Muziek wordt vaak gecomprimeerd om opslagruimte te beperken of om zonder al te veel kwaliteitsverlies op lagere bandbreedte te kunnen streamen. Hiervoor zijn verschillende audio-codecs ontwikkeld, met mp3 als een van de oudste en bekendste. Efficiënte opvolgers staan al klaar, zoals Ogg Vorbis, dat door Spotify wordt ingezet, en het verliesvrije flac. Hoe verhouden deze audio-codecs zich tot elkaar?

De bekendste vorm van audiocompressie is mp3 van Fraunhofer IIS. De audio-codec werd in de loop van de jaren negentig populair op internet en lange tijd beschermd door patenten. Het ontbreken van een patentvrije methode voor audiocompressie was de belangrijkste reden voor de ontwikkeling van Ogg Vorbis.

Daarbij is Ogg het containerformaat dat ook andere multimedia kan omvatten, en Vorbis de eigenlijke audio-codec. Het formaat wordt onderhouden door de Xiph.Org Foundation. Het is veel ‘jonger’ dan mp3 en werkt efficiënter. Er is met Opus inmiddels ook een veelgeprezen opvolger.

Digitale muziek is vrijwel altijd gecomprimeerd omdat het origineel voor veel toepassingen te groot is én omdat er gemakkelijk veel winst mee kan worden geboekt. Nemen we de cd als uitgangspunt, dan is een perfecte kopie (bijvoorbeeld met een programma als Exact Audio Copy) ongeveer 700 MB groot. Comprimeren kan zonder enig kwaliteitsverlies met een ‘lossless’ audio-codec zoals flac (Free Lossless Audio Codec), vergelijkbaar met het ‘zippen’ van bestanden. Dat brengt de omvang met zo’n 30 tot 50 procent terug.

Vaker wordt een ‘lossy’ audio-codec zoals mp3, aac, Ogg Vorbis of Opus gebruikt. Er is dan – afhankelijk van de kwaliteitsinstelling – wel een beetje kwaliteitsverlies, maar er is ook veel minder opslagruimte nodig én minder bandbreedte voor het streamen. Het wordt al snel een factor tien kleiner.

Frequenties

Even terug naar de basis van de cd. Er is, berekend op wat het menselijk oor kan horen, gekozen om met een frequentie van 44,1 kHz samples van 16 bit te nemen. Deze digitale voorstelling van het analoge signaal heet ook wel pulscodemodulatie (pcm). Zonder compressie vraagt een minuut zo’n 10 MB met voor streamen een bitrate van 1.400 kbit/s. Met compressie kan dit worden teruggebracht tot bijvoorbeeld 128 kbit/s en, bij een efficiënte audio-codec, meer dan acceptabel klinken.

Bij het moderne hi-res audio zijn die getallen overigens heel anders. Meestal wordt dan een bit-diepte van 24 bit genomen en samplefrequentie van 96 kHz of zelfs 192 kHz. Bij 96 kHz is per minuut al 35 MB ruimte nodig of 4.600 kbit/s en bij 192 kHz zelfs 9.200 kbit/s. Dat kan met audiocompressie uiteraard wel omlaag, maar het is bij hi-res audio juist gebruikelijk om dat niet te doen en een lossless audio-codec als flac te gebruiken.

©PXimport

Is hi-res audio zinvol of dure schijfvulling? Zuiver theoretisch is het overvloedig. Het dynamisch bereik – de marge tussen de stilste en luidste piek – is bij cd-kwaliteit (16 bit) al 96 dB en zelfs dat wordt zelden benut door te luid ‘afmixen’. De samplefrequentie bepaalt het frequentiebereik en hoeft ook niet hoger, omdat cd-kwaliteit het hele spectrum van 20 Hz tot 20 kHz al afvangt. Meer kan het menselijk oor niet waarnemen en kunnen ook de beste luidsprekers niet (zuiver) weergeven.

Weliswaar wordt hi-res audio vaak wel als beter ervaren, maar dat komt dan door bijvoorbeeld een betere productiekwaliteit. De oprichter van Ogg Vorbis, Christopher Montgomery (roepnaam Monty), haalt hi-res audio in een uitgebreide blog onderuit en stelt zelfs dat het vervelende neveneffecten in het geluid kan hebben. Er zijn uiteraard verschillende meningen.

Bitrates

De bitrate die voor ‘cd-kwaliteit’ nodig is, verschilt sterk per audio-codec. Bij mp3 ga je al snel naar 320 kbit/s, terwijl bij modernere audio-codecs als aac en Ogg Vorbis 192 of 256 kbit/s al kan volstaan. Dat komt omdat audio-codecs steeds worden verbeterd en dus efficiënter zijn; daar werken al decennialang honderden wetenschappers aan. De achterliggende algoritmen zijn zeer complex.

De basis is psycho-akoestiek, de wetenschap hoe hersenen geluiden begrijpen. Er worden bijvoorbeeld hoge frequenties weggehaald die we toch niet waarnemen; bij mp3 wordt zelfs weinig boven de 16 kHz bewaard. Dat geldt ook voor snelle overgangen of een zacht geluid dat vrijwel tegelijk met een hard geluid optreedt. Verder wordt gezocht naar herhalende patronen, zoals stiltes. Door de complexiteit zijn patenten en licenties vrij gangbaar voor audio-codecs.

Bij Ogg Vorbis kan in theorie wel een constante bitrate worden gekozen, maar dat is niet gebruikelijk en wordt ook ontmoedigt. Doorgaans wordt juist voor een constante kwaliteit gekozen. Hierbij zijn er elf kwaliteitsniveaus, variërend van -1 tot 10. De bitrate is niet constant en hangt onder meer af van de complexiteit van de muziek. Bij benadering komt niveau 0 ongeveer overeen met 64 kbit/s, niveau 5 met ongeveer 160 kbit/s en niveau 10 levert omstreeks 500 kbit/s. Het niveau 5 benadert cd-kwaliteit, bij niveau 6 is het verschil met een originele cd al vrijwel niet meer hoorbaar.

©PXimport

Voordelen en nadelen van Ogg Vorbis

Heel nuttig is dat in Ogg Vorbis ook tags worden ondersteund, vergelijkbaar met id3-tags bij mp3, maar nog flexibeler. Ook kan een bestand niet alleen een linker- en rechterkanaal dragen voor stereogeluid, maar tot 255 aparte kanalen – handig voor surround-geluid of meerdere taalsporen. Bovendien werkt Ogg Vorbis met samplefrequenties van 8 kHz tot maar liefst 192 kHz.

In potentie ondersteunt de audio-codec ook het zogenaamde ‘bitrate peeling’, waarmee een reeds gecomprimeerd audiobestand kan worden geconverteerd naar (of gestreamd op) een lagere kwaliteit. Het heeft dan dezelfde kwaliteit als wanneer het direct in die kwaliteit zou worden gecomprimeerd.

Ondanks de vele voordelen, zoals het ontbreken van patenten en licentiekosten, een goed gedocumenteerd bestandsformaat er opensource-bibliotheken, lijkt het niet zo gangbaar als bijvoorbeeld mp3 en aac. Toch wordt het ongemerkt vaak gebruikt. Bijvoorbeeld in games voor audio of chat, door Spotify voor haar streamingdienst en door TomTom voor spraakcommando’s.

Een nadeel is de matige ondersteuning in software en hardware. Daarom is in de podcastwereld mp3 nog steeds het meest gebruikt, met aac als beoogde opvolger. Het zou zelfs kunnen dat mp3, nu de patenten zijn verlopen (de laatste in april 2017), weer terrein gaat winnen, al heeft de Xiph.Org Foundation met het zeer efficiënte Opus vermoedelijk wel weer een sterke troef in handen.

Motorola draait al een aantal jaartjes mee in de smartphonemarkt en komt jaarlijks met een mooie reeks smartphones. In 2024 zijn bijvoorbeeld de g85, edge 50 fusion en edge 50 ultra uitgebracht. Wat kun je van deze telefoons verwachten?

Als je op zoek bent naar een nieuwe telefoon, wordt het je tegenwoordig niet makkelijk gemaakt. Er is enorm veel keuze, maar de voorkeur gaat vaak uit naar een gerenommeerd merk dat al een aantal jaar mooie toestellen maakt, geschikt voor elk budget. Motorola bijvoorbeeld: dit bedrijf was een van de grondleggers van draadloze en mobiele communicatie en maakt al sinds de jaren '70 mobiele telefoons. Natuurlijk andere dan we nu gewend zijn, maar het laat zien dat Motorola een rijke historie kent.

Interessante Android-toestellen

Motorola staat uiteraard niet stil en heeft onlangs drie interessante Android-toestellen uitgebracht, geschikt voor elk budget en ieder soort gebruiker. Deze toestellen zijn voorzien van de laatste versie van Android en krijgen – zoals we dat gelukkig steeds vaker zien – voor een langere periode beveiligingsupdates, tot in ieder geval 4 jaar lang voor de hier besproken telefoons. Maar over welke drie telefoons hebben we het dan? Nou, lees hieronder snel verder, want we bespreken ze even individueel.

Motorola moto g85: krachtige middenklasser

De term instapmodel gebruiken we liever niet voor de moto g85, want dat doet hem zeker tekort. Want wat krijg je? Een smartphone met een 6,67-inch P-OLED-scherm voorzien van Gorilla Glass 5.5 en een snelle 8-core Qualcomm Snapdragon 6s Gen3-processor. Het scherm biedt een resolutie van 2400x1080, een beeldverhouding van 20:9. Het scherm is geheel randloos, en heeft een achterkant die naadloos overloopt in afgeronde randen en verfijnde afwerkingen.

©Motorola

Deze telefoon heeft een geheugenconfiguratie van 12GB, de opslag is ingebouwd 256GB en uitbreidbaar tot 1TB. Ook handig is de RAM-boost-functie: hiermee kan het standaard geheugen virtueel worden uitgebreid tot 24GB. Hierbij wordt op de opslag een extra deel vrijgemaakt voor het extra geheugen, waardoor je nooit bang hoeft te zijn dat het toestel traag wordt. Dankzij de accucapaciteit van 5.000 mAh kun je de hele dag met het toestel werken, mits de taken niet al te zwaar zijn. De telefoon is geschikt voor twee simkaarten: een fysieke sim en één virtuele e-sim. Mooie foto's maak je dankzij de 50 megapixelcamera met Quad-Pixel-technologie en Macro Vision.

©Motorola

Uiteraard is filmen ook geen probleem, dat kan tot 30 frames per seconde op full-hd-resolutie. 4K-video wordt echter niet ondersteund. Selfies maken doe je met de 32MP-camera aan de voorzijde van je toestel, die onder meer ook dual capture ondersteunt (zowel de camera aan de voorzijde als achterzijde tegelijk gebruiken), AI-functies biedt voor het maken van de selfie met de perfecte glimlach en een selfievideo-spiegel heeft, zodat de foto's en video's niet meer in spiegelbeeld worden gemaakt. 

Motorola edge 50 fusion: de perfecte mix

De term fusion is meer dan ooit van toepassing op deze mooie edge 50 fusion, want het is een betaalbaar toestel met uitstekende functies. Het beste van beide werelden dus. Dat zien we al gelijk aan de snelle Qualcomm Snapdragon 7s Gen2-processor, de 512GB opslagcapaciteit, het vlotte 12GB LPDDRX-werkgeheugen en het 6,7inch randloze P-OLED-scherm. Natuurlijk heeft deze telefoon ook Gorilla Glass versie 5.5 en is hij stof- en waterdicht tot IP68. Erg fijn is dat je met deze telefoons 4K-video's kunt opnemen met 30 frames per seconde en dat werkt zowel voor camera aan de achterzijde als aan de voorzijde. De accucapaciteit van deze fusion 50 is gelijk aan die van de moto g85, maar dankzij een extra sterke 68 watt-oplader is de telefoon binnen 30 minuten tot 80 procent opgeladen.

©Motorola

Met een volle accu kun je het met deze telefoon ruim een dag uithouden. Voor het opnemen van geluid beschikt de edge 50 fusion over twee microfoons, zodat zowel selfievideo's als video's opgenomen via de camera aan de achterzijde van goed geluid zijn voorzien. Qua geluid zit het sowieso goed op deze telefoon, want hij heeft een stereoluidspreker die is voorzien van Dolby Atmos voor het mooiste, volste geluid. Gebruik je liever oordopjes, dan kun je alleen een usb-c-koptelefoon of Bluetooth-oortjes aansluiten; vanwege de waterdichtheid heeft dit toestel vanzelfsprekend geen koptelefoonaansluiting.

©Motorola

De My UX-schil van Motorola die over Android heen ligt, biedt verschillende handige bedieningsfuncties, zoals snel ontgrendelen door de telefoon op te tillen of juist op niet storen te zetten door de telefoon ondersteboven te leggen.

Top of the bill: Motorola edge 50 ultra

Ga je voor het beste dat Motorola te bieden heeft, dan kies je voor deze edge 50 ultra. Dit top-of-de-range-toestel heeft een schappelijke prijs, maar biedt daarvoor wel een flinke bundel aan vlotte hardware. Zo beginnen we bij de processor: hier heeft Motorola gekozen voor een (nog) snellere Qualcomm Snapdragon 8s Gen3-processor, dus weer een stukje vlotter dan de andere hier besproken toestellen.

©Motorola

Wat opvalt is dat deze telefoon dan weer een kleinere accucapaciteit heeft (4.500 in plaats van 5.000 mAh) maar de gebruiksduur van 30 uur video afspelen is gelijk aan de andere hier besproken modellen. De edge 50 ultra heeft als extra voordeel dat je je accu razendsnel oplaadt, want het ondersteunt tot 125 watt laden, waardoor je accu binnen 30 minuten helemaal vol zit. Deze telefoon kan ook draadloos worden opgeladen, maar dan met een vermogen van 50 watt. Uitbreiden van de opslag kan bij deze telefoon niet, maar standaard is de Motorola edge 50 ultra voorzien van 1TB opslag, zodat je meteen al voldoende ruimte hebt voor al je apps, documenten en foto's en video's. Kijken we naar het scherm bij dit toestel, dan krijg je een 6,7inch-shcerm, met een (iets afwijkende) resolutie van 2712x1220.

©Motorola

Opvallend is wel dat het scherm hierdoor juist een hogere pixeldichtheid heeft van 446 pixels per inch, waardoor je een mooi en scherp beeld krijgt. Het scherm ontgrendel je naar keuze met een pincode, vingerscan of irisscan. Kijken we naar de camera op deze telefoon, dan zien we dat ook Motorola gebruik maakt van de mogelijkheden van AI: hiermee worden al je foto's optimaal geanalyseerd en verbeterd.

Software met moto AI rekent bijvoorbeeld uit hoe snel je beweegt en past daar, voor het beste resultaat, dynamisch het niveau van de stabilisatie op aan. Je krijgt hierdoor onder meer betere en soepel uitziende video's. Ook bijzonder: De Motorola edge 50 ultra is 's wereld eerste smartphone met een 'Pantone Validated'-camera en -scherm. Hierdoor worden de pantone kleuren van menselijke huidtinten veel beter en natuurgetrouw weergegeven.

Black Friday komt er weer aan: op 29 november kun je weer overal terecht voor de beste kortingen. Dat Black Friday ook in Nederland leeft, blijkt uit onderzoek van Overstappen.nl. Een groot deel van de jongeren die op zoek zijn naar een product wacht met aanschaf tot Black Friday.

Black Friday is weer in aantocht en dat betekent aantrekkelijke kortingen op alles van kleding en cosmetica tot elektronica en zelfs internetabonnementen. Maar wie profiteert het meest van dit koopjesfestijn? Uit onderzoek van vergelijkingssite Overstappen.nl blijkt dat vooral jongeren tussen de 18 en 34 jaar slim wachten op Black Friday om hun slag te slaan.

Lees ook: Zo vind je snel de beste Black Friday-deals

58% van jongeren stelt aankopen uit

Geduld is een schone zaak, zeker als het op Black Friday aankomt. Maar liefst 58% van de 18- tot 34-jarigen houdt de hand op de knip tot de kortingen losbarsten 1. Ter vergelijking: slechts 12% van de 55-plussers en 32% van de 35- tot 54-jarigen wacht op Black Friday. Hoe jonger, hoe meer geduld om te wachten op die felbegeerde koopjes, zo blijkt.

Elektronica en mode populairst

Waar geven al die jongeren hun zuurverdiende centen aan uit tijdens Black Friday? Elektronica en mode zijn veruit het populairst, samen goed voor bijna de helft van alle bestedingen. Ook huishoudelijke apparaten doen het goed met een aandeel van 20%. Opvallend genoeg is de categorie meubels met slechts 5% van de aankopen het minst in trek.

Niet meer alleen fysieke producten

Black Friday is allang niet meer alleen voor fysieke producten. Steeds meer internetproviders bieden aantrekkelijke kortingen en welkomstcadeaus aan tijdens deze periode. "De verwachting is dan ook dat veel mensen dit jaar opnieuw tijdens Black Friday zullen overstappen," aldus telecomexpert Jean-Paul Würsten van Overstappen.nl.