ID.nl logo
Wat is surroundgeluid?
Huis

Wat is surroundgeluid?

Als het gaat om soundbars, speakers en AV-receivers wordt vaak gesproken over ‘surroundgeluid’. Maar wat betekent ‘surround’ nou precies?

Iedereen heeft het altijd over surroundgeluid. Maar wat is surround precies en kun je ermee? Dat leggen we hier uit.

  • Wat is surround?
  • Formaten: Dolby, DTS en anderen
  • De nieuwste surroundformaten
  • Waar vind je surroundgeluid?
  • Ook voor muziek?

De kans is groot dat je weet wat stereo is. Ook wel logisch, want bijna alle muziek wordt in twee kanalen – links en rechts – afgespeeld. Lang geleden had je maar één kanaal (mono), maar door de stap naar twee speakers werd het mogelijk om een lied levensechter te laten klinken. De zanger in het midden, de gitarist rechts, drummer links… Je muziek lijkt daardoor meer op een luisterervaring alsof je in een concertzaal staat. 

Surroundgeluid kun je zien als de volgende stap. Er worden nog meer kanalen gebruikt om geluid uit meerdere richtingen te laten komen. Niet alleen van links en rechts vóór je, maar ook achter je en zelfs hoog boven het hoofd.

Heb je nog geen soundbar?

Trakteer jezelf dan nú op een geweldige geluidservaring!

In tegenstelling tot stereo werd surroundgeluid oorspronkelijk niet voor muziek ontworpen, maar als ondersteuning bij films. Het moet ervoor zorgen dat de actie op het scherm wordt aangevuld met geluidseffecten en muziek die passen bij wat je ziet. Zie je op het scherm dat een helikopter over de camera het beeld invliegt, dan hoor je ook rotorgeluiden van achter je komen en naar de voorkant bewegen. Omdat dit zo goed werkt om je onder te dompelen in een verhaal, is surroundgeluid ook belangrijk geworden bij gaming.

Bij surroundgeluid zit je dus niet virtueel naar muzikanten op een podium te kijken, maar word je midden in de actie geplaatst. Daarvoor worden in bioscopen soms 64 of meer speakers gebruikt. Thuis kan dat natuurlijk niet, al zijn er mensen die hun woning ombouwen tot thuisbioscoop en een hele berg aparte luidsprekers voor inzetten. Maar niet iedereen vindt dat handig. En het is uiteraard een dure grap.

Een soundbar biedt een betaalbaar alternatief. Die verspreidt ook geluid via verschillende kanalen en speakers, maar alles zit in een grote kast die je bij de tv plaatst. Slimme soft- en hardware zorgen ervoor dat de verschillende geluiden correct door de ruimte bewegen. 

Surroundformaten

De technologie om surroundgeluid af te spelen bestaat al even. Er zijn dan ook al heel wat technieken de revue gepasseerd – meer dan we hier kunnen opsommen. De belangrijkste om te kennen zijn de formaten van Dolby en DTS, twee Amerikaanse firma’s die al decennia surroundtechnologie leveren aan bioscopen en voor thuis. Zo’n formaat zegt vooral hoeveel kanalen er worden gebruikt om je te omhullen. 

Dat wordt op een heel eigen manier uitgedrukt. Je ziet bij soundbars bijvoorbeeld ‘5.1’, wat wil zeggen vijf kanalen rondom plus één zogenaamd LFE-kanaal dat je afspeelt op een subwoofer. LFE staat voor Low Frequency Effects – de diepe, machtige bastonen die bijvoorbeeld een explosie zo impactvol laten klinken. Die vijf kanalen zijn dan links-rechts-center-linksachter-rechtsachter. Wat is een center? Een center- of middenkanaal staat dan weer net onder de tv of zelfs achter het (projectie)scherm. Hieruit komt het merendeel van de spraak.

Klinkt het allemaal complex? Dat hoeft niet. Als consument zie je vooral een sticker op de doos, die aangeeft dat een bepaalde soundbar een bepaald formaat ondersteunt.

De allernieuwste formaten zijn Dolby Atmos en DTS:X. Dit zijn echte 3D-formaten die naast speakers om je heen ook luidsprekers aan het plafond gebruiken om een 3D-geluidsbubbel te creëren. Van die twee is vooral Dolby Atmos veelgebruikt. Bij deze formaten zie je een label als ‘5.1.4’. Dat is dus vijf kanalen rondom, één kanaal met lage tonen en vier speakers aan het plafond.

©Yamaha

Er zijn ook oudere formaten die nog gebruikt worden, onder meer bij streamingdiensten. Dolby Digital Plus bijvoorbeeld, met 5.1. Kan je soundbar Dolby Atmos afspelen, dan kan het ook automatisch die oudere Dolby-formaten aan. De DTS-formaten worden steeds minder vaak ondersteunt. Dat is met name lastig als je nog graag dvd’s of Blu-rays bekijkt. Die schijven kwamen immers vaak met een DTS of DTS-HD MA-soundtrack. Op sommige nieuwe soundbars komt er bij deze discs geen geluid of alleen stereo uit.

DTS wordt ook wel gebruikt door sommige games. Wil je zeker zijn dat je soundbar alles afspeelt, dan kun je het best eentje kiezen die ook DTS:X ondersteunt.

Waar vind je surroundgeluid?

Surroundgeluid vinden is makkelijker dan ooit. Dvd’s, Blu-rays en Ultra HD Blu-ray-schijven zijn de traditionele dragers voor filmfanaten. Die discs komen bijna altijd met een of andere vorm van surroundgeluid. Maar tegenwoordig kijken de meeste mensen naar films via streamingdiensten als Netflix en Disney+.

©TCL

Het fijne is dat die diensten heel overtuigd surroundgeluid aanbieden, bij films en bij de meeste series. Streamingdiensten pakken het slim aan. Naargelang welke soundbar of ander audiotoestel aan je tv hangt, zullen diensten automatisch stereo, Dolby Digital Plus of Dolby Atmos doorsturen. Je hoeft zelf dus niets te kiezen of in te stellen.

Ook games die je speelt op een Xbox of PlayStation komen met surroundgeluid. Je moet misschien wel eerst in de instellingen van de console aangeven dat je graag surroundgeluid wilt horen. Daarna krijgt je soundbar het automatisch aangeleverd. 

Wanneer je een soundbar met een HDMI-kabel op je tv aansluit, communiceren beide toestellen met elkaar. Hierdoor wordt surroundgeluid automatisch naar de soundbar gestuurd. Uitzonderlijk moet je wel in de tv-instellingen checken dat audio-uitgang op ‘automatisch’, ‘bitstream’ of ‘passthrough’ staat. Staat er 'PCM', dan krijgt je soundbar stereo aangeleverd en mis je een stukje ervaring.

Ook voor muziek!

Soundbars worden vaak gebruikt om naar muziek te luisteren. Stream je bijvoorbeeld via Chromecast of AirPlay, dan luister je in stereo. Er is echter steeds meer muziek in surround luisterbaar. Er wordt gepoogd om zo een concertzaalervaring te bieden of een track interessant te maken door geluidseffecten van verschillende kanten te laten komen. Een nieuwe trend is het aanbieden van muziek in Dolby Atmos-formaat. Je vindt die optie inmiddels bij verschillende diensten, zoals Apple Music, Amazon of Tidal.

Zorgen dat je gekozen muziek ook echt in surround wordt afgespeeld, is iets moeilijker. Het makkelijkst gaat het via soundbars met hun eigen apps, zoals bij Sonos. Veel muziekdiensten bieden echter ook een app voor smart-tv’s. Speel je muziek via de app op het grote scherm, dan wordt er ook Dolby Atmos-geluid doorgestuurd. Een andere optie is de muziekdienst gebruiken via een app op een mediaspeler (zoals een Apple TV of Nvidia Shield) of een gameconsole.


▼ Volgende artikel
WhatsApp voegt live foto's, AI-thema's en slimme zoekfunctie toe
© ER | ID.nl
Huis

WhatsApp voegt live foto's, AI-thema's en slimme zoekfunctie toe

WhatsApp rolt de komende tijd opnieuw een reeks functies uit die het chatten en videobellen persoonlijker en praktischer moeten maken. Van creatieve AI-hulpmiddelen tot betere zoekopties in groepsgesprekken: dit zijn de belangrijkste vernieuwingen.

In dit artikel lees je meer over de nieuwste WhatsApp-functies, waaronder:
  • Live foto's (iOS) en bewegende foto's (Android) delen

  • Eigen chatthema's en achtergronden maken met Meta AI

  • Nieuwe stickerpakketten downloaden

  • Groepschats makkelijker terugvinden via zoekfunctie

  • Documenten scannen en delen op Android

Rijkere momenten met live en bewegende foto’s

Gebruikers kunnen nu live foto's (iOS) en bewegende foto's (Android) delen. Die bevatten niet alleen beeld, maar ook geluid en beweging. Het idee is dat gesprekken zo meer diepte krijgen en dat je herinneringen realistischer kunt doorsturen, ongeacht of je gesprekspartner iOS of Android gebruikt. In de praktijk betekent dit dat je niet langer gebonden bent aan statische kiekjes: een lach, een begroeting of een spontaan moment komt beter tot zijn recht, compleet met de sfeer van dat moment. WhatsApp wil hiermee de beleving dichter bij die van een echte ontmoeting brengen, zodat een chat niet alleen informatief is, maar ook emotioneel rijker en levendiger aanvoelt.

Chatthema's en achtergronden met Meta AI

WhatsApp zet ook verder in op kunstmatige intelligentie. Met behulp van Meta AI kun je eigen chatthema's maken en zo je gesprekken een volledig unieke stijl geven. Denk aan kleurenpaletten die aansluiten bij je persoonlijke voorkeuren of achtergronden die zijn geïnspireerd op je favoriete muziek, seizoen of stemming. Daarnaast is het mogelijk om AI-gegenereerde achtergronden te gebruiken tijdens videogesprekken, waardoor je jezelf in een virtuele omgeving plaatst, zoals een tropisch strand of een futuristische skyline. Ook kun je deze achtergronden direct toevoegen bij het maken van foto's en video's in de chat, wat creatieve experimenten eenvoudig maakt. WhatsApp benadrukt dat de uitrol stap voor stap gebeurt: sommige gebruikers zien de opties al, terwijl anderen nog even moeten wachten tot de update beschikbaar is.

©WhatsApp

Nieuwe stickerpakketten

Wie zich liever uitdrukt zonder woorden, krijgt meer keuze uit stickers. WhatsApp voegde pakketten toe met veelzeggende namen als 'Onverschrokken vogel', 'Schooldagen' en 'Vakantie'. De stijl varieert van speels tot gezellig en schattig, zodat er ongetwijfeld voor elke stemming wel een passende illustratie is.

Groepen makkelijker terugvinden

Groepschats hebben vaak creatieve namen die je niet altijd paraat hebt. WhatsApp maakt het daarom eenvoudiger om groepen terug te vinden: zoek in je tabblad Chats gewoon op de naam van een contactpersoon, en de groepen waarin jullie samen zitten worden automatisch getoond.

Documenten scannen op Android

Tot slot is de mogelijkheid om documenten te scannen nu ook beschikbaar voor Android. Gebruikers kunnen rechtstreeks vanuit WhatsApp bestanden vastleggen, bijsnijden, opslaan en verzenden. Daarmee wordt het eenvoudiger om bijvoorbeeld contracten, bonnetjes of formulieren snel te delen zonder eerst een aparte scanner- of camera-app te openen. De functie herkent de randen van het document automatisch en zorgt dat het beeld wordt rechtgetrokken voor een nette weergave. iPhone-gebruikers hadden deze optie al langer, maar door de uitbreiding naar Android is het nu voor vrijwel alle WhatsApp-gebruikers mogelijk om documenten direct in de app te digitaliseren en door te sturen.

▼ Volgende artikel
Van stoofpot tot nagerecht: waarom de slowcooker zo handig is
© Dirk Weischenberg
Huis

Van stoofpot tot nagerecht: waarom de slowcooker zo handig is

Je kent het wel: je hebt een drukke dag, weinig zin om koken, maar wel trek in iets warms en voedzaams. Kom er maar in slowcooker! Je vult hem 's ochtends, zet hem aan en later op de dag staat er een complete maaltijd te wachten. Zeker in de herfst, dé tijd voor stevige soepen en stoofgerechten, is de slowcooker een uitkomst. En: je kunt er veel meer mee maken dan je denkt!

In dit artikel lees je:

– Hoe de slowcooker werkt – Wat je er allemaal mee kunt maken – Welke apparaten je deels kunt vervangen door een slowcooker – Het verschil tussen slowcooker, multicooker en snelkookpan – Tips en aandachtspunten bij gebruik – Twee recepten: apple crumble en pompoensoep uit de slowcooker

Lees ook: 5 veelgemaakte fouten met de slowcooker

Hoe werkt de slowcooker precies?

Een slowcooker werkt anders dan de pan op het fornuis of een braadslee in de oven. Hij gaart gerechten langzaam op lage temperatuur, vaak tussen de 70 en 95 graden. De warmte verspreidt zich gelijkmatig rondom een keramische of metalen binnenpan, terwijl het deksel de stoom en smaken vasthoudt. Omdat er nauwelijks vocht ontsnapt, blijven ingrediënten mals en vol van smaak. Vlees valt na uren sudderen uit elkaar en groente wordt zacht zonder zijn structuur helemaal te verliezen.

Van stoofpot tot nagerecht

Wie denkt dat de slowcooker alleen geschikt is voor stoofpotten, heeft het mis. Natuurlijk kun je er klassiekers als rundvleesstoof of chili con carne mee maken, maar net zo goed linzenstoof, curry of een rijke groentesoep. Voor het ontbijt kun je de avond ervoor havermout in de pan doen, zodat je 's ochtends wakker wordt met een warme kom pap. Zelfs nagerechten zoals rijstepap of een appelcrumble met kaneel (recept verderop) komen goed uit de slowcooker. Sommige modellen hebben bovendien een braadfunctie, zodat je vlees eerst kunt dichtschroeien voordat je het rustig laat garen.

©from_my_point_of_view

Welke apparaten vervangt de slowcooker?

De kracht van de slowcooker zit niet alleen in variatie, maar ook in vervanging. Veel bereidingen die je normaal in de oven of op het fornuis zou doen, kunnen ook prima met de slowcooker. Een stoofpot die je anders urenlang in de gaten moet houden, pruttelt hier vanzelf rustig door zonder dat je steeds hoeft te roeren. Zelfs een rijstkoker, stoommandje of au-bain-marie-apparaat kun je soms links laten liggen, want ook rijst, groente en custard kunnen prima langzaam garen. De slowcooker vervangt niet alle apparatuur in je keuken, maar wel deels.

Slowcooker, multicooker en snelkookpan: dit zijn de verschillen

De slowcooker is niet het enige apparaat dat koken makkelijker maakt. Hij wordt vaak vergeleken met de multicooker en de snelkookpan, maar de werking verschilt duidelijk. De slowcooker werkt op lage temperatuur en heeft vooral tijd nodig. Het voordeel is dat je gerechten kunt laten garen zonder dat je er de hele tijd bij hoeft te blijven en dat smaken zich rustig ontwikkelen. De multicooker is veelzijdiger: die combineert meerdere functies in één toestel, zoals stomen, bakken, rijst koken en vaak ook slowcooken. Daarmee vervangt hij meer losse apparaten, al vraagt het soms om meer instellingen en handelingen. De snelkookpan werkt juist tegengesteld aan de slowcooker. Met hoge druk en hoge temperatuur verkort hij kooktijden drastisch. Waar de slowcooker zes uur nodig heeft voor een stoofpot, staat het gerecht uit een snelkookpan binnen een uur op tafel. Het resultaat is minder diep van smaak, maar wel een snelle uitkomst voor drukke dagen. Kortom: de slowcooker draait om gemak en smaakontwikkeling, de multicooker om veelzijdigheid en de snelkookpan om snelheid.

De voordelen van langzaam garen

Het gebruik van de slowcooker brengt een aantal voordelen met zich mee. Doordat de temperatuur laag blijft, brandt er zelden iets aan en kun je gerust de deur uit terwijl het eten staat te pruttelen. De smaken trekken dieper in de ingrediënten en vlees wordt malser dan dan wanneer je het op hoog vuur bereidt. Bovendien heb je minder olie of boter nodig en kun je vaak goedkopere vleessoorten gebruiken die dankzij het lange garen bijzonder zacht worden. Het energieverbruik is doorgaans lager dan bij een oven of kookplaat, omdat het apparaat constant op een laag pitje werkt.

Waar je op moet letten

Er zijn ook dingen om rekening mee te houden. Omdat er nauwelijks vocht verdampt, is het beter om zuinig te zijn met bouillon of water. Te veel vocht maakt de maaltijd dunner dan de bedoeling is. Kruiden ontwikkelen zich anders bij lage temperaturen en hebben soms minder kracht, waardoor het slim is om vlak voor het serveren je gerecht nog even extra op smaak te brengen. En omdat gerechten vaak vier tot acht uur nodig hebben, vraagt het koken met een slowcooker om planning. Zet hem tijdig aan, zodat je eten op het juiste moment klaar is.

De slowcooker in de herfst

Juist in de herfst laat de slowcooker zich van zijn beste kant zien. Het seizoen van pompoensoep, erwtensoep, goulash en linzenstoof vraagt om comfort food dat langzaam kan trekken. Terwijl de regen tegen de ramen slaat en de dagen korter worden, vult je huis zich met de geur van een gerecht dat urenlang rustig staat te garen. Na een boswandeling of werkdag hoef je alleen nog maar de deksel te lichten en te genieten.

Recept: pompoensoep uit de slowcooker

Pompoensoep past perfect bij de herfst en is eenvoudig te maken in de slowcooker. Gebruik een middelgrote flespompoen, twee winterwortels, een grote ui, twee teentjes knoflook, een liter groentebouillon en een theelepel gemalen komijn. Snijd de pompoen in blokjes (schil mag blijven zitten als hij dun is) en doe samen met wortel, ui en knoflook in de slowcooker. Voeg de bouillon en komijn toe, zet de pan zes uur op de lage stand of drie uur op de hoge stand. Pureer de soep met een staafmixer glad en breng eventueel verder op smaak met peper en zout. Voor een romige variant kun je een scheutje kokosmelk toevoegen. Serveer met brood of een beetje geroosterde pompoenpitten als topping. 

©posinote - stock.adobe.com

Recept: apple crumble uit de slowcooker

Een klassieker die verrassend goed lukt in de slowcooker is apple crumble. Je hebt nodig: zes zoetzure appels, een eetlepel kaneel, twee eetlepels suiker, 100 gram bloem, 75 gram havermout, 100 gram koude boter in blokjes en een snuf zout. Schil de appels, snijd ze in stukjes en leg ze op de bodem van de ingevette slowcooker. Meng bloem, havermout, boter, suiker en zout tot een kruimelig deeg en verdeel dit over de appels. Zet de slowcooker drie uur op de hoge stand, of vijf uur op de lage stand, met een theedoek onder het deksel om condens op te vangen (zodat de crumble-topping knapperig blijft). Zorg er wel voor dat het deksel en de pan goed afgesloten blijven. Serveer de crumble warm, eventueel met een bolletje vanille-ijs of slagroom.

Slowcooker? Ja, graag!

De slowcooker laat zich goed inpassen in een druk dagelijks leven. Hij neemt je een deel van het werk uit handen en zorgt voor supersmaakvolle gerechten. Heb je wat plek over in je keuken, dan is een slowcooker dus zeker aan te raden!

Nog veel meer recepten?

Slowcookerboeken genoeg!