25 jaar Linux: van hobby tot gebruiksvriendelijk en innovatief besturingssysteem

Het is vandaag precies 25 jaar geleden dat de Finse programmeur Linus Torvalds aankondigde een eigen gratis besturingssysteem te maken. Wat aanvankelijk 'gewoon een hobbyproject' was, is een kwart eeuw later het belangrijkste besturingssysteem ter wereld. De meerderheid van alle servers op internet draait inmiddels op Linux, net als het populaire Android.

De geschiedenis van Linux begint bij Unix, het besturingssysteem dat in de jaren 70 door AT&T werd ontwikkeld.

Verschillende ontwikkelaars werkten op dat moment aan een eigen versie van het besturingssysteem, waarvan de broncode openbaar moest worden zodat iedereen er verder mee aan de slag kon. Eén van die ontwikkelaars was Richard Stallman, die in 1983 GNU-startte (een recursief acroniem voor “GNU’s Not Unix!”) In het begin van de jaren 90 had het project een bijna volledig GNU-besturingssysteem ontwikkeld, op één cruciale component na: de kernel. De ontwikkeling van de GNU-kernel, GNU Hurd, liep immers vast.

Ondertussen had de Amerikaanse computerwetenschapper Andrew S. Tanenbaum, professor aan de Vrije Universiteit Amsterdam, zijn eigen Unix-achtig besturingssysteem uitgebracht, MINIX. Hiermee wilde hij de principes van zijn tekstboek 'Operating Systems: Design and Implementation' illustreren. Studenten mochten de broncode bestuderen, maar er waren beperkingen op wijzigingen en herdistributie van de code, waardoor het niet om vrije software ging. Bovendien was MINIX voor 16-bit computers ontwikkeld.

Een hobby

"Gewoon een hobby, het wordt niet zo groot als GNU"

Een van die studenten die dankzij MINIX leerden hoe een besturingssysteem werkt, was de Fin Linus Torvalds. Omdat hij op zijn pc met 386-processor een Unix-achtig besturingssysteem wilde draaien en de commerciële Unix-versies te duur waren voor een student, schreef hij dan zelf maar zijn kernel. Op 25 augustus 1991 kondigde hij zijn project aan in de nieuwsgroep comp.os.minix:

Hello everybody out there using minix -
I’m doing a (free) operating system (just a hobby, won’t be big and professional like gnu) for 386(486) AT clones. This has been brewing since april, and is starting to get ready. I’d like any feedback on things people like/dislike in minix, as my OS resembles it somewhat (same physical layout of the file-system (due to practical reasons) among other things).

De eerste Linux-distributies

Opvallend is dat deze eerste versie van de Linux-kernel specifiek voor de hardware van Torvalds geschreven was. Torvalds gaf aan dat Linux niet portable was en waarschijnlijk nooit iets anders dan AT-harde schijven zou ondersteunen. Maar de geschiedenis wijst anders uit: al enkele jaren erna wordt Linux naar andere platforms geport, zoals de DEC Alpha en de Sun SPARC.
 

Opvallend is dat de eerste Linux-distro alleen voor zijn eigen hardware geschikt was

Torvalds neemt al snel GPL als licentie voor zijn Linux-kernel aan. Linux wordt voor heel wat mensen de ontbrekende kernel voor het GNU-besturingssysteem. Nog geen jaar na de aankondiging van Linus Torvalds ontstaan de eerste Linux-distributies. In 1993 ontstaan Slackware en Debian, die anno 2016 nog altijd bestaan.

Professioneel

Tegen 1998 ondersteunen bedrijven zoals IBM, Oracle en Compaq Linux. Die andere voorspelling van Torvalds (“just a hobby, won’t be big and professional like gnu”) kwam dus ook al niet uit. In 2000 biedt Dell op zijn computers Linux aan. Microsoft voelt zich ondertussen duidelijk bedreigd door Linux. CEO Steve Ballmer zegt in een interview met de Chicago Sun Times “Linux is a cancer that attaches itself in an intellectual property sense to everything it touches.” Hij heeft het dan vooral over de GNU GPL.

De houding van Microsoft tegenover Linux verandert in de jaren erna helemaal. In 2006 kondigden Novell (producent van het bedrijfsgerichte SUSE Linux Enterprise) en Microsoft een samenwerking aan voor meer interoperabiliteit tussen hun besturingssystemen. En in 2015 toonde CEO Satya Nadella tijdens een presentatie zelfs een slide “Microsoft loves Linux”. Recentelijk heeft Microsoft de Linux-shell Bash naar Windows 10 geport en de Windows-shell PowerShell naar Linux.

Gebruiksvriendelijk en innovatief

Linux draait ondertussen op smartphones en tablets (Android werkt met een door Google aangepaste Linux-kernel), op routers, op supercomputers, op servers, in het International Space Station en (niet te vergeten) op de desktop. Volgens de laatste metingen van StatCounter draait Linux op 1,5% van de desktops.
 

Inmiddels draait Linux op bijna iedere computer die je kunt bedenken (behalve op desktops)

Vooral de Linux-distributie Ubuntu was belangrijk voor het (relatieve) succes van Linux op de desktop. In 2004 verzamelde Mark Shuttleworth enkele ontwikkelaars om op basis van Debian een eenvoudig te gebruiken Linux-distributie te creëren.

Ubuntu viel al snel op door zijn halfjaarlijkse nieuwe versies en zijn installatieprogramma dat niet meer vereiste dat je allerlei technische keuzes maakte. Het was ook een van de eerste distributies die een live-cd aanboden, waardoor je de distributie kon uitproberen zonder ze te moeten installeren. Op zich waren het allemaal geen grote innovaties, maar de combinatie maakte van Ubuntu een distributie die zich op het gebied van gebruiksgemak kon meten met Windows of OS X. Ubuntu inspireerde andere distributies om dezelfde weg in te gaan.

Elke 2,5 maanden een nieuwe versie

Ondertussen verbeterde de Linux-kernel zelf ook steeds meer. Vooral op hardwaregebied was de vooruitgang fenomenaal. Steeds meer drivers werden ingebouwd, waardoor de installatie van Linux op veel systemen een plug&play-ervaring was. Duizenden softwareontwikkelaars uit de hele wereld werken aan de kernel, waarvan ongeveer om de 2,5 maanden een nieuwe versie uitkomt.

De meerderheid van die ontwikkelaars doet dat niet als ‘hobby’, maar in opdracht van hun werkgever. De vijf belangrijkste bedrijven die aan Linux bijdragen, zijn momenteel Intel, Red Hat, Linaro, Samsung en SUSE. Torvalds' hobby is al lang uitgegroeid tot big business, en daarvan profiteren de gebruikers dagelijks.

Deel dit artikel
Voeg toe aan favorieten