Garantie: welke rechten heb je?

Je hoopt natuurlijk dat een product lang blijft werken, maar soms valt het tegen. Stel dat een televisie er na drie jaar mee ophoudt: bel je dan een reparateur of ga je terug naar de winkel? Veel mensen kiezen de reparateur. Niet verstandig, want het heeft zeker zin om na drie, vier of zelfs vijf jaar de verkoper te benaderen. Er gelden wel enkele voorwaarden en kanttekeningen.

Wat staat er in de wet?

In artikel 7:17 van het Burgerlijk Wetboek staat dat een consument recht heeft op een deugdelijk product. Het apparaat moet gedurende een redelijke periode probleemloos functioneren. Voorwaarde is dat de consument er normaal mee omgaat. “Als een computer bijvoorbeeld 24 uur per dag wordt gebruikt als netwerkcomputer, is dat geen normaal gebruik,” zegt Saskia Bierling van ConsuWijzer, onderdeel van de Autoriteit Consument & Markt (ACM).

Verwarring over garantietermijn

“We krijgen veel vragen over het onderwerp,” vertelt Olav Wagenaar van juridisch dienstverlener DAS. “Begrijpelijk, want veel verkopers lichten de consument niet geheel of zelfs onjuist in.” Die verwarring kent twee oorzaken.

1. In de Europese Richtlijn Koop en Garantie wordt wel degelijk de termijn van twee jaar genoemd. Dat is een minimumtermijn waarbinnen het product – in ieder geval – aan de normale verwachtingen van de consument moet voldoen. In Nederland is besloten die specifieke termijn niet op te nemen in de wet. De gedachte erachter is dat sommige producten zelfs veel langer horen mee te gaan. Wasmachines en televisies zijn hiervan goede voorbeelden.

2. De verwarring wordt versterkt doordat er op veel producten fabrieksgarantie zit. Die is vaak twee jaar en kun je zien als extraatje. Verkopers vermelden die periode graag bij de verkoop. Dat er daarnaast wettelijke regels bestaan over hoelang een product mee moet gaan, zeggen ze er meestal niet bij.

Fabrieksgarantie en de wet

Het is belangrijk om het onderscheid te maken tussen wat er wettelijk is bepaald rond garantie enerzijds en fabrieksgarantie anderzijds. De wettelijke garantie verplicht een verkoper om een ondeugdelijk product gratis te herstellen of te vervangen. “Als hij dat niet kan, heeft de consument recht op terugbetaling,” legt Bierling uit. Fabrieksgarantie kun je zien als extraatje, die komt dus bovenop de wettelijke garantie. Over fabrieksgarantie staat niets in de wet. De fabrikant mag zelf de voorwaarden bepalen. Maar de wettelijke garantie gaat voor fabrieksgarantie. “Indien de verkoper wordt aangesproken, kan hij zich niet verschuilen achter het beleid van de fabrikant.”

Hoelang is de wettelijke garantie?

De wet is vrij vaag over hoelang de wettelijke garantie precies is. Er geldt geen vaste termijn; het product moet een redelijke periode goed functioneren. Maar wat is redelijk? Dit hangt af van het type product, de prijs en wat er is verteld bij aankoop. Bierling: “Het hangt samen met mededelingen die in bijvoorbeeld reclame-uitingen zijn gedaan.” Omdat de wet geen exacte termijn noemt, heeft de brancheorganisatie voor elektronica UNETO-VNI richtlijnen opgesteld. Die wordt gehanteerd door winkels die zich hierbij hebben aangesloten. Dit geldt voor veel elektronicawinkels. Welke dat zijn, is na te zoeken op www.uneto-vni.nl. De richtlijn bepaalt dat een televisie van duizend euro of meer het minstens zes jaar moet doen. Een radio van 250 euro moet minimaal drie jaar blijven werken. In de tabel zijn de termijnen voor enkele veelvoorkomende categorieën te vinden.

Wordt in deze periode alles vergoed?

In principe moet een winkelier het product in de genoemde periode herstellen of vervangen. Als dat niet lukt, moet het aankoopbedrag worden teruggestort. Als het product al meerdere jaren is gebruikt, is het volgens ConsuWijzer wel redelijk als de klant een deel van de reparatie meebetaalt. Dat geldt ook bij vervanging door een nieuw exemplaar of ontbinding van de koop. “Als een televisie het vijf jaar heeft gedaan, kan het zijn dat de consument niet het volledige bedrag terugkrijgt,” zegt Bierling. Ook Media Markt hanteert die regel. “De verdeling van bijvoorbeeld de reparatiekosten is naar rato van het aantal maanden dat het product in bezit is geweest in verhouding met de gemiddelde levensduur,” vertelt woordvoerder Ruth Leijting over het beleid dat elektronicawinkel hanteert. “Wanneer een klant niet wenst mee te betalen, is er de mogelijkheid om de koopovereenkomst te ontbinden. De waarde van het product wordt dan berekend naar rato van de leeftijd en de gemiddelde levensduur.”

Een tegoedbon, mag dat?

Als de winkelier tegenstribbelt

Het kan voorkomen dat de winkelier niet meewerkt. Hij beweert bijvoorbeeld dat het product niet netjes is behandeld en daardoor stuk is gegaan. In de wet staat dat de bewijslast gedurende de eerste zes maanden bij de verkoper ligt. Hij moet dan bewijzen dat je het product onzorgvuldig hebt gebruikt. Na dat eerste halfjaar is het aan de consument om met bewijs te komen. Het varieert hoe streng winkels hiermee omgaan. Leijting over het beleid van Media Markt: “Dit bewijzen is vaak moeilijk of zelfs onmogelijk voor de koper. Om het niet onnodig moeilijk te maken, ontnemen wij de bewijslast. Tenzij er duidelijk sprake is van een defect als gevolg van externe onheil zoals vocht, een val, stootschade of verkeerd gebruik.”

Geschillencommissie

Altijd terug naar verkoper

Om gebruik te maken van garantie, ga je altijd terug naar de verkoper. Het niet verstandig om de fabrikant rechtstreeks aan te spreken, want de koopovereenkomst is gesloten met de verkoper. Hij moet juridisch gezien dus het probleem oplossen. Als de verkoper niet wordt ingelicht dat je de fabrikant rechtstreeks benadert, kan hij later een klacht afwijzen. Hij kan bijvoorbeeld tegenwerpen dat hem niet de kans is gegund om het product zelf te repareren, wat goedkoper uit had kunnen pakken. “In de praktijk zien we dat winkels vaak doorverwijzen naar de fabrikant,” zegt Bierling. “Dit kan soms sneller werken, omdat de winkelier het product zelf ook moet doorsturen.” Toch gaat daar nog weleens wat mis mee. “We krijgen meldingen dat de verkoper uit beeld verdwijnt en de consument het met de fabrikant uit moet zoeken.” Het komt ook voor dat een fabrikant zich aan eigen opgestelde garantievoorwaarden houdt, terwijl de consument op basis van de wet recht heeft op herstel, nieuw product of geld terug.

Help, het bonnetje is kwijt!

Wie teruggaat naar de winkel voor garantie, wordt meestal gevraagd om het aankoopbewijs te overleggen. Het is dus zaak het bonnetje goed te bewaren. Volgens de Consumentenbond is een kopie of foto van een bonnetje overigens ook geen probleem. Als dat toch ontbreekt, is het mogelijk om een ander bewijs te overhandigen. Denk aan een bankafschrift als je hebt betaald via internetbankieren of een pinautomaat. Als daar overtuigend uit blijkt dat het product is aangeschaft, is dat voldoende.

Extra garantie afsluiten

Soms bieden verkopers tegen bijbetaling extra garantie aan. Voor een winkel is dat aantrekkelijk: het zorgt voor extra omzet. Maar is het verstandig? Vaak is het overbodig. De winkelier is verplicht een product te leveren dat een redelijke termijn meegaat. Als het apparaat eerder kapotgaat, moet hij zorgen voor reparatie, nieuw product of geld terug. Een voordeel van extra garantie is dat er minder moeilijk wordt gedaan over de bewijslast. De klant hoeft ook na zes maanden niet te bewijzen zorgvuldig om te zijn gegaan met het apparaat. Extra garantie kun je ook overwegen als de garantietermijn duidelijk langer is. Denk aan een garantie voor vijf jaar, terwijl de wettelijke garantie maar drie jaar geldt.

Moet je een refurbished apparaat accepteren?

De laatste tijd worden steeds meer refurbished apparaten verkocht. Het zijn tweedehands apparaten die zijn nagekeken en – waar nodig – hersteld. Sommige winkeliers stellen voor een kapot product te vervangen voor een refurbished exemplaar. Dat hoeft een klant niet te accepteren. Hij heeft (als reparatie niet lukt) recht op een volledig nieuw exemplaar. De rechter heeft zich hier tot tweemaal toe over uitgesproken in een zaak tegen Apple.

Garantie op refurbished?

Garantie in andere Europese landen

Bij aankoop van een product in een land dat behoort tot de Europese Unie (plus Liechtenstein, Noorwegen en IJsland) gelden de bepalingen die in de Europese richtlijn Koop en Garantie zijn vastgelegd. Je hebt dus minimaal twee jaar recht op reparatie of vervanging. Dat moet bovendien binnen redelijke termijn gebeuren. Als dat niet mogelijk is, dan moet de klant zijn geld terugkrijgen. In sommige landen moet je een defect wel binnen twee maanden na constateren melden, zo ook in Nederland. Als een bedrijf binnen de EU een garantiegeval niet goed afhandelt, kun je een klacht indienen bij het Europees Consumenten Centrum (ECC). Deze organisatie is in het leven geroepen om klanten te helpen hun klachten neer te leggen bij de geschillencommissie in het land van aankoop.

Garantie buiten Europa

Wie een product koopt buiten de Europese Unie, heeft te maken met de regels van het land van aankoop. Met een uitzondering: als de buitenlandse winkel zich nadrukkelijk richt op de Nederlandse markt, gelden dezelfde regels als in Nederland. Beroep op garantie in het buitenland is altijd lastiger dan bij een Nederlandse winkel. Niet alleen door de afstand, maar ook door de taalbarrière. Dat geldt zeker voor Chinese webwinkels. Om Europese klanten tegemoet te komen heeft het Chinese AliExpress wel geregeld dat smartphones en tablets een jaar garantie hebben. Dit wordt afgehandeld door verzekeraar Allianz. Voor andere producten is het afwachten hoe er met garantie wordt omgegaan. Houd sowieso rekening met een lange reparatietijd. Ook moet je soms een video toesturen waarin je het defect bewijst. Wie koopt in Amerika vindt bij Amazon de nodige informatie over garantie, maar ook hier geldt dat het versturen van een kapot product voor vertraging kan zorgen.

Laptop laten vallen, garantiegeval?

Garantie dekt niet onzorgvuldig gebruik. Wie zijn laptop laat vallen, kan geen aanspraak maken op garantie. In zo’n geval kun je wel uitzoeken of een verzekering de schade dekt. Als het in huis gebeurt, valt de schade mogelijk onder de inboedelverzekering. Er gelden wel voorwaarden, want je mag niet roekeloos zijn omgegaan met het apparaat. Bovendien wordt schade die je zelf veroorzaakt niet altijd vergoed. Als een partner of kind het heeft gedaan, is het wel gedekt. Exacte voorwaarden zijn te vinden in de polis van de verzekeraar. Een inboedelverzekering geldt alleen binnenshuis. Een ongelukje in de tuin wordt dus niet vergoed. Soms wordt een ongeluk in een ander huis wel vergoed, bijvoorbeeld een vakantiehuis. Verder sluiten verzekeraars soms smartphones en tablets uit. Om ze toch te kunnen verzekeren, kun je een kostbaarhedenverzekering overwegen. Wie op vakantie is, kan schade proberen te verhalen op de reisverzekering. Die vergoedt meestal een dagwaarde met een maximum. Als er in de voorwaarden staat dat je maximaal 300 euro vergoed krijgt, is dat voor een splinternieuwe laptop dus niet zo’n hoog bedrag. Overweeg in zo’n geval een hogere dekking af te sluiten. Ook smartphones zijn gedekt, met een maximum.

Dit wordt veel gerepareerd