Als je online surft, word je niet alleen getraceerd door allerlei cookies en andere trackers, maar geef je je op een nog veel fundamentelere manier bloot: elke website die je bezoekt, kent je ip-adres. Met Tor surf kun je anoniem surfen via een ketting van tussenliggende computers naar je bestemming, zodat de website door je omweg je ip-adres niet meer te zien krijgt. Handig als je even geen pottenkijkers wilt of een regiobeperking wilt omzeilen.

Elke keer dat je een website bezoekt, krijgt die webserver je ip-adres te zien. Daaruit kan die website in sommige gevallen je identiteit afleiden. Bijvoorbeeld als dat ip-adres gekoppeld is aan de domeinnaam van je werkgever omdat je momenteel op kantoor aan het surfen bent. Even anoniem de website van de concurrentie bezoeken zit er dan niet in. En zo zijn er nog allerlei situaties waarin je misschien liever niet hebt dat de webserver, je internetprovider of de overheid ziet welke websites je bezoekt.

Zelfs als je voorzichtig bent en voor al je communicatie encryptie gebruikt, bijvoorbeeld via https, beschermt dat nog niet je anonimiteit: je ip-adres dient immers altijd zichtbaar te zijn om überhaupt met netwerkdiensten te kunnen communiceren. Op het eerste gezicht lijkt ‘anoniem internetten’ dan ook onmogelijk.

01 Schillen van een ui

Het Tor-project heeft een mooie oplossing voor dit dilemma. Dit project maakt het mogelijk om anoniem een website te bezoeken, doordat je niet rechtstreeks die website bezoekt, maar via een aantal willekeurige tussenstappen. Zo krijgt de webserver die je bezoekt niet jouw ip-adres te zien, maar het ip-adres van een willekeurige computer in de hele wereld die tot het Tor-netwerk behoort.

Als je Tor gebruikt, bouwt je computer elke tien minuten een keten van versleutelde verbindingen op via willekeurige tussenstappen, die we ‘relais’ of ‘onion servers’ noemen. Elk relais in het Tor-netwerk ziet pakketjes van een relais binnenkomen en stuurt die door naar een ander relais, maar ziet dus niet dat die pakketjes oorspronkelijk van jou komen en uiteindelijk gaan naar de webserver die je bezoekt. Bovendien zijn de data zelf versleuteld: elk relais versleutelt zijn verbinding met het volgende relais, en zo krijg je ‘schillen’ van versleutelde tunnels die elkaar omvatten. Vandaar de ui als logo van Tor, dat overigens voluit The Onion Router heet.

Tor is dan ook handig om anoniem te internetten zonder dat je door advertentiebedrijven te traceren bent, of als je vreest dat er schimmige bedrijven of overheden over je schouder meekijken. Maar je kunt Tor ook gebruiken om regiobeperkingen te omzeilen en door je internetprovider geblokkeerde webpagina’s toch te bezoeken.

02 Hoe betrouwbaar is Tor?

Nu zou je kunnen denken: wie zijn die Tor-relais die mijn netwerkverkeer doorsturen? Zijn zij wel te vertrouwen? Maar dat is juist het mooie van hoe Tor werkt: je hoeft die relais helemaal niet te vertrouwen. Alleen het eerste relais van je verbinding ziet jouw ip-adres, maar heeft geen idee met welke webserver je uiteindelijk verbindt, omdat je pakketjes versleuteld door alle volgende relais gaat. Het laatste relais in de keten (de ‘exit node’) bezoekt de webserver, maar heeft om net dezelfde reden geen enkel idee van wie de pakketjes die hij naar de webserver stuurt komen. Uiteraard kan die wel het netwerkverkeer naar de webserver inzien, vandaar dat het belangrijk is dat je zelfs bij gebruik van Tor nog altijd websites via https bezoekt.

Kortom, zelfs als er onbetrouwbare relais in het Tor-netwerk zitten, blijf je anoniem, tenminste zolang niet alle relais in je keten onbetrouwbaar zijn en samenspannen. Om de tien minuten creëert de Tor-software op je computer bovendien een hele nieuwe keten. Zelfs in het onwaarschijnlijke geval dat je hele keten gecompromitteerd is, kunnen ze je na tien minuten niet meer traceren. Hoe meer relais er zijn en hoe meer verschillende partijen ze draaien (hoe diverser ze zijn dus), hoe veiliger het Tor-netwerk is.

©PXimport

Waarom geen proxy of vpn?

03 Tor Browser installeren

In principe kun je gewoon je favoriete webbrowser blijven gebruiken en het Tor-netwerk als proxy instellen, maar dat is niet aan te raden, omdat er nog allerlei andere stiekeme manieren zijn om je ip-adres te weten te komen of je te traceren. Om anoniem te surfen, zou je immers ook cookies moeten blokkeren, en allerlei scripts en plug-ins moeten uitschakelen. Dat alles doet de Tor Browser, die je van de website van Tor kunt downloaden voor Windows, macOS, Linux en Android. Er is geen versie voor iOS; op dat platform kun je wel de gratis app Onion Browser van Mike Tigas gebruiken.

We tonen hier hoe je de Tor Browser in Windows gebruikt; in macOS en Linux verloopt het vergelijkbaar. Klik op de homepage van Tor op Download Tor Browser en klik dan op het pictogram van je besturingssysteem. Nadat de download voltooid is, start je het installatieprogramma en kies je je taal (Nederlands wordt ondersteund). Het installatieprogramma maakt standaard snelkoppelingen aan in het startmenu en op het bureaublad, en start de Tor Browser na de installatie.

©PXimport

04 Aan de slag met Tor

Klik in het venster van de Tor Browser op Connect om met het Tor-netwerk te verbinden. Daarna opent de Tor Browser een welkomstpagina. Je kunt nu anoniem surfen door een url in de adresbalk in te typen. Of je kunt anoniem zoeken via de op privacy gerichte zoekmachine DuckDuckGo waarvan de welkomstpagina een zoekveld toont.

Als je het venster van de Tor Browser gemaximaliseerd hebt, zul je merken dat de browser meldt dat dit niet aangeraden is. Websites kunnen je immers proberen te traceren aan de hand van allerlei parameters van je computer, zoals de resolutie van je monitor.

De Tor Browser is uitgerust met de extensies HTTPS Everywhere en NoScript, die je naar https-versies van websites doorstuurt en respectievelijk scripts op websites blokkeert. Standaard zijn ze actief, maar staan hun icoontjes niet in de werkbalk. Wil je ze toevoegen, klik dan met rechts op een lege plaats in de werkbalk, bijvoorbeeld tussen de adresbalk en het icoontje van de ui, kies Customize…, sleep beide icoontjes naar de werkbalk en klik op Done.

©PXimport

05 Naar elke website een ander pad

Tor verbergt dan wel je ip-adres, zodra je meerdere websites opent, bestaat de kans dat die onderliggend van hetzelfde advertentie- of trackingnetwerk gebruikmaken en zo je activiteiten op de verschillende websites aan elkaar kunnen linken.

Daarom creëert Tor voor elke website die je bezoekt een verschillend circuit: het circuit dat je voor een website gebruikt, krijg je te zien als je op het infoknopje links van de adresbalk klikt. Onder Tor Circuit zie je de ip-adressen en landen in de keten tussen jou en de bezochte website.

Dat circuit is hetzelfde voor alle pagina’s van die website, ook in andere tabs of vensters, zodat de website niet in de war raakt. Maar twee verschillende websites die je bezoekt, bereik je via een ander pad, zodat een third-party trackingdienst in beide websites niet ziet dat beide verbindingen van dezelfde browser komen.

©PXimport

06 Je identiteit beheren

Met een klik op New Circuit for this Site verander je de keten voor een website. Dat is handig als het laatste relais in de keten de website om een of andere reden niet kan bereiken. Merk op dat de Tor Browser het eerste relais, de ‘guard node’, slechts om de twee tot drie maanden verandert: uit onderzoek is gebleken dat dit veiliger is dan ze telkens te veranderen.

Nog drastischer is de optie New Identity, die je in het menu vindt (pictogram met de drie horizontale streepjes rechtsboven) of onder het icoontje van de ui in de werkbalk. Dit is de ‘nucleaire optie’ voor je anonimiteit, waarmee je voorkomt dat iets uit je browseractiviteit daarna nog te linken is aan je activiteiten ervoor. De Tor Browser sluit dan al je tabs en vensters, wist alle privé-informatie zoals cookies en browsergeschiedenis, en gebruikt nieuwe Tor-ketens voor alle verbindingen. Eventuele downloads die nog aan de gang zijn, worden ook afgebroken.

©PXimport

Tor als digitale onderwereld?

©PXimport

07 Beveiligingsinstellingen

De Tor Browser heeft verschillende beveiligingsniveaus. Klik je op het icoontje van het schild in de werkbalk rechts bovenaan, dan krijg je het huidige beveiligingsniveau te zien, Standard. Om het beveiligingsniveau aan te passen of gewoon om te zien wat het huidige niveau precies inhoudt, klik je op Advanced Security Settings.

Op het standaardniveau verloopt alle communicatie via het Tor-netwerk, maar legt de Tor Browser websites niets in de weg: zo blijft javascript gewoon werken. Je ip-adres is dan wel verborgen, maar je lekt waarschijnlijk nog heel wat informatie op de achtergrond. Kies je voor Safer, dan wordt javascript op websites zonder https uitgeschakeld, sommige lettertypes en wiskundige symbolen worden niet meer geladen, en op audio en video dien je te klikken voor ze beginnen te spelen. Safest gaat nog verder: dit beveiligingsniveau schakelt javascript overal uit, en laadt ook icoontjes en afbeeldingen niet meer.

Wil je meer flexibiliteit, plaats dan het icoontje van NoScript in de werkbalk, zodat je per website kunt instellen welke scripts je toelaat. Laat je niet verleiden om extra extensies te installeren die bedoeld zijn om je privacy of veiligheid te verbeteren. In principe kan het, want de Tor Browser is gewoon gebaseerd op Firefox. Maar in het beste geval werkt een extra extensie niet samen met de speciaal aangepaste configuratie van de Tor Browser en in het slechtste geval ondermijnt ze juist alle privacymaatregelen die de Tor Browser neemt.

©PXimport

08 Onion services

Onion services (vroeger bekend als ‘hidden services’) zijn diensten, vaak websites, die alleen op het Tor-netwerk toegankelijk zijn. Het ip-adres van een onion service is niet bekend, waardoor de uitbater ervan anoniem kan blijven. Bovendien is alle netwerkverkeer tussen Tor-gebruikers en de onion services die ze bezoeken end-to-end versleuteld: door een onion service te bezoeken, verlaat je immers op geen enkel moment het Tor-netwerk.

Je bezoekt een onion service net zoals elke andere website: door het adres in de adresbalk in te typen. Maar met dat adres is iets vreemds aan de hand: elk onion-adres bestaat uit een reeks van 16 willekeurige letters en cijfers, gevolgd door .onion. Als je dit adres in een normale webbrowser intypt, vindt die de server niet, omdat het top-level domain .onion niet geldig is. Maar als je hetzelfde adres in de Tor Browser intypt, kom je terecht op de website, omdat dit via het Tor-netwerk verloopt. Als je een onion service bezoekt, toont de Tor Browser vooraan in de adresbalk een groen icoontje van een ui.

Maar hoe vind je die onion services? Er bestaan diverse websites die links naar onion services verzamelen, zoals The Hidden Wiki (www.zqktlwi4fecvo6ri.onion). Ook de zoekmachine DuckDuckGo (http://3g2upl4pq6kufc4m.onion) draait een onion service. En zelfs Facebook (http://facebookcorewwwi.onion), waardoor mensen in landen waar het sociale netwerk geblokkeerd is nog altijd met hun familie en vrienden kunnen communiceren. Maar let op: er staan ook heel wat schimmige onion services online die bezoekers alleen maar proberen te misleiden. Bij sommige mensen haalt anonimiteit immers het slechtste naar boven …

©PXimport

Gebruik geen Tor-proxy

09 Tails

Als je meer op het Tor-netwerk wilt doen dan enkele websites bezoeken, is het aan te raden om al je netwerkverkeer via Tor om te leiden. Er bestaan trucs om dat te doen in Windows, maar om je privacy echt te beschermen, dien je met zoveel zaken rekening te houden dat een foutje snel gebeurd is. Voor wie serieus met Tor aan de slag wil, is het daarom eerder aan te raden om dat met een afzonderlijk besturingssysteem te doen: Tails.

Download het image van de downloadpagina van Tails en schrijf het img-bestand van 1,2 GB met balenaEtcher naar een usb-stick met een minimale capaciteit van 8 GB. Daarna kun je vanaf deze usb-stick je pc opstarten om met Tails te werken.

10 Aan de slag met Tails

Na het opstartmenu waar je voor de standaard Tails-sessie kiest, selecteer je je taal en toetsenbordindeling uit de lijst en klik je op Start Tails. Dit dien je overigens elke keer te doen, want Tails is een live-distributie die niets op je interne schijf opslaat. Daarna zie je het bureaublad van Tails. Bovenaan rechts in de statusbalk kun je je wifi-netwerk selecteren. Wacht daarna op de melding Tor is ready. In het menu Toepassingen vind je de Tor Browser. Hiermee kun je net zoals in Windows via het Tor-netwerk surfen, maar als extraatje bevat de webbrowser ook nog de extensie uBlock Origin om advertenties te blokkeren.

Tails bevat nog veel meer software die allemaal via het Tor-netwerk communiceert: niet alleen wat je in Tor Browser bezoekt, maar alle internetverkeer wordt via het Tor-netwerk omgeleid. En allerlei programma’s zijn net zoals de Tor Browser voorzien van een extra veilige configuratie. Zo bevat het e-mailprogramma Thunderbird de extensie Enigmail voor encryptie en digitale handtekeningen met OpenPGP. En het chatprogramma Pidgin voor irc en xmpp is geconfigureerd met encryptie via het protocol Off-the-Record.

Ook kun je rechtstreeks in de bestandsbeheerder bestanden anoniem uitwisselen met OnionShare. Open Bestanden in Toepassingen / Accessoires, klik met rechts op een bestand of map en kies in het contextmenu Share via OnionShare. Als je dan op Start server klikt, start je automatisch een onion service. Na een tijdje krijg je een willekeurig gegenereerd onion-domein te zien. Deel dit met de persoon waarmee je de bestanden wilt delen en die hoeft dit domein maar in de Tor Browser te bezoeken om je bestanden te downloaden. Volledig anoniem en end-to-end versleuteld.

©PXimport

11 Bestanden opslaan in Tails

Standaard slaat Tails geen bestanden op: de Linux-distributie wist zelfs je hele intern geheugen voordat het de computer uitschakelt, zodat er geen sporen van je anonieme surfsessies achterblijven. Maar wat als je op de usb-stick waarop je Tails geïnstalleerd hebt ook bestanden wilt opslaan die je tijdens meerdere surfsessies nodig hebt? Dat kan, met ‘persistent storage’ (blijvende opslag) maak je een versleuteld volume op het vrije gedeelte van je usb-stick, waarin je persoonlijke bestanden, instellingen, extra software en encryptiesleutels kunt opslaan.

Open in het toepassingenmenu Tails / Configure persistent volume. Vul nu een wachtwoord in en bevestig het. Voor de veiligheid kies je het best een wachtwoordzin van vijf tot zeven willekeurige woorden. Klik daarna op Aanmaken. Wanneer het versleutelde volume aangemaakt is, vraagt de persistentie-assistent je welke bestanden je erop wilt opslaan: alleen bestanden die je in de map Persistent opslaat, ook je browserbladwijzers, netwerk- en printerinstellingen, extra programma’s enzovoort. Bevestig gerust de standaardkeuze met Opslaan, de rest kun je later nog inschakelen door het configuratieprogramma opnieuw op te starten.

Als je daarna Tails herstart, krijg je in het venster waar je je taal kiest een onderdeel Versleutelde persistente opslag. Vul hier je wachtwoordzin in en klik op Ontgrendelen. Klik daarna op Start Tails, waarna je Tails-sessie toegang heeft tot je versleutelde volume. Alles wat je in de map Persistent plaatst, wordt op de achtergrond versleuteld.

©PXimport

12 Tor Browser in Android

Sinds mei van dit jaar is de Tor Browser ook in een stabiele versie beschikbaar voor Android. Je downloadt Tor Browser voor Android op Google Play, F-Droid of als een apk-bestand op de website van Tor. Nadat je de Tor-app geopend hebt, klik je op Verbinden om een verbinding met het Tor-netwerk op te zetten.

De mobiele app biedt ruwweg dezelfde mogelijkheden als de Tor Browser voor pc’s. In de beveiligingsinstellingen kun je dezelfde beveiligingsniveaus kiezen: Standaard, Veiliger en Veiligste. En ook de extensies HTTPS Everywhere en NoScript zijn geïnstalleerd.

13 Draai zelf een Tor-relais

Het Tor-netwerk werkt alleen als er voldoende mensen Tor-relais draaien. Door een relais in het midden van de Tor-keten te draaien, loop je geen risico. Maar als je een exit-node draait, komt jouw ip-adres in de logs van servers te staan die door anderen via je exit-node bezocht worden.

Nu ben je misschien wat huiverig om het Tor-netwerk met een exit-node te ondersteunen, omdat Tor ook voor criminele activiteiten gebruikt wordt. Je hebt immers geen zin om voor dag en dauw uit je bed gelicht te worden door de politie, omdat iemand via je exit-node aangekondigd heeft een aanslag te plegen.

Bits of Freedom, een Nederlandse stichting die opkomt voor digitale burgerrechten, bespreekt op zijn website de juridische risico’s van het draaien van een Tor-exit-node en geeft ook wat tips om de risico’s te beperken. Op die manier kun je mensen die Tor echt nodig hebben voor hun veiligheid helpen zonder dat je jezelf in de nesten werkt.

©PXimport

Privévensters met Tor in Brave

©PXimport

De laatste paar maanden verschijnen er steeds potentere midrange smartphones. Nu zit je met de Motorola Edge 60 Pro wel aan de bovenste kant van die markt, maar dat neemt niet weg dat je nog steeds veel waar voor je geld kunt krijgen.

De Motorola Edge 60 Pro ligt in de winkels voor een adviesprijs van 599,99 euro. Voor dat geld krijg je een royale 12 GB werkgeheugen en 512 GB opslagruimte – een uitstekende deal dus. De prijs is gelijk gebleven aan die van zijn voorganger, maar onder de motorkap is er wel het nodige veranderd. De nieuwe Edge heeft een snellere processor, een krachtiger accu, een volledig vernieuwd camerasysteem en – opvallend – een flinke upgrade van het oplaadvermogen.

Net als eerdere modellen is de Edge 60 Pro slank, licht en compact, met een luxe uitstraling dankzij de aflopende schermranden. Met een gewicht van 186 gram ligt het toestel prettig in de hand. De achterkant is bekleed met veganistisch leer, wat niet alleen zorgt voor extra grip, maar ook voorkomt dat je last hebt van vingerafdrukken. En met zowel een IP68- als IP69-certificering is de smartphone uitstekend bestand tegen water en stof.

©Wesley Akkerman

Duurzaam en prachtig display

Terwijl veel andere fabrikanten de gebogen schermranden inmiddels links laten liggen, gaat Motorola er juist vol voor. Het geeft de Edge 60 Pro een premium uitstraling, maar brengt ook een klein nadeel met zich mee: in fel licht kunnen de randen reflecteren, iets waar je bij een plat scherm geen last van hebt. Storend is het niet direct, maar het valt wel op. Gelukkig maakt het p-oledscherm veel goed. Kleuren spatten van het display, het contrast is uitstekend en content kijken is dan ook een genot.

De vingerafdrukscanner zit netjes in het scherm verwerkt en reageert snel. Het display zelf biedt een scherpe resolutie van 2712 bij 1220 pixels en een verversingssnelheid tot 120 Hertz, wat zorgt voor soepele beelden. Ook de helderheid is dik in orde, zelfs op zonnige dagen. Mooi meegenomen is de keuze voor het stevige Gorilla Glass 7i aan de voorkant, een krasbestendige laag die tegen een stootje kan en het scherm goed beschermt bij dagelijks gebruik.

©Wesley Akkerman

Capabele processor voor gaming

De Motorola Edge 60 Pro draait op de Mediatek Dimensity 8350 Extreme, en dat is een flinke stap vooruit ten opzichte van de Edge 50 Pro. Vooral voor wie graag games op zijn smartphone speelt, is dit goed nieuws. Maar ook bij alledaags gebruik – van appen en mailen tot bellen, browsen en foto's maken – draait het toestel soepel. Tijdens het testen zijn we geen haperingen, vertragingen of andere storende zaken tegengekomen.

Ben je van plan om te gamen op de Edge 60 Pro, houd er dan wel rekening mee dat het toestel bij intensief gebruik warm kan worden. Dat gebeurt niet snel, maar bij grafisch zware 3D-games kan de temperatuur merkbaar oplopen, wat de prestaties wel iets kan beïnvloeden. De meeste casual games draaien probleemloos, maar bij zwaardere titels uit de Play Store speel je doorgaans op medium instellingen. Dat is niet ongebruikelijk in deze prijsklasse, en het toestel houdt zich daar prima staande.

©Wesley Akkerman

Meer energie, iets langere laadtijd

Een van de grootste veranderingen ten opzichte van het vorige model is de accu. Die heeft nu een indrukwekkende capaciteit van 6000 mAh, terwijl de voorganger met 4500 mAh al prima presteerde. Met de Edge 60 Pro haal je moeiteloos het einde van dag twee, zelfs als je af en toe een potje gamet. Die extra accuduur komt echter met een kleine keerzijde: de oplaadsnelheid is verlaagd van 125 naar 90 watt. Nog steeds snel, maar wel een stapje terug.

In de praktijk merk je daar weinig van. Tenzij je de Edge 60 Pro direct naast zijn voorganger legt, zul je het verschil nauwelijks opmerken. Opladen van 0 naar 100 procent duurt minder dan 50 minuten, en met een halfuurtje zit je vaak al rond de 75 procent. Draadloos laden is wél flink afgeremd: dat gaat nu met maximaal 15 watt, terwijl dat bij het vorige model nog 50 watt was. Een duidelijke concessie, al zal het voor veel gebruikers geen breekpunt zijn.

©Wesley Akkerman

De software was altijd zo goed…

Op softwaregebied heeft Motorola een aantal veranderingen doorgevoerd die niet voor iedereen positief zullen uitpakken. Zo staan er nu meer vooraf geïnstalleerde apps op het toestel, en is er een nieuwe AI-omgeving toegevoegd, ontwikkeld in samenwerking met Perplexity AI. Net als bij de Nothing Phone 3a krijg je daar via een aparte knop snel toegang toe. Daarmee kun je bijvoorbeeld meldingen laten samenvatten of informatie opvragen.

Leuk in theorie, maar in de praktijk werkt dat nog niet met alle apps. Toch zitten er handige functies tussen: zo kun je de assistent vragen om iets voor je te onthouden, zoals een foto of screenshot, die je later eenvoudig kunt terugvinden. Een duidelijke beperking is echter dat deze AI-functies alleen in het Engels werken. En hoewel we in Nederland vaak prima overweg kunnen met die taal, gaat dat ongetwijfeld ten koste van de toegankelijkheid voor sommige gebruikers.

©Wesley Akkerman

50x

Veel AI-opties

Een andere nieuwe functie is Playlist Studio. Daarmee kun je een afspeellijst laten samenstellen op basis van je eigen prompt. Klinkt veelbelovend, maar er zit een flinke beperking aan: het werkt alleen met Amazon Music, en dan ook nog uitsluitend als je een actief abonnement hebt. Daardoor zal deze functie voor veel gebruikers nauwelijks bruikbaar zijn. Image Studio – eveneens in samenwerking met Perplexity – is wél geslaagd. Hiermee maak je eenvoudig achtergronden, stickers en andere visuals, precies zoals je zou verwachten.

Daarnaast kun je rekenen op de kracht van Google Gemini, die je activeert door de powerknop ingedrukt te houden. Daarmee stel je vragen of geef je opdrachten, net als bij Google Assistant. Ook Circle to Search is aanwezig, een handige manier om snel informatie op te vragen over elementen uit foto's of screenshots. De nieuwe Moto AI-knop aan de linkerkant van het toestel is speciaal bedoeld voor deze AI-functies, maar is helaas niet aanpasbaar. Zonde, vooral voor wie weinig gebruikmaakt van Motorola's eigen AI-platform.

3x

2x

Veel dataverzameling

Opvallend is dat Motorola twee verschillende nieuwsoverzichten in zijn software-omgeving aanbiedt. Veeg je op het thuisscherm naar rechts, dan verschijnt de vertrouwde Google-feed – al kun je die eventueel uitschakelen. Daarnaast is er binnen het app-overzicht nóg een nieuwsoverzicht, afkomstig van een andere aanbieder. Het maakt duidelijk dat er veel gebeurt op het gebied van dataverzameling en -verwerking. Dat is op zich niets nieuws, maar Motorola zet het nu opvallend zichtbaar neer.

De Edge 60 Pro draait op Android 15 en krijgt drie jaar lang software-upgrades en vier jaar beveiligingsupdates. Daarmee loopt Motorola duidelijk achter op merken als Samsung en Google, die ruimere termijnen hanteren. Volgens Motorola sluit dit beleid echter aan op het werkelijke gebruik van hun toestellen. Intern onderzoek zou uitwijzen dat gebruikers hier tevreden mee zijn – reden genoeg voor het bedrijf om daar niets aan te veranderen. Toch voelt het als een gemiste kans: het drukt de langetermijnwaarde van een verder prima smartphone.

1x

0,5x

Solide camera’s, maar…

Het camerasysteem van de Motorola Edge 60 Pro levert over het algemeen degelijke fotoprestaties. De hoofdcamera heeft een resolutie van 50 megapixel, net als de ultragroothoeklens die ook dienstdoet als macrocamera. Daarnaast is er een telelens van 10 megapixel, goed voor 3x optische zoom en tot 50 keer digitale zoom. Aan de voorkant vind je een selfiecamera van eveneens 50 megapixel, met een lichtsensor die zorgt voor betere belichting en witbalans.

De lenzen produceren heldere, scherpe foto's, en dankzij de samenwerking met Pantone ogen kleuren meestal natuurlijk en accuraat, ook bij beweging of in lastige lichtomstandigheden. De HDR-prestaties zijn sterk, met veel detail in zowel lichte als donkere delen. Een minpunt is de neiging tot overbewerking: sommige foto's worden te sterk verscherpt, waardoor ze kunstmatig aanvoelen. Dat doet wat denken aan de beeldverwerking van sommige Samsung-toestellen.

0,5x

1x

Problemen in het donker

De hoofdcamera doet het prima bij daglicht, maar zodra het donker wordt, levert hij zichtbaar in op scherpte en detail. De ultragroothoeklens schiet bij goed licht acceptabele foto's, al vertaalt de sensor-upgrade zich niet altijd in betere beeldkwaliteit. In situaties met weinig licht vallen de prestaties flink tegen. De grootste tegenvaller is de telelens. Door de kleine sensor heeft die moeite met helderheid en dynamisch bereik, en de digitale zoom kun je sowieso beter links laten liggen.

De selfiecamera scoort daarentegen wél punten, met realistische huidtinten en scherpe beelden. Het bokeh-effect – waarbij de achtergrond onscherp wordt – is wisselend, en ook kun je kleurverschillen opmerken tussen de verschillende lenzen. Het zwakste punt van de Edge 60 Pro is echter de videokwaliteit. De beeldstabilisatie schiet tekort, waardoor video's al snel schokkerig aanvoelen. Onbruikbaar is het niet, maar op dit prijsniveau had Motorola meer mogen bieden.

2x

3x

Motorola Edge 60 Pro kopen?

De Motorola Edge 60 Pro scoort op hardwarevlak overtuigend, met een krachtige processor, een indrukwekkende accuduur en een helder, prettig scherm. Toch wordt de gebruikerservaring flink geremd door de software. Waar Motorola vroeger bekendstond om zijn schone Android-ervaring, oogt de Edge 60 Pro rommeliger dan ooit. De hoeveelheid voorgeïnstalleerde apps is toegenomen, en de AI-integratie voelt onaf – zeker omdat ondersteuning voor de Nederlandse taal ontbreekt.

De niet-aanpasbare AI-knop, de dubbele nieuwsfeeds met bijbehorende dataverzameling en het magere updatebeleid van drie jaar werpen een flinke schaduw over de solide hardwarebasis. Deze softwarematige concessies zorgen ervoor dat het toestel niet de verfijnde, toegankelijke ervaring biedt die je van Motorola zou verwachten. Zonder alle onvolwassen AI-toeters en bellen – en ondanks de wisselende camerakwaliteit – hadden we de Edge 60 Pro met gemak kunnen aanraden. Maar nu blijft er vooral een gevoel van gemiste kansen hangen.

Een oven wordt flink heet tijdens het gebruik, en ook in een magnetron met grill- of ovenfunctie kan de temperatuur behoorlijk oplopen. Daardoor verdampt vet of spettert eten sneller tegen de binnenkant van de deur. Zelfs bij een gewone magnetron kunnen spetters en condens zich ophopen op het ruitje. Na een tijdje is het glas zo vettig of bruin dat je nauwelijks nog naar binnen kunt kijken. Niet gevaarlijk, wél vervelend. Gelukkig is het schoonmaken van die ruit minder lastig dan je denkt!

Lees ook: Magnetron kopen? Dit is waar je op moet letten

Hoe ontstaat die vettige aanslag eigenlijk?

Tijdens het verwarmen van eten verdampt vet. In een oven branden die vetdruppeltjes langzaam in op het glas, zeker bij temperaturen boven de 180 graden. Ook etensresten die over de rand borrelen of spetteren kunnen tegen het ruitje aankomen. In een magnetron gebeurt min of meer hetzelfde, al speelt condens daar ook een rol. Het resultaat is een doffe waas die met alleen een vaatdoekje niet meer weggaat.

Wat heb je nodig?

Met een paar alledaagse schoonmaakmiddelen kun je die bruine aanslag al te lijf gaan:

🞐 Warm water
🞐 Scheutje afwasmiddel
🞐 Zachte doek (liefst microvezel)
🞐 Oude tandenborstel
🞐 Klein beetje baking soda
🞐 Schoonmaakazijn of citroensap
🞐 Eventueel een plastic schrapertje (géén metaal)

Let op: laat de oven of magnetron altijd goed afkoelen voor je begint.

Stap voor stap schoonmaken

Begin met de buitenkant van de ruit. Maak een lauwwarm sopje met afwasmiddel en veeg het glas schoon met een microvezeldoek. Hardnekkige plekken? Maak een dik papje van baking soda en een beetje water. Smeer dit op de vlekken en laat het tien minuten zitten. Daarna veeg je het eenvoudig weg met een vochtige doek.

Voor de binnenkant helpt het om vet eerst los te weken. Maak een doek nat met heet water en een flinke scheut azijn of citroensap. Houd deze een paar minuten tegen de binnenkant van het ruitje aan – of leg de doek er voorzichtig op, als dat lukt. De warmte en het zuur helpen om het vet los te weken. Gebruik daarna een tandenborstel om voorzichtig langs de randjes te schrobben.

Sommige ovens hebben een dubbele glasplaat. In veel gevallen kun je die losmaken om ook daar tussen schoon te maken. Kijk hiervoor in de handleiding van je oven: vaak zitten er klemmetjes of schroeven aan de bovenrand van de ovendeur. Wees voorzichtig en zorg dat je alles stevig terugplaatst.

©Андрей Журавлев

Let op bij zelfreinigende ovens

Heb je een zelfreinigende oven? Dan werkt het schoonmaken net even anders. Sommige ovens hebben een pyrolysefunctie: hierbij wordt de oven verhit tot zo'n 500 graden, waardoor vet en vuil veranderen in as. Dat kun je daarna eenvoudig opvegen met een doek. Andere modellen gebruiken katalyse of stoomreiniging. In al deze gevallen geldt: gebruik géén agressieve middelen op de wanden of het glas, want daarmee kun je de speciale coating beschadigen.

Ook belangrijk: de ruit kan tijdens zo'n reinigingsprogramma flink heet worden. Wacht dus altijd tot de oven volledig is afgekoeld voor je eraan begint. En poets het glas alleen met zachte doeken en neutrale middelen, zoals lauw water met een druppeltje afwasmiddel. Baking soda of citroen kun je in dit geval beter vermijden, tenzij je zeker weet dat jouw oven geen speciale coating heeft.

Wat moet je níet doen?

Gebruik geen schuursponsjes of staalwol. Ook ovenreiniger en agressieve sprays zijn geen goed idee op glas: ze kunnen het ruitje beschadigen of dof maken. Gebruik bij voorkeur ook geen mesjes of metalen schrapers – hoe verleidelijk dat soms ook is. Krassen zijn snel gemaakt en vrijwel niet meer weg te werken.

En daarna? Zo houd je het ruitje schoon

Veeg de ruit na elk gebruik even kort na met een vochtige doek, vooral als je ziet dat er gespetterd is. Dat kost je amper tijd en voorkomt dat vuil zich opbouwt. Gebruik je ovenschalen die kunnen overkoken? Zet er een lekbak onder. En voor magnetrons werkt een eenvoudig spatdekseltje echt verrassend goed – die vangt het meeste op.