Het internet is een heel visueel medium, vol filmpjes, afbeeldingen en uiteraard teksten. Het is daardoor voor iemand met een visuele beperking lastiger om te surfen. Gelukkig zijn er een boel hulpmiddelen voor. En dat gaat voor sommige slechtzienden verder dan een groot scherm met extra groot lettertype.
Sterker nog, in sommige gevallen is een groot scherm met een extra groot lettertype juist het probleem. Denk aan mensen die enkel nog door een ‘koker’ kunnen kijken. Zij kunnen juist nog minder zien als de letters te groot zijn. Er zijn veel verschillen in visuele beperkingen, waardoor er ook een grote verscheidenheid aan oplossingen is. Toch zijn er een aantal die voor iedereen enorm handig kunnen zijn. De belangrijkste is de mogelijkheid dat de computer voorleest wat iemand tikt.
Het gaat dan om elke toets, zodat je kunt horen of je een typfout hebt gemaakt. Deze spraaksoftware is de meest gebruikte software voor mensen met een visuele beperking. Je kunt daarmee niet alleen laten voorlezen wat je zelf hebt getikt, maar ook wat anderen tikken. Hele websites kunnen ermee voorgelezen worden. Het nadeel is natuurlijk dat andere mensen kunnen meeluisteren. Iemand met een visuele beperking kan gebruikmaken van oordopjes, maar juist omdat zij meer moeten vertrouwen op hun gehoor, is het in veel gevallen niet verstandig om de gehoorgang op die manier te versperren.
Een video kijken is ook mogelijk voor iemand met een visuele beperking, zolang er goede ondertiteling onder de video staat. Het zou helemaal mooi zijn als er ook nog aanwijzingen bijstaan, zodat iemand zich beter kan voorstellen wat er in beeld is. Er zijn zelfs films die heel beschrijvend zijn, zodat je niet zelf hoeft te bedenken wat er op beeld is, maar daar alvast zoveel mogelijk van wordt ingevuld.
Zo’n zelfde idee is een schermuitleesprogramma, dat alle input die je doet en mogelijkheden op een webpagina praktisch laat weten. Zo weet je precies wat er op het scherm gebeurt nadat je iets hebt aangeklikt, maar ook wat er gaat gebeuren als je iets aanklikt.
Brailleleesregel
Een andere manier waarop slechtzienden zich kunnen bewegen in de wereld is door aanwijzingen met braille. Zo kunnen blinden bijvoorbeeld pinnen omdat er altijd een puntje op de vijf zit. Daarnaast zit er vaak op een stationstrap een braillebordje zodat blinde mensen weten op welk perron ze zich bevinden. Internetten kan ook via braille, maar daar is wel een speciaal brailleleesregel voor nodig.
Dat is een accessoire met allemaal pinnetjes die omhoog komen. Samen vormen die brailletekens. Het zijn dure apparaten waar je soms wel duizenden euro’s aan kwijt bent. Bovendien kan ook de samenwerking tussen de brailleregel en het besturingssysteem een crime zijn. Niet alle besturingssystemen ondersteunen dit volledig. Mac staat erom bekend zeer inclusief te zijn wat dat betreft, terwijl Windows op dat gebied juist wat steken laat vallen. Al biedt de MSA (Microsoft Active Accessibility)-interface wel meer hulp.
Nederland telt zo’n 350.000 mensen met een visuele beperking en dit belooft door vergrijzing enorm te groeien in de komende jaren. Hoewel dat vergeleken met het totaal van 17 miljoen mensen in ons land een relatief kleine groep is, zijn juist mensen met een visuele beperking vaak meer afhankelijk van (overheids)instanties om ergens te komen of meer informatie te krijgen en zaken te regelen.
Helaas zijn lang niet alle overheidssites goed toegankelijk, zo kwam naar voren in tests van Stichting Accessibility. Het zou goed zijn als websites meer rekening zouden houden met hoe schermuitleesprogramma’s en brailleleesregels werken.
Site voor slechtzienden optimaliseren
Er zijn mogelijkheden om meer rekening te houden met mensen met een visuele beperking op je website. Dat doe je onder andere door je kopteksten een H2-tag mee te geven. Dat is niet alleen goed voor seo-redenen, het maakt het voor slechtzienden die willen ‘koppensnellen’ makkelijker om snel je site te ‘scannen’. Als alles dezelfde tekstgrootte heeft, dan kan een uitleesprogramma geen verschil zien tussen koppen en broodtekst.
Als je in je tekst een linkje toevoegt, noem deze dan niet ‘klik hier’, maar liever ‘klik hier om het rooster te openen’. Eigenlijk gaat het er vooral om dat je alles duidelijker benoemt, wat je website sowieso enorm helpt om optimaal te functioneren binnen zoekmachines. Geef afbeeldingen ook een alt-tekst, want zowel Google als iemand met een visuele beperking kan anders niet benoemen wat er op een afbeelding te zien is.
Mensen met een visuele beperking zijn enorm geholpen door het internet. Zo is in de supermarkt vaak maar moeilijk te bepalen wat het verschil is tussen het ene en het andere pak rijst. Boodschappen online bestellen kan zonder hulp. Immers kun je in de zoekfunctie exact intoetsen dat je 'pandanrijst' wil en krijg je die als eerste te zien in de zoekresultaten.
Blinde en slechtziende mensen zijn uiteindelijk waarschijnlijk zelfs meer gebaat bij het internet dan mensen die kunnen zien. Het is daarom jammer dat veel websites vooral mooier zijn gemaakt met Flash en afbeeldingen, want het maakt de websites er voor een groeiende groep mensen juist minder aantrekkelijk door.