Kabinet: 'Politie en inlichtingsdiensten mogen 'zero days' gebruiken voor opsporing"
Het kabinet wil dat het mogelijk wordt om 'zero days' te gebruiken voor opsporings- en inlichtingendoeleinden. De politie en de AIVD moeten die kwetsbaarheden kunnen uitbuiten om in de computer van een verdachte te komen.
Dat schrijft het kabinet aan de Tweede Kamer. De brief wordt ondertekend door Klaas Dijkhoff van Veiligheid & Justitie, Plasterk van Binnenlandse Zaken, en Hennis-Plasschaert van Defensie.
De brief is een antwoord op vragen van de Kamerleden Astrid Oosenbrug (PvdA) en Kees Verhoeven (D66), en is een interpretatie van de Wet Computercriminaliteit III. Die is op dit moment in behandeling door de Tweede Kamer.
Zero days
Het kabinet zegt dat het mogelijk moet worden om 'zero days' te gebruiken om in de computers van verdachten te kijken.Zero days zijn kwetsbaarheden in software die nog niet bekend zijn bij de fabrikant, en die daarmee kunnen worden gebruikt om malafide code te injecten die onderdelen van een computersysteem kan afluisteren of overnemen.
In 'bepaalde gevallen' kan de politie zero days gebruiken voor opsporingen
Het kabinet stelt voorop dat 'veiligheid van computersystemen een voorwaarde zijn van een veilig internet', en dat het repareren van lekke software voor meer vertrouwen onder internetgebruikers zorgt. Toch wil het kabinet 'in bepaalde gevallen' criminelen kunnen vervolgen door zero-days in te zetten.
In het plan staat dat zowel opsporingsdiensten als de politie als inlichtingendiensten als de AIVD en de MIVD kwetsbaarheden mogen gebruiken om in te breken op de systemen van verdachten. Dat mag niet altijd: Inbreken mag alleen als er sprake is van 'een beperkt aantal ernstige strafbare feiten', en 'in het kader van de nationale veiligheid'.
Waarborgen
Iedere keer dat de politie een lek wil gebruiken, moet een onafhankelijke commissie afwegen of de beslissing geoorloofd is. In het geval van een politieonderzoek gaat de rechter-commisaris over zo'n beslissing, in het geval van inlichtingendiensten ziet de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) erop toe dat dat mag.
Bij het gebruiken van een zero day moet onder andere worden gekeken naar hoeveel gewone gebruikers de software heeft. Dat betekent dat lekken in bijvoorbeeld Windows zelf waarschijnlijk wel direct aan Microsoft worden doorgegeven.
Handelen in zero days
In de brief schrijft het kabinet ook dat het voornamelijk aan zero days wil komen door ze in te kopen, 'via internet'. Ook kunnen de politie en opsporingsdiensten zelf op zoek naar kwetsbaarheden.
Er is een levendige handel in zero days
De vraag blijft wat er moet gebeuren wanneer de politie zelf een kwetsbaarheid vindt. Veel grote techbedrijven hebben een responsible disclosure-beleid waarin staat hoe er moet worden omgegaan met gevonden kwetsbaarheden, bijvoorbeeld met een deadline waarop het lek gedicht moet zijn en een eventuele beloning voor de vinder. Als opsporingsdiensten zelf een lek vinden, wordt dat 'in beginsel' aangegeven bij het bedrijf.
Uitzonderingen
Er zijn echter uitzonderingen. Als de melding van een lek het onderzoek kan dwarsbomen, dan hoeft de politie dat niet bekend te maken. Bovendien hoeft dat ook niet als een systeem 'vrijwel alleen voor criminele doeleinden wordt gebruikt.'
Controversieel
Het kabinetsstandpunt is controversieel, omdat zero days worden gezien als 'achterdeur' waardoor niet alleen de politie maar ook andere criminelen of buitenlandse veiligheidsdiensten kunnen inbreken op systemen.
Dat staat haaks op het idee dat de overheid pleit voor een veilig internet, zegt onder andere digitale burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom. Ook Kees Verhoeven, het D66-Kamerlid dat eerder al vragen stelde over zero days, vindt dat het kabinet "naïef is", omdat het voorstel achterdeurtjes openzet in computers en smartphones.