Ubuntu op je pc installeren en configureren

Wil je Linux op je computer installeren op je pc thuis voor hobbymatig gebruik, voor school of voor je werk, dan is Ubuntu een uitstekende keuze. Niet alleen is deze Linux-distributie heel gebruiksvriendelijk (nagenoeg alle software die voor Linux wordt ontwikkeld, kan op Ubuntu gebruikt worden), maar ook op hardwaregebied heb je de meeste kans op een vlekkeloze gebruikservaring. De meeste hardwarefabrikanten die Linux ondersteunen, testen hun toestellen namelijk op Ubuntu én leveren drivers voor Ubuntu. Sommige computerfabrikanten leveren zelfs Ubuntu voorgeïnstalleerd op enkele van hun modellen. Op de lijst van Ubuntu Desktop certified hardware vind je vooral laptops en desktops van Dell, maar ook Lenovo en HP maken computers met Ubuntu als besturingssysteem.

01 Kies je versie

Van Ubuntu Desktop bestaan er twee versies, dus je dient eerst een keuze te maken: Ubuntu LTS of de normale Ubuntu-versie. Elke twee jaar in april komt er een LTS-versie uit, en elk half jaar in april en oktober verschijnt er een normale versie.

LTS staat voor ‘long-term support’: deze versie krijgt vijf jaar lang beveiligings- en onderhoudsupdates. Dat klinkt goed, want zo hoef je niet al te snel te upgraden naar een nieuwere versie. Voor bedrijven, waar een upgrade altijd spannend is en veel werk met zich meebrengt, is de LTS-versie dus ideaal. Het nadeel is echter dat je er geen nieuwe functionaliteiten bij krijgt. Als je dus vijf jaar lang dezelfde LTS-versie blijft draaien, werk je uiteindelijk met sterk verouderde software.

Voor de thuisgebruiker is de normale Ubuntu-versie een logischere keuze, dus daar gaan we in deze basiscursus dan ook vanuit. Een normale Ubuntu-versie krijgt negen maanden beveiligings- en onderhoudsupdates. Aangezien er elke zes maanden een nieuwe versie verschijnt, betekent dit wel dat je na het uitkomen van een nieuwe versie maar drie maanden de tijd hebt om te upgraden. Als je niet op tijd upgradet, is je Ubuntu-installatie mogelijk kwetsbaar voor beveiligingslekken. Gelukkig gebeurt een upgrade doorgaans vlekkeloos. Zie je het niet zitten om regelmatig te moeten upgraden en heb je er geen probleem mee om oudere software te draaien, dan kun je met een gerust hart de LTS-versie installeren. Dat is ook de versie die je op computers met een voorgeïnstalleerde Ubuntu vindt.

Ten tijde van schrijven waren de huidige versies Ubuntu 18.04.2 LTS (ondersteund tot april 2023) en Ubuntu 19.04 (ondersteund tot januari 2020).

02 Ubuntu naar dvd of usb-stick schrijven

Om Ubuntu te downloaden kies je de juiste versie op de pagina Download Ubuntu Desktop en klik je op Download. Sla het iso-bestand op en schrijf het naar een usb-stick of dvd. Wil je Ubuntu op een usb-stick zetten, gebruik dan bijvoorbeeld Rufus. Steek een lege usb-stick in je pc, start Rufus op, kies de schijfletter van je usb-stick en klik op Selecteren om je iso-bestand te selecteren. Laat de andere instellingen op hun standaardwaarden staan en klik op Starten om het iso-bestand naar de usb-stick te schrijven. Om een dvd te schrijven, rechtsklik je in Windows 10 op het iso-bestand en kies je Schijfkopiebestand branden. Stop een lege dvd in je pc, selecteer de schijfletter van je dvd-brander, vink Schijf controleren na branden aan en klik op Branden.

03 Ubuntu installeren

De installatie van Ubuntu duurt niet lang en staat duidelijk uitgelegd op de website van Ubuntu. Start je computer van het opstartmedium op, kies de juiste taal en klik dan op Ubuntu installeren. Tijdens de voorbereiding vraagt het installatieprogramma naar je toetsenbordindeling en indien nodig de instellingen voor je wifi-netwerk. Kies voor een Normale installatie, zodat er meteen allerlei standaardsoftware geïnstalleerd wordt. Vink ook de opties aan om al tijdens de installatie de nieuwst beschikbare updates te downloaden en om third-party software voor extra hardwareondersteuning en mediaformaten te installeren. Kies tot slot het type installatie: dualboot naast Windows of de hele schijf gebruiken voor Ubuntu. Kies alleen voor Iets anders als je je installatie op een andere manier wilt uitvoeren en je bekend bent met partitioneringsschema’s. Pas nadat je dit nog eens bevestigd hebt, wordt Ubuntu geïnstalleerd. Ondertussen krijg je de vraag om je locatie te bevestigen en je accountgegevens in te stellen. Afhankelijk van de snelheid van je computer en je netwerk is de installatie meestal na zo’n tien minuten voltooid. Daarna herstart je de pc en verwijder je het opstartmedium zodat je computer de zojuist geïnstalleerde Ubuntu-installatie opstart.

04 Online accounts instellen

Nadat je je aangemeld hebt, start een programma op dat je enkele vragen stelt om Ubuntu naar jouw wensen in te stellen. Als eerste krijg je de vraag of je je online accounts wilt koppelen. Als je dat niet wilt, klik dan gerust op Overslaan. Wil je je accounts later pas koppelen, of extra accounts koppelen (zoals Facebook of Microsoft Exchange), dan kan dat ook later nog door linksboven op Activiteiten te klikken en dan te zoeken op Online accounts. Daarmee open je het instellingenvenster voor online accounts. Standaard stelt Ubuntu voor om onder andere de accounts van Google (voor Gmail, Google Agenda enzovoort), Nextcloud (als je Nextcloud op geïnstalleerd hebt) en Microsoft (voor e-mail en OneDrive) te koppelen. Als je bij deze diensten accounts hebt en een gestroomlijnde integratie met Ubuntu wilt, voeg hier dan je accountgegevens toe: het maakt het werken met Ubuntu nadien veel prettiger. Een toegevoegd account verschijnt daarna rechts van de dienst in de lijst met online accounts. Klik tot slot op Volgende. In de volgende stappen kies je of je anonieme systeeminformatie naar Canonical wilt versturen, of je locatiediensten wilt inschakelen en of je al software wilt installeren. Daarna kun je met Ubuntu aan de slag.

05 Toegang tot je online gegevens

Nadat je het een en ander ingesteld hebt, heb je in Ubuntu toegang tot je online accounts. Klik je bijvoorbeeld bovenaan op de datum, dan krijg je een kalender te zien met de gebeurtenissen die vandaag in je agenda staan. Met het programma Agenda krijg je tot diezelfde agenda toegang en kun je ook gebeurtenissen toevoegen en aanpassen. En als je een printer aan Google Cloud Print toegevoegd hebt, vind je die terug in de lijst van beschikbare printers in Ubuntu. En als je het programma Bestanden opent (of dubbelklikt op het icoontje van je persoonlijke map links boven aan je bureaublad), zie je onderaan in de linkerbalk virtuele schijven voor je online accounts, zoals Google Drive of Nextcloud. Klik je bijvoorbeeld op je Google Drive, dan krijg je onmiddellijk toegang tot je bestanden die bij Google gestald staan. Documenten kun je lokaal in bijvoorbeeld LibreOffice bewerken, en wanneer je het bestand opslaat, wordt het automatisch op je Google Drive bijgewerkt.

Nuttige software voor thuis

06 Documenten en foto’s

Voor een nog betere integratie met bijvoorbeeld je Google-account is het slim om nog een paar GNOME-programma’s te installeren. Open daarvoor links in de Launcher het programma Ubuntu Software Center en installeer dan de programma’s Documenten en Foto’s. Start je vervolgens het programma Documenten, dan zie je een overzicht van je documenten, óók die online opgeslagen en met jou gedeeld zijn. Bovendien kun je eenvoudig door al die documenten zoeken. Klik daarvoor op het vergrootglas linksboven, en selecteer dan naast het zoekveld van welke bronnen en welk type bestanden je de resultaten wilt zien. Uiteraard kun je via Documenten de documenten ook gewoon bekijken en ze met een programma als LibreOffice openen om ze te bewerken.

Het programma Foto’s werkt nagenoeg hetzelfde. Het vindt automatisch alle foto’s op je online accounts en toont ze naast je lokaal opgeslagen foto’s. Ook foto’s die je op Facebook of Flickr opgeslagen hebt (als je die accounts toegevoegd hebt), worden getoond. Die foto’s kun je ook naar andere apparaten in je netwerk sturen om ze bijvoorbeeld op de tv aan familie of vrienden te laten zien. Klik daartoe op een foto en kies dan uit het menu voor Tonen op en selecteer de gewenste DLNA-renderer.

07 E-mail en contacten

Online e-mailaccounts kunnen helaas niet geïntegreerd worden in het standaard in Ubuntu geïnstalleerde e-mailprogramma Mozilla Thunderbird, maar dat kan wel in het programma Evolution. Ook dit programma installeer je weer via het Ubuntu Software Center.

Let op: als je tweestapsverificatie ingeschakeld hebt bij je Google-account, moet je dit voor je Ubuntu-computer even uitschakelen. Dat kan bijvoorbeeld door op de computer in te loggen op Gmail met Firefox en dan bij het inloggen klikken op Niet meer vragen op deze computer aan te vinken bij de extra aanmeldstap. Doe dit voordat je Evolution opent!

Open je daarna Evolution, dan hoef je niets meer te configureren: alle e-mail vind je onder Post onder het juiste e-mailaccount, de contactpersonen staan onder Contacten, je agenda kun je bewerken onder Agenda en nieuwe taken maak je aan onder Taken.

Nuttige software voor het werk

08 Toegang tot je netwerkshares

Ubuntu geeft je niet alleen toegang tot je cloudopslagdiensten als je je online accounts ingesteld hebt, het programma Bestanden laat je ook toe gedeelde mappen op andere computers in je netwerk te benaderen. Klik daarvoor in Bestanden links onderaan op Andere locaties. Je ziet dan alle computers in je netwerk. Klik op een computer om toegang tot de gedeelde bestanden te krijgen. Mogelijk moet je eerst nog een gebruikersnaam en wachtwoord invoeren als dat op die computer ingesteld is. Vervolgens wordt de gedeelde map op je computer geopend en zijn alle bestanden daaruit voor al je programma’s in Ubuntu beschikbaar. Zo’n gedeelde map vind je ook terug bij je netwerkmappen in de linkerzijbalk van Bestanden.

09 Bestanden delen op je netwerk

Helaas kost het wat meer moeite om de mappen van je Ubuntu-pc met andere computers te delen. Rechtsklik daarvoor op de map die je wilt delen in Bestanden en klik in het menu dat verschijnt op Lokale netwerkschijf. Vink Deze map delen aan. De eerste keer dat je dit doet, vraagt Ubuntu of je de dienst om mappen te delen wilt installeren. Klik op Dienst installeren. Je kunt de map daarna, indien gewenst, een andere naam geven, anderen schrijftoegang geven of gasttoegang (zonder wachtwoord) inschakelen. Klik tot slot op Gedeelde map aanmaken.

Als je niet alleen met gasttoegang mappen wilt delen, maar wilt je moet inloggen voordat je de inhoud van de mappen kunt zien, open dan een Terminal en typ daarin de opdracht sudo smbpasswd -a gebruiker met je gebruikersnaam van je Ubuntu-pc. Voer daarna het wachtwoord in dat je voor je gedeelde mappen wilt instellen en bevestig het wachtwoord. Daarna kun je op een andere computer de gedeelde map met je Ubuntu-gebruikersnaam en het ingestelde wachtwoord gebruiken.

10 Automatische reservekopieën

Zelfs als je veel in de cloud doet, staan er altijd nog wel bestanden op je computer die je liever niet verliest. Gelukkig maakt Ubuntu het eenvoudig om reservekopieën te maken. Open het programma Reservekopieën. Als je links op Mappen om een reservekopie van te maken klikt, zie je dat daar standaard je persoonlijke map staat. Met het plusteken onderaan voeg je daar nog andere mappen aan toe en met het minteken verwijder je mappen weer uit de lijst. Bij Mappen om te negeren stel je in van welke submappen uit de ingestelde mappen je geen reservekopie hoeft. Standaard staan daar de prullenbak en je downloadmap. Nadat je ingesteld hebt wat je wilt kopiëren, geef je aan waar je de reservekopie naartoe gekopieerd wilt hebben. In Reservekopielocatie kun je een account bij Google Drive of Nextcloud kiezen, een netwerkserver op je lokale netwerk of een lokale map. Dat laatste is natuurlijk niet zo veilig als back-uplocatie. Kies je een netwerkserver, vul dan bij Netwerklocatie een url in, inclusief het protocol, bijvoorbeeld smb://gebruikersnaam@NAS/backups. Vul daarna de map in waarin de reservekopie terecht moet komen. Ga dan links naar Overzicht en klik op Nu reservekopie maken om te testen of het werkt. De eerste keer krijg je de vraag om de benodigde pakketten te installeren, doe dat. Ook krijg je de vraag om een wachtwoord in te stellen om je reservekopie mee te versleutelen. Als het uploaden van je reservekopie gelukt is, kun je in Planning automatische reservekopieën instellen. Een reservekopie herstellen gaat even eenvoudig: klik in Overzicht op Herstellen. Probeer dat ook eens uit, dan weet je helemaal zeker dat je met een gerust hart kunt gaan slapen: je werk in Ubuntu zal niet zomaar verloren gaan!

Hardwarecompatibiliteit