je het dark web kunt bereiken. Maar op gewone websites doet Tor zijn best om tracking te vermijden.

Jarenlang probeerde Microsoft met Google te concurreren, maar het bedrijf had te veel moeite met de achterliggende compatibiliteit met websites. De nieuwe versie van Edge draait op Googles Chrome-achterkant Chromium. Hierdoor opent hij websites net als in de Google-browser, maar dan zonder dat je Googles eigen software en bijbehorende tracking hoeft te gebruiken. Edge staat standaard op Windows-computers geïnstalleerd.

Apples webbrowser Safari legt de nadruk op privacy door onder andere een adblockfunctie en beperkte cookietracking in te bouwen. Bovendien is hij op Apple-apparaten ook buitengewoon energiezuinig. Een Windows-versie bestond jarenlang, maar wordt niet langer door het bedrijf ondersteund.

Let wel op dat niet iedere browser op elk apparaat te gebruiken is. De meeste bovenstaande browsers zijn op zowel computers als smartphones met iOS of Android te gebruiken, maar Safari vind je bijvoorbeeld niet op Android. En Tor Browser staat op zijn beurt niet in de Apple App Store, al belooft de app Onion Browser een vergelijkbaar alternatief.

Android inwisselen

Android vervangen is misschien wel het lastigste, maar tegelijkertijd het belangrijkst als je weg wilt bij Google. Omdat dit besturingssysteem op je telefoon draait, ben je voor de alledaagse functionaliteit van je meestgebruikte toestel immers afhankelijk van het Amerikaanse bedrijf.

Overstappen naar een iPhone is waarschijnlijk de meest voor de hand liggende keuze. iOS is immers de grootste concurrent van Android. Apple probeert zich in de afgelopen jaren neer te zetten als een privacyvriendelijk bedrijf: iPhones zijn iets duurder, maar in ruil daarvoor worden je data niet verhandeld voor advertenties.

Er zijn ook manieren om alsnog bij Android te blijven. Telefoons van het Nederlandse Fairphone worden bijvoorbeeld geleverd met besturingssysteem /e/ (e.foundation). Dat is een aangepaste versie van Android, waar alle haakjes met Google uit zijn verwijderd. Volgens de makers verzamelt zo’n telefoon op die manier nog maar half zoveel data over gebruikers als bij een officiële Android-distributie.

Een Fairphone met /e/ wordt vanaf 450 euro aangeboden. Wie liever een toestel van een andere fabrikant heeft, kan er ook voor kiezen om daar de software op te installeren. Dat kan bijvoorbeeld al op een oude, gereviseerde Galaxy S7 van 250 euro.

De aangepaste Android-versie CopperheadOS belooft hetzelfde als /e/ te doen. Volgens de makers is het een “veiligere, privacygerichte en Google-vrije versie van Android”. Deze variant werkt op zijn beurt alleen op de Pixel-telefoons die Google zelf op de markt heeft gebracht. Officieel zijn Pixels niet in Nederland te koop, maar de Pixel 4a wordt door importeurs vanaf 419 euro in ons land aangeboden.

En dan is er nog de optie om een Huawei-telefoon te kopen. Ook die draaien op Android, maar door de handelsoorlog tussen China en de VS moet het bedrijf een uitgeklede versie van het besturingssysteem gebruiken. De telefoons hebben daarom geen toegang tot de normaal meegeleverde Google-software. Balen voor de Chinese techreus, maar het maakt de telefoons ideaal voor iedereen die Google de deur wil wijzen. Vanaf 200 euro heb je zo’n uitgekleed Huawei-toestel.

Apps downloaden zonder Play Store

Wie voor een uitgeklede versie van Android kiest, heeft één groot pijnpunt: de Google Play Store ontbreekt. Deze app-winkel voor Android is immers de voornaamste plek waar je apps installeert, waaronder veel van de software die we in deze masterclass behandelen. Maar geen nood: er is een manier om buiten Google om apps op je toestel te installeren.

Op Samsung-telefoons staat bijvoorbeeld de Galaxy Apps-applicatie geïnstalleerd. Dat is in feite een alternatieve app-store, waar een klein aantal apps in te vinden is. Op Amazon.com/mobile-apps kun je een alternatieve softwarewinkel van de webwinkelgigant installeren die vergelijkbaar werkt.

Bij veel van die alternatieve winkels vind je overigens niet de Nederlandse apps die je wellicht graag draait. Daarvoor bestaat een ander alternatief: je kunt ze rechtstreeks downloaden en installeren. Op de websites APKMirror.com en APKPure.com vind je veel populaire Android-apps om te downloaden vanuit de browser. Door deze bestandjes te openen op een smartphone, is het vervolgens mogelijk ze te installeren.

Lees hier meer over Android-apps installeren zonder de Play Store.

Klinkt allemaal hartstikke handig, maar er is een gigantische schaduwzijde om rekening mee te houden. Waar Google zijn best doet om te reguleren welke apps er in zijn winkels staan, is het bij zelf gedownloade APK-bestanden veel minder vanzelfsprekend dat ze veilig zijn. Wie probeert software op die manier te installeren, loopt daarom een veel groter risico op bijvoorbeeld een malwarebesmetting.

En zelfs dan ben je nog niet helemaal af van Google. Veel populaire Android-apps draaien aan de achterkant op een programma genaamd Google Play Services. Dit is een soort raamwerk voor app-makers om hun software goed met Google te laten samenwerken. Een buiten Google om gedownloade app zal dus soms alsnog gegevens met de zoekreus delen. Google Play Services uitschakelen is een optie, maar dan werken deze apps niet meer. Dat is ook het geval bij telefoons van Huawei.

Met andere woorden: de kans is klein dat je Google bij Android-apps helemaal achter kunt laten. Je moet dus accepteren dat het bedrijf nog een kleine rol blijft spelen op je telefoon, of alsnog de overstap naar een iPhone maken.

Weg bij Gmail

Maildienst Gmail is niet fijn om te verlaten. Google biedt gebruikers gigabytes aan ruimte om hun oude mails in te bewaren, waardoor gebruikers zich bijna nooit zorgen hoeven te maken over opslagruimte. Dat is bij bestaande alternatieven wel het geval, tenzij je bereid bent om maandelijks voor je e-mail te betalen.

Eén optie is ProtonMail.com. Dit mailplatform is opensource en wordt door vrijwilligers gemaakt. Een gratis account heeft 500 MB ruimte voor e-mails, maar voor 5 euro per maand krijg je 5 GB aan opslag. Professionele gebruikers kunnen tot 30 euro per maand betalen voor 20 GB aan ruimte.

Het Nederlandse TransIP.nl is ook een interessant alternatief. Dat is in eerste instantie een website- en domeinbeheerder, maar biedt ook abonnementen voor alleen e-mail aan. Voordeel aan TransIP is dat het een Nederlands bedrijf is, waardoor de gegevens in je mailbox door Nederlandse en Europese wetgeving worden beschermd.

Je kunt een domein kopen voor 5 euro per jaar, waarna je hier voor 4 euro per maand een mailaccount op krijgt. Je hebt dan dus een eigen domein, waar je met dit abonnement drie mailadressen op kunt maken. Met in totaal 5 gigabyte opslag. Upgraden naar 10 gigabyte en vijf adressen kan, dan betaal je 5 euro per maand.

Heb je echt geen zin om te betalen voor redelijke opslag? Dan kun je alsnog kiezen voor een dienst van een ander groot techbedrijf. Microsoft biedt al sinds de vroege dagen van het internet e-mail aan, waar je inmiddels een account voor kunt afsluiten op Outlook.com. Dan krijg je gratis 15 gigabyte aan ruimte. In de afgelopen jaren heeft Microsoft ook veel mailbedrijven gekocht, waardoor onder andere de smartphone-app van Outlook er strak uitziet.

Een alternatief is de maildienst die Apple aan iCloud.com hangt. Daarin heb je 5 GB ruimte voor e-mails, maar die opslag deel je wel met alle andere clouddiensten die je wellicht bij Apple gebruikt. Voor 1 euro per maand heb je al 50 GB. Toch is de dienst alleen echt aan te raden als je ook Apple-producten gebruikt.

Overstappen naar een andere mailprovider is desalniettemin vervelend: vrienden, familie en bedrijven zullen je nog jarenlang op het verkeerde adres mailen, tenzij je ze er consequent aan herinnert dat je bent overgestapt.

Wel is het mogelijk om mails van je Gmail naar je nieuwe adres te sturen. Dat doe je door bij de Google-dienst op het tandwiel rechtsboven te drukken en te kiezen voor Forwarding and POP/IMAP. Klik op Add a forwarding address en vul je adres in. Op dat account krijg je vervolgens een code toegestuurd die je op het vervolgscherm bij Gmail moet invullen om de functie definitief in te schakelen.

Google Calendar-alternatief

De overstap van Google Calendar naar een andere agendadienst is op zijn beurt een stuk simpeler, omdat je met een paar klikken je gehele afsprakenbestand kunt exporteren en importeren. Daar staat tegenover dat er niet gigantisch veel gratis online agendadiensten van Googles schaal bestaan.

Eigenlijk is de beste optie om simpelweg naar een ander groot techbedrijf over te stappen. Microsoft heeft in Outlook een solide agenda-app zitten, die ideaal in gebruik is als je die maildienst ook hebt gekozen ter vervanging van Gmail. Heb je Apple-apparaten, dan is de ingebakken Agenda-app ook een goede om te overwegen. Zowel Outlook als Apple Agenda biedt bijvoorbeeld de optie om gedeelde agenda’s met vrienden en collega’s te maken, plus vooraf gemaakte lijsten met belangrijke feestdagen en andere data. De makers van ProtonMail werken ook aan een kalenderdienst: ProtonCalendar.

Het Duitse Tutanota.com biedt een rigide alternatief dat belooft je privacy te waarborgen en geen enkele reclamebanner op de bijbehorende site toont. Daar staat tegenover dat je met gratis accounts slechts één agenda kunt maken. Wil je er meerdere, dan moet je minstens 12 euro per jaar betalen. Zo’n premiumaccount is ook nodig voor geavanceerde extraatjes, zoals integratie in je mail-app en de optie om anderen uit te nodigen voor een evenement.

Je exporteert je huidige agenda door in Google Calendar op het tandwiel te klikken. In de balk aan de linkerzijde klik je vervolgens op Importeren en exporteren, waar je op de exporteerknop onderaan klikt. Er wordt een bestand gegenereerd met al je afspraken erin, dat automatisch wordt gedownload.

Hoe je deze vervolgens importeert, is afhankelijk van de maildienst die je gebruikt, maar de optie is meestal in de algemene instellingen te vinden. Daar kun je vervolgens het bestand in kwestie uploaden om je Google-agenda’s te herstellen.

Navigeren zonder Google Maps

Een kaartendienst zo groot en uitgebreid als die van Google bestaat eigenlijk niet, maar er zijn wel genoeg alternatieven die genoeg bieden om mee rond te komen.

Een populaire optie is het door vrijwilligers beheerde OpenStreetMap. Iedereen kan suggesties en aanpassingen doorgeven, die vervolgens worden goed- of afgekeurd door meer ervaren gebruikers. Daarmee werkt de dienst ongeveer hetzelfde als bijvoorbeeld encyclopediesite Wikipedia.

OpenStreetMap heeft zelf geen officiële app. Maar omdat de dienst openbaar beschikbaar is, mag iedereen er gebruik van maken en software voor ontwikkelen. Een app-maker uit Amstelveen heeft bijvoorbeeld de smartphone-app OsmAnd gemaakt voor iOS en Android, waarin de kaarten van OpenStreetMap te vinden zijn. Een navigatiefunctie laat je net als in Google Maps een route uitstippelen.

Apple-gebruikers hebben een wat verfijnder alternatief in de vorm van de geïntegreerde Kaarten-app op iOS en macOS. Hoewel deze bij de introductie in 2012 belachelijk werd gemaakt om de veelal foute kaarten, heeft Apple hem in de afgelopen jaren opgevijzeld.

Wie Google Maps alleen gebruikt om in de auto mee te navigeren, heeft ook de keuze uit de nodige routeplanners. Denk daarbij aan bijvoorbeeld de apps van TomTom, MapFactor en MAPS.ME. Het kan verleidelijk zijn om Waze te installeren, maar doe het niet: deze app is na een overname al jarenlang in handen van Google.

Video's kijken die niet op YouTube staan

Videosite YouTube vervangen is helaas een nagenoeg onmogelijke taak. Er zijn zeker alternatieven te vinden, maar op geen van deze sites zul je het gigantische aanbod vinden dat wel bij Google staat. Wie van Google af wil, moet leren leven zonder zijn of haar favoriete kanalen op YouTube. Gelukkig zijn er wel sites en apps om het gat een beetje mee te vullen.

De meest voor de hand liggende YouTube-alternatieven zijn Dailymotion.com en Vimeo.com. Beide zijn videodiensten die zich ook richten op het plaatsen van relatief korte video’s. Dailymotion is vooral in thuisland Frankrijk populair, waar een kwart van de internetgebruikers de site bezoekt. Vimeo komt uit de VS en richt zich op artistiek werk. Het aanbod op beide sites verbleekt echter in vergelijking met YouTube.

Fanatieke videokijkers kunnen daarom beter kijken naar een ander soort videodienst. In dat opzicht kun je twee kanten op. Wil je kortere video’s kijken, dan zijn er social-apps die een goed alternatief bieden. TikTok groeit op het moment bijvoorbeeld gigantisch snel en richt zich puur op korte, makkelijk te bekijken video’s. Instagram doet dat inmiddels na met zijn Reels-functie.

De tweede mogelijkheid is om juist langere video’s te bekijken. Streamingdiensten zoals Netflix (8 euro per maand), Videoland (5 euro per maand) en NLZIET (8 euro per maand) bevatten genoeg films en series om avonden mee te vullen. En omdat je voor zulke diensten betaalt, is de kans ook kleiner dat je gebruikersdata op grote schaal worden verzameld of verhandeld.

Andere cloudopslagdienst dan Google Drive

Google Drive is inmiddels een geduchte partij op de cloudmarkt, maar gelukkig een van de makkelijkere diensten om te vervangen. Bijna ieder groot bedrijf heeft inmiddels een eigen abonnementsdienst, waarbij je een eigen map in de cloud kunt hosten.

Een van de oudste partijen op de markt is Dropbox. Dat biedt nog steeds abonnementen aan voor cloudopslag. Gratis gebruikers hebben toegang tot een online map met 2 gigabyte, terwijl je voor een tientje in de maand 2 terabyte tot je beschikking hebt. Microsoft biedt met OneDrive een vergelijkbare dienst. Deze biedt gratis 5 gigabyte, 100 gigabyte voor 2 euro per maand of een terabyte voor 7 euro per maand.

Op Apple-apparaten is het verstandig om eens naar iCloud te kijken, waarbij je ook 5 gigabyte gratis krijgt. Voor 1 euro in de maand heb je 50 gigabyte, 3 euro geeft 200 gigabyte en voor 10 euro in de maand staat er 1 terabyte tot je beschikking. Voordeel aan iCloud is dat je er meteen cloudback-ups van je iPhone, iPad of iPod touch mee kunt maken.

En dan is er nog de mogelijkheid om een eigen cloudserver te bouwen. Dan weet je immers zeker dat de gegevens nooit door een andere partij worden ingezien en veilig op je eigen machine gestald staan. Dit proces is vrij complex, maar hebben we gelukkig al eens uitgelegd in het artikel Eigen cloud-server maken met Unraid en ownCloud.

Heb je eenmaal een alternatieve clouddienst gevonden, dan is het overstapproces gelukkig vrij simpel: je hoeft alleen maar de mappen op Google Drive te selecteren en te knippen of kopiëren naar de nieuwe bestemming.

Met bovenstaande tips zijn we alleen nog maar de populairste Google-diensten langsgelopen. We zijn dus nog niet eens toegekomen aan bijvoorbeeld de notitie-app Google Keep, de videochatfunctie van Hangouts of de gamestreamdienst Stadia. Mis je toch nog tips om weg te stappen bij bepaalde Google-diensten? De website https://switching.software biedt voor bijna alles van het bedrijf open, privacyvriendelijke alternatieven.