Als het gaat om soundbars, speakers en AV-receivers wordt vaak gesproken over ‘surroundgeluid’. Maar wat betekent ‘surround’ nou precies?

De kans is groot dat je weet wat stereo is. Ook wel logisch, want bijna alle muziek wordt in twee kanalen – links en rechts – afgespeeld. Lang geleden had je maar één kanaal (mono), maar door de stap naar twee speakers werd het mogelijk om een lied levensechter te laten klinken. De zanger in het midden, de gitarist rechts, drummer links… Je muziek lijkt daardoor meer op een luisterervaring alsof je in een concertzaal staat. 

Surroundgeluid kun je zien als de volgende stap. Er worden nog meer kanalen gebruikt om geluid uit meerdere richtingen te laten komen. Niet alleen van links en rechts vóór je, maar ook achter je en zelfs hoog boven het hoofd.

In tegenstelling tot stereo werd surroundgeluid oorspronkelijk niet voor muziek ontworpen, maar als ondersteuning bij films. Het moet ervoor zorgen dat de actie op het scherm wordt aangevuld met geluidseffecten en muziek die passen bij wat je ziet. Zie je op het scherm dat een helikopter over de camera het beeld invliegt, dan hoor je ook rotorgeluiden van achter je komen en naar de voorkant bewegen. Omdat dit zo goed werkt om je onder te dompelen in een verhaal, is surroundgeluid ook belangrijk geworden bij gaming.

Bij surroundgeluid zit je dus niet virtueel naar muzikanten op een podium te kijken, maar word je midden in de actie geplaatst. Daarvoor worden in bioscopen soms 64 of meer speakers gebruikt. Thuis kan dat natuurlijk niet, al zijn er mensen die hun woning ombouwen tot thuisbioscoop en een hele berg aparte luidsprekers voor inzetten. Maar niet iedereen vindt dat handig. En het is uiteraard een dure grap.

Een soundbar biedt een betaalbaar alternatief. Die verspreidt ook geluid via verschillende kanalen en speakers, maar alles zit in een grote kast die je bij de tv plaatst. Slimme soft- en hardware zorgen ervoor dat de verschillende geluiden correct door de ruimte bewegen. 

Surroundformaten

De technologie om surroundgeluid af te spelen bestaat al even. Er zijn dan ook al heel wat technieken de revue gepasseerd – meer dan we hier kunnen opsommen. De belangrijkste om te kennen zijn de formaten van Dolby en DTS, twee Amerikaanse firma’s die al decennia surroundtechnologie leveren aan bioscopen en voor thuis. Zo’n formaat zegt vooral hoeveel kanalen er worden gebruikt om je te omhullen. 

Dat wordt op een heel eigen manier uitgedrukt. Je ziet bij soundbars bijvoorbeeld ‘5.1’, wat wil zeggen vijf kanalen rondom plus één zogenaamd LFE-kanaal dat je afspeelt op een subwoofer. LFE staat voor Low Frequency Effects – de diepe, machtige bastonen die bijvoorbeeld een explosie zo impactvol laten klinken. Die vijf kanalen zijn dan links-rechts-center-linksachter-rechtsachter. Wat is een center? Een center- of middenkanaal staat dan weer net onder de tv of zelfs achter het (projectie)scherm. Hieruit komt het merendeel van de spraak.

De allernieuwste formaten zijn Dolby Atmos en DTS:X. Dit zijn echte 3D-formaten die naast speakers om je heen ook luidsprekers aan het plafond gebruiken om een 3D-geluidsbubbel te creëren. Van die twee is vooral Dolby Atmos veelgebruikt. Bij deze formaten zie je een label als ‘5.1.4’. Dat is dus vijf kanalen rondom, één kanaal met lage tonen en vier speakers aan het plafond.

©Yamaha

Er zijn ook oudere formaten die nog gebruikt worden, onder meer bij streamingdiensten. Dolby Digital Plus bijvoorbeeld, met 5.1. Kan je soundbar Dolby Atmos afspelen, dan kan het ook automatisch die oudere Dolby-formaten aan. De DTS-formaten worden steeds minder vaak ondersteunt. Dat is met name lastig als je nog graag dvd’s of Blu-rays bekijkt. Die schijven kwamen immers vaak met een DTS of DTS-HD MA-soundtrack. Op sommige nieuwe soundbars komt er bij deze discs geen geluid of alleen stereo uit.

Waar vind je surroundgeluid?

Surroundgeluid vinden is makkelijker dan ooit. Dvd’s, Blu-rays en Ultra HD Blu-ray-schijven zijn de traditionele dragers voor filmfanaten. Die discs komen bijna altijd met een of andere vorm van surroundgeluid. Maar tegenwoordig kijken de meeste mensen naar films via streamingdiensten als Netflix en Disney+.

©TCL

Het fijne is dat die diensten heel overtuigd surroundgeluid aanbieden, bij films en bij de meeste series. Streamingdiensten pakken het slim aan. Naargelang welke soundbar of ander audiotoestel aan je tv hangt, zullen diensten automatisch stereo, Dolby Digital Plus of Dolby Atmos doorsturen. Je hoeft zelf dus niets te kiezen of in te stellen.

Ook games die je speelt op een Xbox of PlayStation komen met surroundgeluid. Je moet misschien wel eerst in de instellingen van de console aangeven dat je graag surroundgeluid wilt horen. Daarna krijgt je soundbar het automatisch aangeleverd. 

Ook voor muziek!

Soundbars worden vaak gebruikt om naar muziek te luisteren. Stream je bijvoorbeeld via Chromecast of AirPlay, dan luister je in stereo. Er is echter steeds meer muziek in surround luisterbaar. Er wordt gepoogd om zo een concertzaalervaring te bieden of een track interessant te maken door geluidseffecten van verschillende kanten te laten komen. Een nieuwe trend is het aanbieden van muziek in Dolby Atmos-formaat. Je vindt die optie inmiddels bij verschillende diensten, zoals Apple Music, Amazon of Tidal.

Zorgen dat je gekozen muziek ook echt in surround wordt afgespeeld, is iets moeilijker. Het makkelijkst gaat het via soundbars met hun eigen apps, zoals bij Sonos. Veel muziekdiensten bieden echter ook een app voor smart-tv’s. Speel je muziek via de app op het grote scherm, dan wordt er ook Dolby Atmos-geluid doorgestuurd. Een andere optie is de muziekdienst gebruiken via een app op een mediaspeler (zoals een Apple TV of Nvidia Shield) of een gameconsole.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Zoek je een kleine printer die je makkelijk in een kast of op het hoekje van je bureau kwijt kunt? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

HP Deskjet 4120e

Enkele webshops verkopen de HP Deskjet 4120e momenteel voor een prikkie. Ondanks de nogal lage aanschafprijs kun je met dit all-in-one-model printen, scannen en kopiëren. Verrassend genoeg ondersteunt het apparaat automatische documentinvoer. Met deze functie scan of kopieer je in rap tempo een stapeltje A4'tjes. Plaat hiervoor maximaal 35 vellen in de houder bovenop de behuizing. De maximale printresolutie bedraagt 4800 × 1200 dpi.

Met behulp van de HP Smart-app op je smartphone krijg je de Deskjet 4120e snel aan de praat. Je verbindt de printer met het draadloze thuisnetwerk, waarna je vanaf elke pc, laptop, smartphone en tablet kunt afdrukken. Voor mobiel gebruik is de ondersteuning voor AirPrint en Mopria gunstig. Hierdoor herkennen de mobiele besturingssystemen iOS, iPadOS en Android de printer direct in je netwerk. Overigens verbind je de Deskjet 4120e ook gewoon via een usb-kabel met een computer. Bovendien is er een bluetooth-ontvanger ingebouwd. In deze printer gaan twee cartridges.

Epson Expression Home XP-3205

De bescheiden behuizing van de prijsvriendelijke Epson Expression Home XP-3205 meet slechts 37,5 × 17 × 30 centimeter. Hierdoor kun je hem makkelijk in een kast kwijt. Ondanks de geringe omvang kan deze all-in-one-printer automatisch dubbelzijdig afdrukken. Het handmatig omdraaien van A4'tjes is dus verleden tijd. Hoewel je voor de Expression Home XP-3205 beslist niet de hoofdprijs betaalt, heeft het afdruksysteem plek voor vier cartridges. Als er een kleur op is, hoef je dus alleen het bewuste inktpatroon te vervangen. Vergeleken met een driekleuren-cartridge verspil je zo minder inkt.

Je verbindt de printer eenvoudig met wifi, zodat je vanaf meerdere apparaten kunt afdrukken. De behuizing heeft ook een usb-poort voor een rechtstreekse verbinding met een computer. Een pluspunt is de respectabele printresolutie van 5760 × 1440 dpi. Dit model leent zich dan ook prima voor het afdrukken van fraaie foto's. De voorzijde is voorzien van een klein display en enkele druktoetsen. Je kunt voor de bediening ook de bijbehorende software op een computer of de Epson Smart Panel-app op een smartphone installeren.

Canon Pixma TS5150

Deze all-in-one-printer van Canon is nog geen vijftien centimeter hoog. Verder is de behuizing 42,5 centimeter breed en 31,5 centimeter diep. Lekker compact dus! Wie geregeld lange documenten uitprint, kan de functie automatisch dubbelzijdig afdrukken ongetwijfeld waarderen. Dat scheelt flink wat papier. De Pixma TS5150 heeft twee lades die allebei goed zijn voor een capaciteit van honderd A4'tjes. Je plaatst in de achterste lade als alternatief twintig fotovellen. Een pluspunt is dat je kiekjes op een formaat van 10 × 15, 13 × 13 en 13 × 18 centimeter zonder witrand kunt afdrukken.

Zodra je de twee bijgesloten cartridges in de behuizing hebt geplaatst, print je op een maximale resolutie van 4800 × 1200 dpi. Daarnaast kun je met dit apparaat ook scannen en kopiëren. Het voorpaneel heeft voor een printer in deze prijsklasse een relatief groot display. Hierop lees je onder meer de geschatte inktniveaus af. Op het gebied van connectiviteit bevat de Pixma TS5150 een wifi-adapter en usb-uitgang. Onder de productnaam Pixma TS5151 is de printer eventueel ook in een wit jasje te koop.

Lees ook: Mobiel printen vanaf je smartphone of tablet: zo werkt het

Epson EcoTank ET-2871

Wil je een compacte printer met lage inktkosten, dan is de Epson EcoTank ET-2871 een aantrekkelijke optie. In plaats van cartridges heeft dit model vier navulbare inktreservoirs. Zodra er een kleur op is, vul je die met een speciaal flesje bij. Volgens de fabrikant is de meegeleverde flessenset goed voor een opbrengst van duizenden pagina's. Je print met de EcoTank ET-2871 dus tegen lage kosten eigen foto's. Op vellen van 10 × 15 centimeter gebeurt dat ook nog eens zonder lelijke witranden. Dankzij een behoorlijke resolutie van 5760 × 1440 dpi ogen de kiekjes scherp.

Ten opzichte van een kleine inkjetprinter met cartridges is de behuizing van dit exemplaar iets groter, namelijk 37,5 × 17,9 × 34,7 centimeter. Als je de EcoTank ET-2871 met wifi verbindt, druk je meteen vanaf Apple-apparaten af. Er is namelijk ondersteuning voor AirPrint ingebakken. Voor andere apparaten installeer je een app of programma van Epson. De voorzijde heeft een klein display en een paar druktoetsen. Je voert hierop onder meer verschillende onderhoudstaken uit.

Brother HL-L2400DWE

Wanneer je voornamelijk documenten uitprint, kun je deze scherp geprijsde laserprinter overwegen. Het formaat van 35,6 × 18,3 × 36 centimeter is voor een laserprinter erg bescheiden. Bedenk wel dat je met de Brother HL-L2400DWE alleen in zwart-wit kunt afdrukken. Vergeleken met een reguliere inkjetprinter zijn de verbruikskosten een stuk lager. De benodigde toner is inbegrepen. Een pluspunt is de ruime papierlade voor maximaal 250 A4'tjes.

De HL-L2400DWE heeft een nogal hoge afdruksnelheid van zo'n dertig pagina's per minuut. Verder kan het apparaat ook automatisch dubbelzijdig afdrukken, zodat je papier bespaart. In de behuizing zit een wifi-adapter, zodat je vanaf computers en mobiele apparaten afdruktaken kunt starten. Voor een rechtstreekse verbinding met een pc of laptop  gebruik je als alternatief de usb-poort.

Sinds de introductie van de eerste e-readers zijn de schermen wel flink verbeterd, maar bleef één eigenschap hetzelfde: je kon alleen in grijstinten lezen. Inmiddels zijn er een aantal e-readers met een kleurenscherm te koop, zoals deze Boox Color Go 7. Hoe bevalt lezen in kleur?

De Boox Color Go 7 maakt een goede eerste indruk. De e-reader is lekker licht, maar voelt wel stevig aan. De achterkant is voorzien van een ruwe afwerking waardoor je de e-reader goed kunt vasthouden. Om het scherm te beschermen, zouden we je wel aanraden om een hoesje te gebruiken. Het optionele hoesje is uitstekend ontworpen en maakt gebruik van magnetisme voor de bevestiging.

©Jeroen Boer - ID.nl

De Boox Color Go 7 valt op door het kleurenscherm.

Op de zijkant vind je een usb-c-poort die wordt gebruikt voor laden en het aansluiten op de computer. Ook vind je op de zijkant een kaartslot voor een microSD-kaartje. De Boox draait op een Snapdragon 680-processor. Deze chip is bedoeld voor budgetsmartphones, maar is voor e-readerbegrippen behoorlijk krachtig. De e-reader is dan ook vlot in gebruik en opent apps snel genoeg.

©Jeroen Boer - ID.nl

Op de zijkant vind je een usb-c-poort en het SD-kaartslot.

Boox heeft de Color Go 7 zoals vrijwel iedere moderne e-reader voorzien van een aanraakscherm dat prima werkt. Daarnaast zijn er twee bladerknoppen in de schermrand verwerkt. Dat vinden we erg prettig, maar het zou nog fijner zijn als het geheel wat groter was uitgevoerd. De knoppen zijn nu relatief klein en zitten dicht bij elkaar. Je hebt geen account nodig om het apparaat in gebruik te nemen. Je kunt wel een ONYX-account aanmaken voor bijvoorbeeld Boox' cloudopslag. Om alle mogelijkheden van Android te gebruiken, moet je in Android wel inloggen met je Google-account.

©Jeroen Boer - ID.nl

De achterkant is voorzien van een ruwe afwerking.

E-ink met kleur

De Boox Color Go 7 maakt gebruik van E Inks Kaleido-scherm dat een regulier e-ink-scherm combineert met een kleurenfilter waardoor het scherm 4096 kleuren toont. Het grote voordeel hiervan is een kleurenscherm met de sterke punten van een e-ink-scherm. Toch heeft de kleurenvariant wat nadelen ten opzichte van een normaal e-ink-scherm. Zo zie je als je goed kijkt de kleurlagen altijd zitten in de vorm van een heel licht patroon over het beeld heen, ook wel een 'screendoor-effect' genoemd. Daardoor is het scherm wat donkerder dan een normaal e-ink-scherm, ook als je gewoon in zwart-wit leest. Je kunt op zich prima een boek lezen, maar een normale e-reader oogt beter. Je kunt veel van die nadelen wegnemen door de achtergrondverlichting in te schakelen; daarmee wordt het contrast beter. De verlichting is net als op andere duurdere e-readers instelbaar qua kleurtemperatuur zodat je het scherm 's avonds geler kunt maken.

©Jeroen Boer - ID.nl

Over het beeld zie je een patroon. Klik voor een grotere afbeelding, waarop dat nog beter te zien is.

Het scherm kan slechts 4096 kleuren tonen en die kleuren zijn flets vergeleken met een normaal scherm. Het geeft een beetje een retro futuristisch gevoel. In boeken met veel illustraties geeft het wel echt een meerwaarde. Normale stripboeken zijn, afhankelijk van het kleurgebruik, soms niet echt lekker te lezen en worden al snel priegelig zonder in te zoomen. In de instellingen kun je in E-Ink Centrum de manier waarop het scherm het beeld opbouwt veranderen, waardoor de kleuren in sommige apps echt veel beter worden. We raden je aan om per app te proberen welke instelling het fijnste beeld geeft.

©Jeroen Boer - ID.nl

Het kleurenscherm heeft vooral een toegevoegde waarde bij boeken met illustraties.

Beveiligde boeken

In het menu vind je een boekwinkel, maar daar moet je je niet teveel van voorstellen. Het gaat om gratis oude rechtenvrije boeken die je op diverse plekken kunt downloaden. Boox heeft dus geen boekwinkel waar je de huidige bestsellers kunt kopen. De Boox ondersteunt epub en werd op onze pc keurig herkend door Calibre. Je kunt epubs en veel andere formaten dus zonder problemen lezen en de ingebouwde leesapp is uitstekend. De Boox kan alleen niet omgaan met Adobe DRM dat soms nog door boekwinkels wordt gebruikt. Daar moet je dus goed op letten als je een boek aanschaft.

Er is echter een andere manier om beveiligde boeken te lezen: door het installeren van extra leesapps. De Boox draait op Android en is voorzien van de Google Play Store. Niet iedere Android-app is even geschikt voor een e-ink-scherm, maar voor leesapps is het apparaat perfect. Zo hebben we zelf een collectie Kindle-boeken die prima te lezen zijn na het installeren van de Kindle-apps. Door in die app de animaties uit te schakelen en de optie 'Volumeknoppen voor bladeren' in te schakelen, kun je Kindle-boeken comfortabel lezen.

©Jeroen Boer - ID.nl

De e-reader bevat de Google Play Store.

Andere Android-apps

Je vind vrijwel alle Android-apps in de Play Store, maar niet alles werkt goed met een e-ink-scherm. Sommige lichtere UI-elementen in Android-apps zijn bijvoorbeeld niet goed te zien. Voor video's in bijvoorbeeld YouTube is het scherm uiteraard niet echt geschikt, al viel het ons mee hoe vloeiend de beelden getoond worden. Het is echt het gebrek aan kleuren dat video niet goed bruikbaar maakt. Boox heeft de Color Go 7 van een luidspreker voorzien, dus er komt gewoon geluid uit als je een video kijkt. Die speaker is natuurlijk meer bedoeld voor het luisteren naar luisterboeken. Het aansluiten van een hoofdtelefoon kun je via bluetooth doen. We konden zelfs een bluetoothmuis en toetsenbord koppelen, dus Boox heeft Android behoorlijk open gehouden.

Conclusie

E-readers met kleur zijn een interessante ontwikkeling, maar de Boox Color Go 7 is het helaas nog niet overtuigend genoeg om zonder meer aan te raden als e-reader voor iedereen. Het is wel een interessante keuze voor wie een veelzijdige e-reader zoekt en kleur belangrijk vindt. Hoewel het scherm niet perfect is, maken de snelheid, app-ondersteuning en flexibiliteit het apparaat geschikt voor gebruikers die meer willen dan alleen in zwart-wit lezen. Wie echter vooral geïnteresseerd is in normale leesboeken, kan beter kiezen voor een e-reader met een normaal e-ink-scherm met een hoger contrast. Die modellen bieden voor normale boeken een beter beeld en zijn een stuk goedkoper.